काठमाडौं, १५ जेठ – विगत केही दिनयता कोरियाली प्रायद्वीपमा घटनाक्रमहरू तीव्र गतिमा विकसित भइरहेका छन् । अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्प र उत्तर कोरियाका नेता किम जोङ–उनबीच हुने भनिएको शिखर सम्मेलन
अचानक स्थगित गरियो अनि फेरि अहिले सम्मेलन तय गरिएकै मितिमा हुने भनिएको छ । 

केही महिना अघिसम्म पनि किम र ट्रम्पले एकअर्कालाई अपमानजनक वचन लगाउने अनि युद्धको धम्की दिने गरिरहेका थिए ।

दक्षिण कोरियामा भएको शीतकालीन ओलम्पिकका बेलामा तिक्ततापूर्ण वातावरणमा कमी आयो अनि मार्च महिनाको मध्यमा दुई पक्षले प्रत्यक्ष वार्ता गर्ने सहमति जनाए । 

कुरा मिलाउँदै जाँदा यो वार्ता १२ जुनमा सिंगापुरमा हुने भयो तर मे महिनामा दुवै पक्षले बैठक हुनेमा शंका गरे । 

त्यसपछि अपमानजनक शब्दहरू हुर्रिन थाले अनि उत्तर कोरियाले अमेरिकाका उपराष्ट्रपति माइक पेन्सलाई ‘सिकारु’ भन्यो र दुवै पक्षले वार्ता बहिष्कार गर्ने धम्की दिए । 

ट्रम्पले वार्ता स्थगित गरिएको घोषणा अचानक गरे तर प्योङयाङले नरम प्रतिक्रिया जनाएपछि २४ घन्टाभित्रै कुरा फेरे । 

केहीले ट्रम्प अचानक वार्ता बहिष्कार गर्दा प्योङयाङ तर्सिएको बताए । उसले अहिले नरम शब्द प्रयोग गरिरहेको छ अनि ‘कुनै पनि बेलामा’ कुरा गर्ने इच्छा देखाएको छ । 

‘ट्रम्पको अनपेक्षित प्रतिक्रियाले किमलाई रनभुल्ल बनायो र उत्तरले कुरा मिलाउनका लागि उपाय खोज्नुपर्ने भयो,’ इन्स्टिच्युट फर नेसनल सेक्युरिटी स्ट्राटेजीका वरिष्ठ अनुसन्धानकर्ता चो सुङ–र्युल बताउँछन् । 

अरूहरू चाहिँ यो संकटलाई किम र दक्षिण कोरियाका राष्ट्रपति मून जे–इनले टारेको बताउँछन् । उनीहरू दुई कोरियाको बीचमा रहेको पान्मुनजोम युद्धविराम गाउँमा भेट्ने असाधारण निर्णय गरे । 

अमेरिकाको परराष्ट्र मन्त्रालयले पान्मुनजोममा आइतवार उत्तर कोरियालीहरूसँग अमेरिकी अधिकारीहरूले भेटेको बतायो ।

द वाशिङटन पोस्टले वरिष्ठ कूटनीतिज्ञ सुङ किमले अमेरिकी प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व गरिरहेको अनि दुवै पक्षले मंगलवार पनि वार्ता जारी राख्ने लेख्यो । 

ह्वाइट हाउसले सप्ताहान्तमा अधिकारीहरूको एक छुट्टै टोली सिंगापुर गएर बैठकको तयारी गरिरहेको बतायो । 

उत्तर कोरियालीहरूसँग कुराकानी गर्न सुङ किमको भन्दा बढी अनुभव कसैसँग छैन । 

कोरियामा जन्मेका यी कूटनीतिज्ञले सउलमा वाशिङटनको राजदूतका रूपमा काम गरिसकेका छन् र सन् २००० को दशकको मध्यतिर ६ पक्षीय असफल वार्तामा विशेष दूतको भूमिका पनि निर्वाह गरिसकेका छन् । 

अहिले उनी फिलिपिन्सका लागि वाशिङनका राजदूत हुन् तर उनलाई त्यहाँबाट उत्तर कोरिया जान भनिएको छ । ट्रम्पले सउलमा राजदूत नियुक्त गर्न बाँकी नै छ ।

घटनाक्रममा विभिन्न मोडहरू आएको अनि दुवै पक्षमा अस्थिर प्रकृति रहेका कारण कोरियाविज्ञहरू कुनै पनि कुरा सुनिश्चितताका साथ भन्न सक्ने स्थितिमा छैनन् । तर धेरै पर्यवेक्षकहरूले यो प्रक्रिया फेरि सुचारु भएकोमा विश्वास
जनाएका छन् । 

विगत दुई दिनमा ट्रम्प आशावादी देखिन्छन् अनि जसन १२ को बैठक हुनेछ नै भन्दैछन् । अलि बढी समय चाहिएमा यो बैठक पछि पनि हुनसक्ने उनको भनाइ छ । सामान्यतया यस्ता बैठकहरू महिनौंअगाडि, अझै कहिले त
वर्षौंअगाडि योजना बनाएर गरिन्छन् । 

अब अधिकारीहरूसँग मर्यादाक्रमका विवरणहरूलाई अन्तिम रूप दिनका लागि १४ दिन मात्र बाँकी छ । सिंगापुरमा कुन ठाउँमा बैठक बस्ने अनि अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा प्रतिबन्ध लागेका उत्तर कोरियाली अधिकारीहरू कसरी त्यहाँ
पुग्नेछन् भन्ने कुरा निश्चित गरिएको छैन । 

महत्त्वपूर्ण कुरा त, ट्रम्प र किमले के विषयमा कुरा गर्ने भन्ने नै निर्णय हुन बाँकी छ ।

एक शब्दमा भन्नुपर्दा त्यो विषय भनेको आणविक निःशस्त्रीकरण हो ।

दुवै पक्षले निःशस्त्रीकरण चाहेको बताएका छन् तर यसका बारेमा उनीहरूको परिभाषामा आकाश जमीनको फरक छ । 

वाशिङटनले उत्तर कोरियाको पूर्ण, विश्वसनीय र अपरिवर्तनीय निःशस्त्रीकरण चाहेको छ अनि यसको पुरस्कारस्वरूप प्रतिबन्धलाई खुकुलो बनाउने र आर्थिक राहत दिने बताएको छ । 

ट्रम्प तत्कालै निःशस्त्रीकरण चाहन्छन् तर उनले यसका लागि चरणबद्ध तरिका अपनाउन सकिने पनि बताएका छन् ।

मूनले किम पनि कोरियाली प्रायद्वीपको ‘पूर्ण’ निःशस्त्रीकरणमा प्रतिबद्ध रहेको बताउँछन् । तर त्यो भनेको पूर्ण, विश्वसनीय र अपरिवर्तनीय निःशस्त्रीकरण हो भनी सोध्दा उनले यो कुरा प्योङयाङ र वाशिङटनले छलफल गर्ने कुरा
हो भन्छन् । 

विश्लेषकहरूले उत्तर कोरियाको शासन नपल्टाउने प्रत्याभूति नगरेसम्म आफ्नो आणविक प्रतिरक्षालाई नत्याग्ने विश्वास राखेका छन् । 

यसको अर्थ उनीहरू विश्वासको वातावरण बनाउने उपायहरूको खोजीमा छन्, जस्तै दक्षिण कोरियामा अमेरिकी सैनिकको संख्यामा ह्रास वा संयुक्त सैन्य अभ्यासको ह्रास । 

कोरिया विश्वविद्यालयमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका प्राध्यापक किम सुङ–हानले ट्रम्पलाई उत्तर कोरियाले तेर्स्याएको कुनै पनि शर्त स्वीकार गर्न अप्ठ्यारो हुने बताएका छन् किनकि ट्रम्प इरान आणविक सम्झौताका प्रखर विरोधी हुन् ।

‘उनले उत्तरलाई पूर्ण, विश्वसनीय र अपरिवर्तनीय निःशस्त्रीकरण वा आणविक निःशस्त्रीकरण तत्कालै गर्नका लागि कार्यादेश समावेश गर्न गाह्रो ठानेमा सम्मेलन फेरि स्थगित गर्न सक्छन्,’ उनले भने । 

एएफपीमा प्रकाशित विश्लेषणको भावानुवाद