सुर्खेत-सुर्खेतको बराहताल गाउँपालिका वडा नम्बर ८ को भट्टेघारी गाउँकी लक्ष्मी शाहीले पैसा अभावमा गएको चैत २५ गते स्वास्थ्य संस्था नपुग्दै छोरी गुमाइन् । भट्टेघारी गाउँमा सामुदायिक स्वास्थ्य इकाई दुई महिनाअघि मात्रै स्थापना भएको हो । विगतमा यहाँका गर्भवती महिलाले बडीचौर जानुपर्ने बाध्यता थियो । भट्टेघारीमा १ सय ५० घरधुरी छन् ।

उनी सुत्केरी भएको आज १४ दिन भयो । उनी छोरी गुमाउँदाको पीडाबाट अझ सम्म मुक्त हुन सकेकी छैनन् । ‘बड्डिचौर सामुदायिक स्वास्थ्य केन्द्रले मलाई चैत १७ गते आउन भनेको थियो,' 'उनले भनिन्, ‘तर पैसाको जुटाउँदा जुटाउँदै गर्दा गर्दै यस्तो घटना घट्न पुग्यो ।’

त्यो दिन राति सात बजे नै सुत्केरी व्यथा लाग्यो । नौ बजे अन्य व्यक्तिलाई उठाउन खोज्दा खोज्दै छिमेकीहरु सुतेका कारण समस्या भयो ।

‘राती दश बजे एम्बुलेन्स आयो,' उनले भनिन्, 'एम्बुलेन्समा अस्पताल जाँदा जाँदै रानीवनमा बच्चा जन्मियो तर म¥यो । सबैले स्वास्थ्य संस्थामा सुत्केरी गराउनुहोला । मेरा जस्तो दुःख कोही आमाले नभोगुन् ।’

सोही गाउँकी पुष्पा विकले यो वर्ष स्वास्थ्य संस्थामा बच्चा जन्माईन । उनको साथमा अहिले छोरी छिन् । ‘मैले पहिलो गर्भवती भएको बेलामा दुई सन्तान गुमाएकी थिएँ,’ विगत साम्झिदै उनले भनिन, ‘त्यतिबेला सिमलपानी देखि तरंगा जानेबेला मैले दुइ सन्तान गुमाएकी थिएँ । सबैले स्वास्थ्य संस्थामा गई गर्भवती जाँच गराए बच्चा स्वस्थ रुपमा जन्मिने र आमा र शिशुको ज्यान जोखिम कम हुने रहेछ ।’

सोही गाउँकी विपना शाहीले पनि घरमै बच्चा जन्माएका कारण सन्तान गुमाउनु परेको थियो । उतिबेला घरमै सुत्केरी भएकी विपनाको बच्चा उल्टो जन्मेका कारण बच्चाको ज्यान गएको थियो । तर अहिले उनी नियमित स्वास्थ्य जाँच गराइरहेकी छिन् । गाउँमा सामाजिक व्यवहार रुपान्तरण 'ब्रेक थ्रु' परियोजनाले गर्भवती महिला समूह गठन गरेको छ ।

उक्त समुहमा अहिले उक्त गाउँका १८ जना गर्भवती महिला आवद्ध छन् । आजकाल उनीहरु नियमित रुपमा स्वास्थ्य जाँच गराउने, गर्भवती महिलाका पीडाहरुको बारेमा छलफल गर्ने, समस्या समाधानका लागि सहयोग गर्ने, आवश्यकता अनुसार पैंचो दिने जस्ता काम गर्दै आइरहेको समुहकी अध्यक्ष मिना सुनारले बताइन् ।

गत वर्ष बराहताल गाउँपालिकामा जम्मा ३१ प्रतिशत महिलाले स्वास्थ्य संस्थामा सुत्केरी गराएका थिए । गाउँपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक राजु बस्नेतका अनुसार अहिले त्यो क्रम बढेको छ । फागुनसम्म यो वर्ष ५१ प्रतिशत महिलाले संस्थामा नै सुत्केरी गराएका छन् । ‘परियोजना लागू भएपछि विभिन्न स्थानमा गर्भवती महिला राखेर अन्तरक्रिया गरेको छ,’ उनले भने, ‘अहिले वडा नं. ५ को चेपांग र वडा नं. ८ को भट्टेघारीमा गर्भवती महिलालाई सुरक्षित मातृत्व कार्यक्रम अन्तर्गत कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेको छ ।’

उक्त कार्यक्रम गाउँपालिकाले तयार गरेको हो । 'ब्रेक थ्रु' परियोजनाको यो वर्ष गाउँपालिकामा ३५ लाख बजेट यहि सुरक्षित मातृत्व सम्वन्धित कार्यक्रमका लागि खर्च हुने संयोजक बस्नेतले जानकारी दिए । ‘घरमा गर्भवती गराउने चलनको अन्त्य गर्ने, स्वास्थ्य संस्थामा गएर नियमित गर्भ जाँच गराउने र सुत्केरी गराउने, गर्भवती आमा समुह गठन गर्ने लगायतका कामहरु गरिरहेका छौं,’ उनले भने, ‘यो कार्यक्रमले सफलता पाउने तथा गाउँपालिका स्वास्थ्य संस्थामा शत प्रतिशत डेलिभरी गराउने हाम्रो लक्ष्य हो । यसमा 'ब्रेक थ्रु'ले सहयोग गरिरहेको छ ।