मंसिर २४, २०८०
नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले आफ्नो समूहको बैठक बोलाएका छन् । आगामी महासमिति बैठकसहितका विषयमा छलफल गर्न कोइरालाले आगामी मंगलवार समूहको बैठक बोलाएका नेता डा. गोविन्दर...
काठमाडौं,१२ फागुन - प्रदेशको संख्या, नाम र सीमाङ्कनको विषय निकै जटिल बन्दा पहिलो संविधानसभा असफल भयो । दोस्रो पटक दलहरुले थोरै चलाखी गरे, प्रदेशको संख्या र सीमाङ्कन टुंग्याए अनि नाम तथा राजधानी तोक्ने जिम्मा सम्बन्धित प्रदेशको प्रदेशसभालाई नै छाडे । सीमाङ्कनको विषयमा केही विरोध त भयो, तर प्रदेशको नाम १, २, ३, ४, ५, ६ र ७ भनेरै सबैले चित्त बुझाए । प्रदेश राजधानीको लफडा अहिले चलिरहेको छ ।
निर्वाचन सम्पन्न भएर प्रदेशसभा बैठकहरु बस्ने तयारी भइरहँदा अब प्रदेशको नाम के राख्ने भन्ने विषयमा चर्चा सुरु भएको छ । सातवटै प्रदेशमा विभिन्न नामहरुमाथि चर्चा भइरहेका छन् ।
हामीले ७ वटा प्रदेशको सम्भावित नाम के हुन सक्छन् भनेर संस्कृतिविद् जगमान गुरुङसँग कुराकानी गरेका छौँ । गुरुङ प्रदेशको नाम राख्दा सांस्कृतिक तथा ऐतिहासिक महत्त्वको स्थान, नदी र हिमाललाई आधार बनाउनुपर्ने धारणा राख्छन् ।
'जातीय आधारमा नाम राख्नुहुँदैन, त्यसले विवाद बल्झिन सक्छ,' लोकान्तरसँग संस्कृतिविद् गुरुङले भने, 'सांस्कृतिक सम्पदा, नदी वा हिमालको नामबाट प्रदेशको नाम राख्न सकिन्छ ।'
हामीले ७ वटा प्रदेशको नाम के-के हुन सक्छन् भनेर उनीसँग सुझाव मागेका थियौँ ।
यस्तो छ उनको सुझाव :
प्रदेश १ : सगरमाथा वा कोशी
प्रदेश २ : मिथिला
प्रदेश ३ : वाग्मती
प्रदेश ४ : गण्डकी
प्रदेश ५ : लुम्बिनी
प्रदेश ६ : कर्णाली
प्रदेश ७ : सेती
चर्चामा जे छन्-
प्रदेश १ : सगरमाथा,कोशी,विराट,लिम्बुवान, किरात
प्रदेश नम्बर १ को नामका लागि सगरमाथा र कोशीसँगै विराट, लिम्बुवान र किरात चर्चामा छन् । विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा यही प्रदेशमा पर्छ । यस्तै कोशी नदी पनि पूर्वी नेपाल भएर बग्ने सबैभन्दा ठूलो नदी हो ।
पहिलो संविधानसभाको राज्य पुनर्संरचना तथा राज्य शक्तिको बाँडफाँट समिति अन्तर्गतको उप-समितिले तयार पारेको १४ प्रदेशको प्रतिवेदनमा विराट, लिम्बुवान र किरात भनिएको क्षेत्र अहिले प्रदेश १ भित्रै पर्छ, सोही कारण यी नामहरु पनि प्रदेशको सम्भावित नामका रुपमा चर्चामा छन् ।
प्रदेश २ : मधेश, मिथिला,भोजपुरा,जनकपुर, सिम्रौनगढ
प्रदेश नम्बर २ को नामका लागि सबैभन्दा चर्चामा मधेश नै छ । २०६३ सालको माघ महिनाबाट तत्कालीन मधेसी जनअधिकार फोरमको नेतृत्वमा भएको आन्दोलनपश्चात मधेश शब्द निकै चर्चामा रहँदै आएको छ ।
यसका अलावा ऐतिहासिक मिथिला क्षेत्र यही प्रदेशमा पर्ने भएकाले मिथिला राख्नुपर्ने आवाज पनि उठ्न थालिसकेको छ । संस्कृतिविद् गुरुङसमेत प्रदेश २ को नाम मिथिला नै राख्नुपर्ने धारणा राख्छन् ।
यस्तै मैथिलीसँगै भोजपुरी समुदायको पनि बसोबास रहेकाले यसको नाम भोजपुरा राख्नुपर्छ भन्नेहरु पनि छन् । पहिलो संविधानसभा कांग्रेसले गरेको प्रस्तावमा यस क्षेत्रमा रहने प्रदेशको नाम जनकपुर राख्नुपर्ने उल्लेख थियो । यस्तै सिम्रौनगढ राख्नुपर्ने आवाज पनि उठ्ने गरेको छ ।
प्रदेश ३ : वाग्मती,नारायणी,राजधानी,ताम्सालिङ, नेवा
प्रदेश नम्बर ३ को नाम वाग्मती राख्नुपर्ने संस्कृतिविद् गुरुङको सुझाव छ । वाग्मती यस क्षेत्र भएर बग्ने ऐतिहासिक नदी हो । यस्तै देशको केन्द्रीय राजधानी पनि यहीँ पर्ने भएकाले राजधानी प्रदेश राख्नुपर्ने आवाज पनि सुनिने गरेको छ । यसका अलावा संविधासभामा तत्कालीन उपसमितिले पेश गरेको १४ प्रदेशको खाकामा ताम्सालिङ र नेवा प्रदेश भनिएका सबै क्षेत्र र नारायणी प्रदेशका रुपमा प्रस्ताव गरिएका चितवन र मकवानपुर पनि पर्छन् । त्यसैले यी नामहरु पनि चर्चामा नै छन् ।
प्रदेश ४ :गण्डकी/गण्डक,धवलागिरी,गोरखा, तमुवान
प्रदेश नम्बर ४ को नाम गण्डकी राख्नुपर्ने संस्कृतिविद् गुरुङको सुझाव छ । गण्डकी यस क्षेत्रको प्रमुख नदी हो । साविकको गण्डकी अञ्चल पनि यही क्षेत्रमा पर्छ । यस्तै माओवादीले यस क्षेत्रलाई गण्डक भन्ने गरेको थियो । यसका अलावा धवलागिरी, गोरखा र तमुवानको पनि चर्चा छ । धवलागिरि हिमाल र गोरखा ऐतिहासिक स्थान भएकाले चर्चामा छन् भने, तमुवान संविधानसभाको तत्कालीन समितिले प्रस्ताव गरेका कारण अझै पनि चर्चामा छ ।
प्रदेश ५ : लुम्बिनी,थरुवान/थरुहट,मगरात, रुरु
महामानव गौतमबुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी यही प्रदेशमा पर्छ । बुद्धको जन्मस्थललाई संसारमा चिनाउने हो भने प्रदेशको नाम नै लुम्बिनी राख्नुपर्ने मत बलियो छ । यसका अलावा थारुवान/थरुहट र मगरात भनिएका क्षेत्र पनि यहीँ पर्छन् । त्यसैले यी नामहरु पनि चर्चामा छन् । ऐतिहासिक रुरु क्षेत्र पनि यहीँ पर्ने भएकाले रुरु प्रदेश राख्नुपर्ने माग पनि कहीँ कतै सुनिने गरेको छ ।
प्रदेश ६ : कर्णाली, भेरी
प्रदेश नम्बर ६ ले आफ्नो नाम कर्णाली प्रदेश भनेर राखेको छ । प्रदेश सभाको शनिवारको बैठकले प्रदेशको नाममा सहमति जुटाएको हो । प्रदेश ६ ले सर्वसम्मतीमा सबैलाई स्वीकार्य हुने नाम जुराएको भन्दै प्रशंशा भएको छ ।
प्रदेश ७ :महाकाली, सेती, खप्तड,मानसखण्ड, सुदूरपश्चिम
प्रदेश नम्बर ७ को नामका लागि पनि नदीबाट सेती र महाकाली तथा ऐतिहासिक क्षेत्रबाट खप्तड र मानसखण्डसँगै सुदूरपश्चिम पनि चर्चामा छन् । सेती र महाकाली यस क्षेत्र भएर बग्ने प्रमुख नदी हुन् भने ऐतिहासिक खप्तड क्षेत्र यहीँ पर्छ । खप्तड क्षेत्र बझाङ, बाजुरा, डोटी र अछामको सीमा क्षेत्रमा फैलिएको छ । खप्तड यहीँ पर्ने राष्ट्रिय निकुञ्जको नामसमेत राखिएको छ । कतिपयले यसलाई ऐतहासिक तथा सांस्कृतिक मानसखण्ड भन्ने गरेका छन् । यस्तै साविकको सुदूरपश्चिम विकास क्षेत्र सिंगै यो प्रदेशमा पर्ने भएकाले सुदूरपश्चिम नै नाम राख्नुपर्छ भन्नेहरु पनि छन् ।
कसरी तोकिन्छ प्रदेशको नाम ?
प्रदेशको नाम सम्बन्धित प्रदेशसभाको सम्पूर्ण सदस्य संख्याको दुई तिहाइ बहुमतले तोक्ने व्यवस्था संविधानमा छ ।
हेर्नुहोस् संविधानको धारा २९५ :
यहाँ उल्लेख धारा ५६ को उपधारा ३ मा सातवटा प्रदेश र त्यसमा समावेश भएका जिल्लाहरुको नाम राखिएको छ ।
नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शेखर कोइरालाले आफ्नो समूहको बैठक बोलाएका छन् । आगामी महासमिति बैठकसहितका विषयमा छलफल गर्न कोइरालाले आगामी मंगलवार समूहको बैठक बोलाएका नेता डा. गोविन्दर...
जसपाबाट उपराष्ट्रपतिमा रामसहाय यादवको उम्मेदवारी कायम भएको छ। सत्ता गठबनधनको तर्फबाट उपराष्ट्रपतिको उम्मेदवार बनाइएका जसपा नेता रामसहाय प्रसाद यादवको उम्मेदवारी निर्वाचन आयोगले कायमै राख्ने ...
‘यो कस्तो तरिका हो के रोडमा हिँड्न पनि नपाउने ? म बौद्ध जाने बस कुरेर बसेकी हुँ के । तपाईंहरू किन ममाथि आवश्यकताभन्दा बढी निगरानी गरिरहनु भएको छ,’ मेडिकल व्यवसायी दुर्गा प्रसाईंका कार्यकर्ता...
नेकपा एमालेको भ्रातृ संगठन राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल लुम्बिनी प्रदेश कमिटीको अध्यक्षमा रुपन्देही देवदहका सुरज खरेल निर्विरोध निर्वाचित भएका छन् । प्रथम अधिवेशनबाट उनी अध्यक्ष पदमा सर्वसम्मत निर्वाचित भएका हुन् । ...
मोहन वैद्यले नेतृत्व गरेको नेकपा (माओवादी क्रान्तिकारी)ले गरेको लालमार्च तथा सभामा कुर्सी हानाहान भएको छ । क्रान्तिकारीले १३१ औं माओ दिवसका अवसरमा काठमाडौंको शान्ति वाटिकामा गरेको मार्चपासमा कुर्सी हानाहान...
नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य डा. चन्द्र भण्डारीले समस्त कांग्रेसजन र नेपाली जनताले डा. शेखर कोइरालालाई एक पटक कांग्रेस सभापति भएको हेर्न चाहेको बताएका छन् । कोइराला वर्तमान र भविष्य हेर्न सक्ने नेता भएको उ...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...