काठमाडौं – विगत पाँच वर्षमा भारतीय राजनीतिमा ठूलै परिवर्तन आएको छ । 

त्यसो त अभिनेता र नेताबीचको सम्बन्ध निकै पुरानो छ । पहिलेपहिले अभिनेता अभिनयमा नाम कमाएपछि राजनीतिमा प्रवेश गर्थे । अहिले अभिनेताहरू नेताका जीवनीमा आधारित फिल्ममार्फत ठूलो पर्दामा राजनीति गरिरहेका भेटिन्छन् । 

सन् २०१९ मा ठूला राजनेताको जीवनीमा आधारित धेरै फिल्म आए ।

प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको छवि चम्काउने फिल्महरू थुप्रै आए । उरी द सर्जिकल स्ट्राइक र हालै रिलिज भएको राकेश ओमप्रकाश मेहराको फिल्म मेरे प्यारे प्राइम मिनिस्टर त्यस्ता फिल्ममा पर्छन् । 

अब त प्रधानमन्त्री मोदीको जीवनमै पूर्णतः आधारित फिल्म पीएम नरेन्द्र मोदी रिलिज हुन लागेको छ । 

फिल्ममा नरेन्द्र मोदीको भूमिका विवेक ओबरायले निर्वाह गरिरहेका छन् । फिल्म अप्रिल १२ मा रिलिज गरिने भएको थियो तर अब यसलाई अप्रिल ५ मा रिलिज गरिने भएको छ । 

चुनावी सरगर्मी शुरू भएका बेलामा फिल्म रिलिज गर्नुका अनेकौं अर्थ लगाइएको छ । तर फिल्म निर्माताहरूले दर्शकको माग बमोजिम फिल्म एक हप्ताअघि नै रिलिज गर्न लागेको बताए । 

निर्माता सन्दीप सिंह फिल्मका क्रिएटिभ डाइरेक्टर हुन् र उनैले यसको कथा लेखेका हुन् । 

हालै फिल्मको ट्रेलर सार्वजनिक भएको दिन उनले भनेका थिए, ‘हामीहरू फिल्मको सार्वजनिक मागका कारण एक हप्ताअघि नै रिलिज गर्दैछौं । मानिसले यस फिल्मप्रति निकै माया र आशा देखाएका छन् र हामीहरू दर्शकलाई लामो समय प्रतीक्षा गराउन चाहँदैनौं ।’

पीएम नरेन्द्र मोदी फिल्मले मोदीको जीवनको प्रारम्भदेखि प्रधानमन्त्री बन्दासम्मको यात्रालाई देखाएको छ । 

यो प्रोपागान्डा फिल्म हो त भन्ने प्रश्नमा सन्दीप सिंह भन्छन्, ‘हामीहरूको काम फिल्म बनाउने हो । तपाईंले ट्रेलर हेरिसक्नुभएको छ । फिल्म हेरेपछि तपाईंहरूले यो प्रोपागान्डा फिल्म हो कि हैन भनी निश्चित गर्नुभए हुन्छ ।’

उनले भने, ‘हामी आफ्नो काम गरिरहेका छौं । कसले के भन्छ हामीलाई मतलब छैन । यो साँचो कथा हो जुन हामी दर्शकमाझ पु–याइरहेका छौं । हामीहरू आफ्नो काम गरिरहेका छौं र यसको विरोध गरेर अन्य दलका नेता आफ्नो काम गरिरहेका छन् ।’

तर वरिष्ठ पत्रकार अजय ब्रह्मात्मज भन्छन्, ‘यी प्रोपागान्डा फिल्म बुझ्नका लागि हामीहरू इतिहासमा फर्किनुपर्ने हुन्छ । अहिले सत्तामा भएका मानिसहरू फिल्मलाई आफ्नो हितमा प्रयोग गर्न जान्दछन् । सत्तामा आउनेबित्तिकैदेखि उनीहरूले यो फिल्मको तयारी गरिसकेका थिए ।’

‘उनीहरूले भित्रभित्रै आफ्नो पैरवी गराइसकेका थिए । पार्टीसँग जोडिएका केही फिल्मकर्मीले राष्ट्रवादसँग जोडिएका वा भाजपाको विचारधाराबाट प्रेरित भएर फिल्म बनाएमा राम्रो हुन्छ भनेको हुनुपर्छ । अनि केहीले चाहिँ यसलाई कार्यान्वयन गरे ।’

‘यसो गर्नु गलत हैन भन्छु म । यसलाई अपराधका रूपमा हेर्नु गलत हुन्छ किनकि सत्तानिकट बस्न जोकोही चाहन्छ र यी फिल्म कलाकार त झनै चाहन्छन् । फिल्मनिर्माताहरूले अहिले सत्तारूढ दलको समर्थन हुने गरी फिल्म बनाइरहेका छन् र भोलि कांग्रेस पार्टी वा अर्को पार्टी सत्तामा आएपछि उनीहरू त्यसैलाई समर्थन गर्न थाल्छन् ।’

ब्रह्मात्मज भन्छन्, ‘अहिले बायोपिक फिल्मकै जमाना छ । आजका दर्शक नै भोलिका मतदाता हुन् र बायोपिक फिल्मले प्रभाव पार्छन् । यस्ता फिल्म तीनथरी मानिसका विषयमा मात्र बन्छन् : सैनिक, खेलाडी वा राजनेता ।’

उनी सोध्छन्, ‘तर कुनै समाजसेवकका बारेमा फिल्म बन्छ त ? कसैले अम्बेडकरमाथि बायोपिक बनाउन खोजेको छ त ? छैन, किनकि उनको विचारमाथि कोही पनि फिल्म बनाउन चाहँदैन र बायोपिक फिल्ममा टन्नै नाटकीयता चाहिन्छ ।’

उनी भन्छन्, ‘ड्रामा सिर्जना गरिन्छ, हारपछि जीत देखाइन्छ । ठाकरे होस् वा दी एक्सिडेन्टल प्राइम मिनिस्टर होस् वा उरी होस् वा पीएम मोदी होस्, नाटकीयता आवश्यक हुन्छ । फिल्म उरीको संवाद प्रधानमन्त्री मोदीले आजकल बोलिरहेका छन् : हाउ इज द जोश ?

उनी भन्छन्, ‘आजसम्म कुनै प्रधानमन्त्रीले फिल्मको संवाद बोलेको सुन्नुभएको छ ?’

राष्ट्रवादमाथिका फिल्म स्वतन्त्रताको समयदेखि नै बन्दै आएको अजय ब्रह्मात्मज बताउँछन् । गान्धी, पूरब और पश्चिम, नया दौर जस्ता फिल्मले भारतको विकास र विचारधाराका विषयमा कुरा गर्थे । तर अहिलेको समयमा वैचारिकता एउटा पार्टीमा सीमित गरिएको छ । 

प्रसिद्ध निर्देशक तथा निर्माता करण जोहरले कुनै समयमा माइ नेम इज खान बनाएका थिए । उनै आज केसरी जस्तो फिल्म बनाइरहेका छन् । यो उनको विचार नभई व्यापार हो । 

पीएम मोदी फिल्ममा एउटा संवाद छ : देशभक्ति नै मेरो शक्ति हो । यो संवाद आफैंमा ठूलो प्रचारबाजी हो । 

फिल्मले कश्मीरको कुरा गर्छ, पाकिस्तानको कुरा गर्छ तर विकासको कुरै गर्दैन ।

फिल्ममा अर्को संवाद छ, ‘तिमीले हाम्रो बलिदान देखेका छौ, बदला देखेका छैनौ ।’ यस्ता संवाद हिन्दी फिल्मका हिरोले बोलेको त सुनिएको छ तर प्रधानमन्त्री बन्ने व्यक्तिले यस्तो बोलेको सुन्दा नै यो फिल्मको स्तर थाहा हुन्छ । 

फिल्मको पोस्टर जनवरी ३ मा रिलिज गरिन्छ अनि त्यही दिन फिल्म बनाउने घोषणा गरिन्छ । तीन महिनाभित्र फिल्म नै बनिसक्छ । 

उनी भन्छन्, ‘तीन महिनामा फिल्म बनाउनु ठूलो कुरा हैन तर फिल्मका बारेमा सोच्न शुरू गरेको अनि फिल्म नै बनाएको अवधि तीन महिना मात्र छुट्ट्याइनु एकदमै कम समय हो । अझ थुप्रै भाषामा यसलाई रिलिज गरिने भनिँदैछ ।

फिल्मको पोस्टर २३ वटा भाषामा बनाइएको मलाई याद छ । चुनावको ठीक अघि यति धेरै काम गर्नुको अर्थ सबैलाई थाहा छ तैपनि उनीहरू यो प्रोपागान्डा फिल्म हैन भन्छन् ।’

बलिउडका प्रसिद्ध ट्रेड एनालिस्ट आमोद मेहरा पनि ठाकरे र पीएम नरेन्द्र मोदी जस्ता फिल्म प्रोपागान्डा भएको स्वीकार्छन् । 

उनी भन्छन्, ‘ठाकरे फिल्म नै शिवसेनाले बनाएको हो । त्यसलाई रिलिज पनि उनीहरू आफैंले गरे । शिवसेनालाई यो फिल्मले चुनावमा कति फाइदा देला मलाई थाहा छैन । तर फिल्मको रिलिज गर्ने उनीहरूको जुन उद्देश्य थियो त्यो सफल भयो ।’

फिल्ममा ठाकरेको विचारधारालाई देखाइएको थियो र मराठीहरूका लागि ठाकरेले धेरै काम गरेका हुन् भन्ने सन्देश पनि प्रवाहित भयो । फिल्मबाट नवाजुद्दीन सिद्दीकीले २५ करोड भारु कमाए । 

उनी भन्छन्, ‘त्यसैगरी दी एक्सिडेन्टल प्राइम मिनिस्टरले २० करोड भारु कमायो । यो ठूलो कमाइ हो । अनुपम खेरको प्रमुख भूमिका रहेको फिल्मका लागि कसले ३०० देखि ४०० भारु खर्चन्छ होला र ? तर फिल्ममा विवाद थियो ।

मानिसमा यसप्रति जिज्ञासा थियो त्यसैले फिल्मले राम्रो कमायो अनि फिल्मनिर्मातालाई फाइदा भयो ।’

‘अब मोदीमाथि बनेको फिल्म पीएम मोदी आइरहेको छ । यसबाट मोदीलाई फाइदा हुन्छ कि नोक्सानी हुन्छ मलाई थाहा छैन तर फिल्मनिर्माता र विवेक ओबरायको करीयरलाई अवश्यै फाइदा हुन्छ । नत्र त विवेकले फिल्म नै पाइरहेका थिएनन् नि । फिल्म चल्यो भने विवेकको फ्लप करीयर पनि हिट हुनेछ ।’

बीबीसी हिन्दीमा प्रकाशित मधु पालको विश्लेषण