जनकपुरधाम – विगत २ वर्षदेखि धनुषामा प्रमुख जिल्ला अधिकारीको संयोजकत्वमा गठन हुने मूल समारोह समितिले संविधान दिवस मनाउने गर्दथ्यो ।

जनताको स्तरमा मधेशमा संविधान दिवसको उत्सव नमनाएर कालो दिवसको रूपमा ‘ब्ल्याक आउट’ कार्यक्रम गरिन्थ्यो भने सरकारी स्तरमा प्रमुख जिल्ला अधिकारीको संयोजकत्वमा गठित विभिन्न कार्यालय प्रमुखले एउटा कोठामा संविधान दिवसको उत्सव मनाउने गरेका थिए ।

तर, यस पटक प्रमुख जिल्ला अधिकारीको संयोजकत्वमा नभएर २ नम्बर प्रदेशको मुख्यमन्त्रीको संयोजकत्वमा संविधान दिवस मूल समारोह समिति गठन गरिने भनेर संघीय सरकारको गृह मन्त्रालयद्वारा परिपत्र जारी भएपनि संविधान दिवस मनाउन कुनै पनि समिति गठन गरिएको छैन ।

‘विगतमा प्रमुख जिल्ला अधिकारीकै संयोजकत्वमा मूल समारोह समिति गठन गरेर संविधान दिवस मनाउने गरी पनि यस पटक मुख्यमन्त्री ज्यूको संयोजकत्वमा मूल समारोह समिति गठन गरिने भनेर परिपत्र भएको छ, मुख्यमन्त्री ज्युको प्रतीक्षामा हामी बसिरहेका छौं,’ धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमलाल लामिछानेले लोकान्तरसँग भने, ‘मुख्यमन्त्री ज्यूको संयोजकत्वमा सबै सरोकारवालालाई सम्मिलित गराएर मूल समारोह समिति गठन हुने भनेर संघीय सरकारबाट परिपत्र आएकाले हामी मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालयको पत्रको प्रतिक्षामा बसेका छौं ।’

तर, हालसम्म मुख्यमन्त्री लालबाबु राउतले संविधान दिवस मनाउनका लागि भनेर मूल समारोह समिति गठन गरिएको छैन । प्रदेश सरकारका आन्तरिक मामिला तथा कानूनमन्त्री ज्ञानेन्द्रकुमार यादवका अनुसार संघीय सरकारले मुख्यमन्त्रीको संयोजकत्वमा मूल समरोह समिति गठन गरी संविधान दिवसको अवसरमा भव्य कार्यक्रम आयोजन गर्न परिपत्र गरिएको भएपनि प्रदेश सरकारले कुनै तयारी गरेको छैन । ‘हामीले संविधानलाई आंशिक रुपमा मात्र स्वीकार गरेकाले संविधान दिवसको अवसरमा प्रदेश सरकारले कुनै पनि उत्सव गर्दैन ।’

‘संविधान जबर्जस्ती जारी गरिएको र संविधानमा भेदभाव र त्रुटि अझै पनि कायमै रहेकाले संविधान संशोधन नहुन्जेलसम्म संविधान जारी गरिएको दिनमा दिपावली मनाउन सकिन्न,’ मन्त्री यादवले भने । उनी संघीय समाजवादी फोरम नेपालका प्रभावशाली नेता पनि हुन् । उनको पार्टीले २ नम्बर प्रदेश सरकारको नेतृत्व गरिरहेको छ भने संघीय सरकारमा पनि सहभागी छ ।

मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयका सचिव हरी फुयालले प्रदेश सरकारले संविधान दिवस मनाउने तयारी भइरहेको बताए । ‘संविधान दिवसको अवसरमा उत्सव स्वरूप मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्कै कार्यालय परिसरमा वृक्षारोपण कार्यक्रम आयोजना गरेर मनाइने तयारी भएको छ,’ फुयालले लोकान्तरसँग भने ।

सप्तरी जिल्लामा जिल्ला समन्वय समितिको प्रमुखको अध्यक्षतामा मूल समारोह समिति गठन गरेर संविधान दिवस मनाउने कार्यक्रम रहेको भन्नेबारे जानकारी प्राप्त भएको धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी लामिछानेले बताए ।

फोरमको विवादास्पद निर्णय

आइतवार गते संघीय समाजवादी फोरम नेपालको तराई–मधेश तदर्थ समितिका अध्यक्ष रेणुकुमारी यादवले असोज ३ गतेलाई कालो दिनको रूपमा मनाउने प्रदेश कार्यसम्पादन समितिको बसेको बैठकबाट निर्णय गरिएको व्यहोरा सहितको विज्ञप्ति जारी गरेको छ ।

विरोध स्वरूप दिनभर हातमा कालोपट्टि बाँध्ने, सार्वजनिक स्थानमा कालोझण्डा झुण्ड्याउने, असोज ३ गते साँझ ७ बजेदेखि सवा ७ बजेसम्म ‘ब्ल्याक आउट’ गर्ने कार्यक्रममा प्रदेशका सबै कार्यकर्तालाई सहभागी हुन निर्देशन समेत दिइएको थियो ।

संविधान संशोधन गरेर मधेशी, आदिवासी जनजाति लगायतका उपेक्षित समुदायको माग पूरा गर्ने सरकारले गरेको सहमतिकै आधारमा फोरम नेपाल निर्वाचन र सरकारमा सहभागी भएको भन्दै फोरम नेपालकी केन्द्रीय उपाध्यक्ष समेत रहेकी यादवद्वारा जारी विज्ञप्तिमा लेखिएको छ, ‘प्रतिबद्धता कार्यान्वयनका लागि ध्यानाकर्षणका साथै बलपूर्वक संविधान लागू गरिएको दिन आगामी असोज ३ गतेलाई कालो दिनको रूपमा विरोध गर्ने प्रदेश कार्यसम्पादन समितिले निर्णय गरेको छ ।’

तर, केन्द्र भन्छ – कालो दिवस मनाउँदैनौं 

तराई–मधेश प्रदेश समितिले कालो दिवस मनाउने निर्णय गरेको भएपनि संघीय समाजवादी फोरम नेपालको केन्द्रीय समितिले भने कालो दिवस मनाउने भनेर फोरमद्वारा कुनै पनि निर्णय नगरिएको बताएको छ ।

एक दिन नबित्दै फोरम नेपालका केन्द्रीय उपमहासचिव तथा केन्द्रीय कार्यालय प्रमुख प्रकाश अधिकारीले फोरमले कालो दिवस मनाउने भनेर निर्णय नगरिएकाले कालो दिवसको कार्यक्रममा सहभागी नहुन कार्यकर्तालाई निर्देशन दिएको छ ।

‘संविधानसभाबाट जारी गराइएको नेपालको संविधानप्रति हाम्रो असहमति, विरोध र फरक–फरक धारणा यथावत् नै रहेको छ । तर, कालो दिवस मनाउने भन्नेबारे तत्काल पार्टीले कुनै पनि निर्णय भने गरेको छैन ।’

‘वर्तमान परिस्थितिमा संशोधनको माध्यमले संविधान संशोधन र परिमार्जन गर्दै संविधानमा रहेको कमी कमजोरीलाई सच्याउँदै प्राप्त अधिकारलाई संरक्षण गर्दै थप अधिकारहरू प्राप्त गर्न फोरम र सरकारमा रहेका दलहरूसँग समझदारी भएर सरकार संशोधन गर्न सहमत समेत भएकाले कालो दिवस मनाउने निर्णय भएको छैन,’ विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चाका एक घटक राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) नेपाले संविधान दिवसको विरोधमा कालो दिवस मनाउने सहितका कार्यक्रम सार्वजनिक गरिसकेको अवस्थामा फोरम भने अलमलमा नै रहेको देखिन्छ । फोरम पार्टीभित्रै विवाद देखिएको अवस्थामा संविधान दिवस कसरी मनाइन्छ भन्ने हेर्न असोज ३ गतेलाई नै पर्खिनुपर्छ ।