काठमाडौं — अमेरिकाको कोलम्बिया विश्वविद्यालयअन्तर्गत रहेको इर्भिङ मेडिकल सेन्टरको वेबसाइटले आयुर्वेदका अभ्यासकर्ता महर्षि सुश्रुतको उल्लेख गरेको छ । 

सर्जरी शीर्षकको पेजमा डिभिजन अफ प्लास्टिक सर्जरी अन्तर्गत प्लास्टिक सर्जरीको इतिहास बताउने क्रममा सुश्रुतको प्रसंग राखिएको छ ।

प्रस्तुत छ भावानुवाद :

प्लास्टिक सर्जरी आधुनिक विलासिताको कुरा हो भन्ने ठान्नुभएको छ ? फेरि सोच्नुस् । सौन्दर्य शल्यक्रियाको जरो २५ सय वर्षभन्दा पुरानो छ । 

प्लास्टिक सर्जरीमा परेको प्लास्टिक शब्दले कृत्रिम वस्तुको भ्रम दिन्छ तर वास्तवमा यो ग्रीसेली शब्द प्लास्टिकोसबाट आएको हो जसको अर्थ हुन्छ कुनै आकारमा ढाल्नु । 

ईसापूर्व छैठौं शताब्दीमा भारतवर्षीय चिकित्सक सुश्रुतले औषधविज्ञान र शल्यक्रियाका सम्बन्धमा संसारको सबभन्दा पहिलो पुस्तक लेखेका थिए । सुश्रुत संहिता नामको उक्त ग्रन्थले ११ सयभन्दा बढी रोगको मूल कारणको चर्चा गरेको छ । अनि सयौं औषधीय जडीबुटी र विभिन्न किसिमका शल्यक्रियाका तरिकाको निर्देशन समेत उल्लेख गरेको छ । छालाका तीन प्रकार र नाकको पुनःसंरचनाका बारेमा पनि त्यहाँ उल्लेख गरिएको छ । 

स्किन ग्राफ्ट भन्नाले शरीरको एक भागबाट छाला निकालेर अर्को भागमा हाल्ने काम हो र त्यसको विधि सुश्रुत संहितामा उल्लेख गरिएको छ । सुश्रुतको ग्रन्थले राइनोप्लास्टीको पहिलो अभिलेख प्रस्तुत गरेको छ । फोरहेड फ्ल्याप राइनोप्लास्टीको विधि अहिलेसम्म पनि प्रयोग गरिन्छ र यसमा निधारको छालालाई नाकको पुनःसंरचनामा प्रयोग गरिन्छ । सामान्यतया चोरी वा परस्त्रीगमनको अपराधमा सजायस्वरूप नाक कटाइएका व्यक्तिलाई उक्त शल्यक्रिया गराइन्थ्यो । 

अहिले शल्यचिकित्सकहरूले चोटपटक, संक्रमण, डढेको लगायत कारणले कोशिकाको सुरक्षात्मक पत्र नष्ट भएको अंगमा छाला सार्नका लागि शल्यचिकित्सकहरूले स्किन ग्राफ्ट प्रयोग गर्छन् । अनि शल्यचिकित्साका कारण छाला गुमेको अंगमा छाला पुनः राख्नका लागि पनि यो विधि अपनाउने गरिन्छ । छाला सार्ने क्रममा रक्तवाहिनी र मांसपेशी पनि सारिन्छ, जस्तो स्तनको शल्यक्रिया गर्ने क्रममा । 

अनौठो कुरा भनेको यी सबै विधिहरू सुश्रुत संहितामा व्याख्या गरिएका छन् ।