×

NMB BANK
NIC ASIA

मुलुकभरलाई चाहिने ऐन ‘मुलुकी ऐन’ नभए के हुन्छ त ?

कात्तिक २०, २०७४

NTC
Sarbottam
Premier Steels
Marvel

मुलुकी ऐन, २०२० कार्यान्वयनमा आएको ५४ वर्ष भएछ । छुवाछुत लगायतका जातिपातीका आधारमा हुँदै आएको विभेदलाई त्यस ऐनले अन्त्य गरेपछि नेपालमा उल्लेख्य स्तरको सामाजिक रूपान्तरण भएको छ । यसमा शङ्का द्विविधा रहेन । हो, अशिक्षा र गरीबीका कारण मुलुकका सुदूर दुर्गम भेग, इलाकाहरूमा रूपान्तरणको प्रभाव अझै राम्ररी पर्न सकेको छैन ।

यसको कारण मूलतः सामाजिक चेतनाको स्तर ऐन कानूनको व्यवस्था र आशयअनुरूप हुन नसक्नु नै हो । सामाजिक परिवर्तन रातारात हुने अन्य भौतिक उपलब्धि जस्ता हुँदैनन् ।

जंगबहादुर राणाको शासनकालमा विसं. १९१० मा लागू भएको मुलुकी ऐनले समकालीन नेपाली समाजलाई वैदिक सनातन धर्म, संस्कृति अनुकूल डोहोर्‍याएको हो । नागरिक अधिकारको दिशामा २००५ सालदेखिका संविधानसम्बन्धी अभ्यासले योगदान गरेको हो तर सामाजिक विधि व्यवहारलाई निर्देशित गर्ने काम आधारभूत कानून (मुलुकी ऐन) ले नै गरेको हो ।

त्यसलाई परिवर्तित आवश्यकता र आकांक्षाअनुरूप समयसापेक्ष तुल्याउन २०२० सालमा राजा महेन्द्रले नयाँ मुलुकी ऐन जारी गरेका हुन् । हालै आएर त्यसलाई अद्यावधिक गर्ने प्रयत्न भैरहेको देखिन्छ । यसै क्रममा ‘रूपान्तरित’ संसद्ले केही विधेयक पारित गरेको सूचना सार्वजनिक भएको छ । र, पारित गराउने काममा लागिपरेकाहरूले नयाँ ऐनलाई अर्को वर्ष अर्थात् २०७५ साल भाद्र १ गते लागू गर्ने मनसायको प्रचार गरेका छन् ।

तर अबको ऐन 'मुलुकी ऐन' नरहने तय भएको कुरा समाचारमाध्यममा आएको छ । ऐनको नाम कुनै प्रकारको ‘संहिता’ कहलिने भएछ । जटिल र दुरूह शब्दावलीको यस्तो प्रयोगले अन्तिम स्वीकृति पायो भने मुलुकवासीहरूले आफ्ना सामाजिक क्रियाकलापको वैधता ठम्याउन सक्ने छैनन् ।

जनस्तरमा घुलमिल भइसकेको पदावली ‘मुलुकी ऐन’ को अभावमा आमनेपाली नागरिक कुहिराको काग बन्ने अवस्था आउनसक्छ । भन्नु परोइन, ‘रूपान्तरित संसद्’ जनताले संसद्को रूपमा काम गर्न निर्वाचन गरेको निकाय होइन । तसर्थ, यसले गर्ने गराउने काम–कारवाहीको वैधानिकता प्रश्नचिह्नमा रहेको छ । त्यसै पनि संक्रमणकालको निकायले दीर्घकालीन असर पर्ने वा दायित्व सिर्जना हुने काम गर्न मिल्दैन ।

यस यथार्थलाई बुझेर सरोकारवालाहरूले मुलुकी ऐनलाई विस्थापित गर्ने कानूनी संयन्त्र तर्जुमा गर्ने काम तत्काल रोक्नुपर्दछ । अन्यथा एनजीओ/आईएनजीओहरूको प्रभावमा नेपालको सांस्कृतिक परिवेश प्रतिकूलको काम भएको भन्ने अवधारणाको पुष्टि हुनेछ ।

Sagarmatha Cement
Muktinath Bank

Advertisment
RMC TANSEN
IME BANK INNEWS
shivam ISLAND

Advertisment
SBL
Vianet communication
Laxmi Bank
hAMROPATRO BELOW NEWS
TATA Below
असार ४, २०८०

वर्षायाम शुरू नहुँदै असार २ गते शनिवार मध्यरातमा आएको बाढीका कारण पूर्वी पहाडी जिल्लामा धनजनको ठूलो क्षति पुगेको छ । ताप्लेजुङ, पाँचथर र संखुवासभा जिल्ला बाढीका कारण बढी प्रभावित भएका छन् । मध्यरातमा आ...

कात्तिक १९, २०८०

जाजरकोटलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर शुक्रवार मध्यरातमा गएको भूकम्पले कर्णाली प्रदेशका जिल्लामा धनजनको ठूलो क्षति पुर्‍यायो । आइतवार बिहानसम्म १ सय ५७ जनाको मृत्यु भएको छ भने सयौं घाइते भएका छन् । सयौंको संख्याम...

साउन १, २०८०

लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ ।  स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...

फागुन २१, २०७९

कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...

कात्तिक १३, २०८०

संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टिनियो गोटरेसको भ्रमणका बेला नेपालको शान्ति प्रक्रिया फेरि एकपटक अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमाझ चर्चाको विषय बनेको छ ।  नेपालको शान्ति प्रक्रियाको शुरूआती चरणमा राष्ट्र संघले सहजीक...

जेठ ३, २०८०

प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्‍मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...

स्वधर्मको अनुयायी कसरी बन्ने ?

स्वधर्मको अनुयायी कसरी बन्ने ?

चैत ३, २०८०

स्वधर्म भन्ने शब्द हामीमध्ये धेरैले सुन्ने गरेका छौँ । स्वधर्मको आदि शिक्षक, प्रचारक वा आचार्य भगवान् कृष्ण हुन् । उनले सर्वप्रथम अर्जुृनलाई यसको शिक्षा दिएका थिए कुरुक्षेत्रको युद्ध मैदानमा । यसका आधुनिक व्याख्याता भने ...

जनयुद्धको ‘माओवादी ह्याङओभर’ र नारायणकाजी

जनयुद्धको ‘माओवादी ह्याङओभर’ र नारायणकाजी

चैत १, २०८०

गठबन्धनको नयाँ समीकरणसँगै पुनर्गठित मन्त्रिपरिषद्मा नेकपा (माओवादी केन्द्र)का तीन मन्त्री दोहोरिए । पार्टी नेतृत्वको निर्णयप्रति केही युवा सांसदले आक्रोश व्यक्त गरे । माओवादी पार्टी एउटा भए पनि सहायक गुट धेरै छन्...

एक पूर्व कर्मचारीको 'डायरी'– इमान्दार बन्दा कार्यालय नै नभएको ठाउँमा सरुवा

एक पूर्व कर्मचारीको 'डायरी'– इमान्दार बन्दा कार्यालय नै नभएको ठाउँमा सरुवा

फागुन २८, २०८०

उमेरले ३५ वर्ष पुग्नै लाग्दा मैले लोकसेवा आयोगको फाराम भरें । ३५ वर्ष कटेको भए फाराम भर्न पाउँदैनथें, तर नियुक्ति लिँदा भने ३५ वर्ष कटिसकेको थिएँ । लोकसेवा आयोगको सिफारिशअनुसार क्षेत्रीय सिञ्चाइ निर्देशनालयले...

x