कात्तिक २१, २०८०
भैहवाबाट झण्डै २० किलोमिटर पश्चिममा छ रुपन्देहीको सियारी–५ मा बैदौली गाउँ । सोही गाउँकी ३३ वर्षीया सावित्रा खरेल खनाल आमा बन्ने खुसीको मुखैमा थिइन् । विवाह गरेको दुई वर्ष मात्रै पुग्नै लाग्दा सावित्रा आम...
असोज ४, २०७६
बुटवल – प्रत्येक वर्ष पेट्रोलिय पदार्थ आयात गर्दा नेपालमा अर्बाैं रूपैयाँ बाहिरिन्छ । रूपन्देहीका एक युवा इन्जिनियरले सवारीसाधनले पेट्रोलियम पदार्थ कम खपत गर्ने उपकरण आविष्कार गरेका छन् ।
भारतको बेङलुरुबाट मेकानिकल इन्जिनियरिङ पूूरा गरेका बुटवल उपमहानगरपालिका–९ मिलनचोकका शिशिर जिसीले ‘फ्यूल सेभर किट’ डिभाइसको आविष्कार गरी प्रयोगमा ल्याएका हुुन् ।
‘फयूल सेभर किट’ सवारीसाधनमा जडान गरेपछि करीब २५ देखि ४० प्रतिशतसम्म इन्धन बचत हुने इन्जिनियर जिसीको दाबी छ । २६ वर्षीया जिसीले बनाएको डिभाइस गाडीमा राखेपछि इन्धन राख्नै नपर्ने भन्ने होइन ।
डिभाइसमा प्रशोधिन पानी राखिएको छ । जुन पानी गाडीको इन्जिनमा जडान गरेपछि हाइड्रोजन र अक्सिजन छुट्टिन्छ । हाइड्रोजन पेट्रोलियम पदार्थभन्दा बढी प्रज्वलनशील पदार्थ हो । किटले पानीबाट हाइड्रोजन र अक्सिजन छुट्याएर इलेक्ट्रोलाइसिस प्रक्रियाबाट हाइड्रोजनलाई इन्जिनमा पठाउँछ, जसले गर्दा गाडीमा राखिएको इन्धनको खपत ४० प्रतिशतसम्म कम हुने शिशिर बताउँछन् । डिभाइस सबै प्रकारका ठूला गाडीदेखि मोटरसाइकसम्म जडान गर्न मिल्छ ।
‘पानीबाट हाइड्रोजन र अक्सिजन छुट्छ । हाइड्रोजन ग्यास पाइपलाई गाडीको इन्जिनमा लगेर जोडिन्छ । हाइड्रोजनको क्षमता पेट्रोल/डिजेलभन्दा ३ गुणा बढी हुने भएकाले यसले इन्धनले गर्नुपर्ने ४० प्रतिशतसम्म काम गरिदिन्छ । यति मात्रै होइन, यो डिभाइसले इन्जिनको क्षमता वृद्धि, पीकअप पावर वृद्धि र आवाजसमेत कम गराउँछ,’ उनी भन्छन् ।
उनका अनुसार हाइड्रोजन ग्यास प्रयोगपछि गाडीले फाल्ने दुषित कार्बनमोनोअक्साइड जस्ता ग्यासको उत्सर्जन ५० प्रतिशत कम हुन्छ । इन्धनमा ४० प्रतिशत, इन्जिन क्षमता वृद्धि, वातावरण प्रदूषणसमेत ५० प्रतिशतले कम हुने उनले दाबी गरेका छन् ।
‘तेल बचाऔं देशलाई अघि बढाऔ’ भन्ने जिसीको मुख्य नारा छ । उनी भन्छन्, ‘यो फ्यूल सेभर गाडीमा जडान गरेपछि पैसा बचाउँछ । गाडीले माइलेज धेरै दिन्छ, इन्जिनको पीकअप पावर (टर्क) बढाउँछ, इन्जिनको लाइफ बढाउँछ, वातावरणमैत्री छ, इन्जिनमा जमेको कार्बन निकाल्छ, प्रदूषण घटाउँछ, ग्लोबल वार्मिङ घटाउँछ, इन्जिनको आवाज कम गराउँछ । इन्जिनको क्षमता पनि बढाउँछ ।’
‘नेपालमा प्रत्येक वर्ष २ खर्ब २३ अर्बको इन्धन आयात हुँदै आइरहेको छ । पेट्रोलियम पदार्थ प्रयोग हुने गाडीमा फ्यूल सेभर यन्त्र जडान गरेमा राज्यको वार्षिक १ खर्ब रूपैयाँ बचत हुन्छ,’ शिशिरले भने । शिशिरका अनुसार कारमा प्रयोग गर्न मिल्ने किटमा ४.६ लिटर प्रशोधित पानी राखिएको हुन्छ । यसले ६ सय ५० किलोमिटर दूरीसम्म गाडी गुडाउन मिल्छ । उपकरणमा पानीको मात्रा देखाउने इन्डिकेटर हुन्छ । पानी सकिएपछि फेरि भर्न मिल्छ ।
सवारीसाधन अनुसार ‘सक्स’ किटको साइज पनि फरक–फरक हुने उनले बताए । कारमा प्रयोग हुने ‘फ्यूल सेभर’ किटलाई ४० देखि ५० हजार रुपैयाँ मूल्य पर्ने जिसीले बताए ।
किट १ पटक जडान गरेपछि लामो समयसम्म परिवर्तन गर्नुु पर्दैन । नेपालजस्तो भूपरिवेष्ठित र पेट्रोलियम खानी नभएको देशका लागि यो उपकरण निकै उपयोगी हुने जिसीले बताए । उनले सबै नेपालीलाई ‘फ्युल सेभर’ प्रयोग गर्न आह्वान गरे ।
आविष्कारको ‘आइडिया’
जिसीले भारतमा अध्ययन गर्दैगर्दा २०७२ सालमा नेपालको संविधान जारी भयो, त्यसको विरोध गर्दै भारतले अघोषित नाकाबन्दी लगायो । देशमा पेट्रोलियम पदार्थदेखि अन्य खाद्यान्नको समेत हाकाकारको स्थिति सिर्जना भयो ।
त्यहीबेला शिशिरले किट बनाउनेको कल्पना गरे । डेढ वर्षअघि डिभाइस बनाएर आफ्नै गाडीमा फिट गरे । यसले सकारात्मक नतिजा दिएपछि अझै सुधार गर्दै उनले डिभाइस तयार पारेका हुन् । कारजीपमा प्रयोग गर्न मिल्ने डिभाइसको साइज ३० सेन्टिमिटर चौडाइ र ३० सेन्टिमिटर उचाइको छ । मोटरसाइकलको लेगगार्डमै डिभाइस राख्न सकिन्छ भने ठूला गाडीको केही ठूलो छ ।
५ नम्बर प्रदेश सरकारले पनि उनको क्षमता देखेर उनलाई सम्मान गरेको छ । प्रदेशका उद्योग, पर्यटन, वन तथा वातावरणमन्त्री लिला गिरीले युवा इन्जिनियर जिसीको क्षमतालाई कदर गरिएको बताए । गिरीले युवापुस्ताको आविष्कार आम नागरिकको लागि उपयोगी भएको बताए ।
मन्त्रालयबाट आविष्कारबारे जानकारी लिएर उनलाई सम्मान समेत गरिएको उनी बताउँछन् । पूर्व वातावरण, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री गणेश शाहले युवा आविष्कारलाई साथ दिने काम प्रदेश र स्थानीय सरकारको बढी रहेको बताए । परनिर्भरताको कुरा मात्र गर्ने तर अनुसन्धानको कुरामा पछि पर्ने गरिएको उनले बताए ।
यन्त्रको व्यावसायिक रूपमा बिक्री शुरू गर्ने योजना रहेको जिसीले सुनाए । उपकरणको उत्पादन र बिक्रीका लागि उनले ‘जिसी रिसर्च एण्ड डेभलपमेन्ट प्रालि’ सञ्चालन गरेका छन् । उपकरणको परीक्षण सफल भएपछि शिशिरले उद्योग विभागमा पेटेन्ट राइट दर्ता गराएका छन् तर प्रमाणपत्र अझै पाएका छैनन् ।
परिवारमा एक्लो छोरो शिशिरलाई बुवा, आमा र दिदीले नयाँ खोज र अनुसन्धानमा साथ दिएको उनी बताउँछन् । उनले युवा प्रतिभालाई संरक्षण र प्रोत्साहन गर्न तीनै तहका सरकारको ध्यान पुग्नुपर्ने धारणा राखे ।
छोराको आविष्कार देखेर उनका बुवा बैकुण्ठ मख्ख छन् । उनी भन्छन्, ‘यो उपकरण नेपालका लागि एकदमै महत्त्वपूर्ण छ । यसले गाडीको इन्जिनलाई कुनै असर गर्दैन भनेर प्रमाणित भइसकेकाले यसलाई अब सबै नेपालीले प्रयोग गरिनुपर्छ ।’
रुपन्देहीमा शिशिरजस्ता धेरै युुवाले नयाँ–नयाँ वस्तुु आविष्कार गरेका छन् तर राज्यले प्रोत्साहन र उनीहरूको क्षमताको कदर गर्न सकेको छैन ।
भैहवाबाट झण्डै २० किलोमिटर पश्चिममा छ रुपन्देहीको सियारी–५ मा बैदौली गाउँ । सोही गाउँकी ३३ वर्षीया सावित्रा खरेल खनाल आमा बन्ने खुसीको मुखैमा थिइन् । विवाह गरेको दुई वर्ष मात्रै पुग्नै लाग्दा सावित्रा आम...
बाराको कलैया उपमहानरपालिका–६ मदर्सा टोलमा रहेको बाल एकता इंग्लिस बोर्डिङ स्कूलका प्रिन्सिपल गुड्डु भनिने रुपेश स्वर्णकारको हत्याका मुख्य योजनाका सोही विद्यालयकी पूर्वशिक्षिका तथा लेखापाल राधा गुप्ता रहेको ख...
काठमाडौँ उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयले ‘कल गर्ल’ चाहिएमा उपलब्ध गराइदिने भनी ठगी गर्ने दुई जनालाई पक्राउ गरी आज सार्वजनिक गरेको छ । सामाजिक सञ्जालबाट ‘कल गर्ल’ उपल...
काठमाडौं उपत्यकामा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको छ । सोमवार अपरान्ह ४ बजेर ३३ मिनेटको समयमा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको हो । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रविन्दु भएर अपराह्न ४ बजेर ३१ मिनेटमा ५ दशमलव ८ रे...
आफूलाई ‘लिटिल बुद्ध’ भनेर दाबी गर्ने रामबहादुर बम्जन पक्राउ परेपछि उनीबारे नयाँ–नयाँ तथ्य सार्वजनिक भइरहेका छन् । प्रहरीले उनलाई मंगलबार साँझ ७ बजे काठमाडौंको बूढानीलकण्ठस्थित निवास...
पाल्पामा दुईवटा खोलामा डुबेर मंगलवार दुई जनाको ज्यान गएको छ । पाल्पाको तिनाउ गाउँपालिका–३ मा रहेको तिनाउ खोलाको ड्याममा डुबेर घुम्न आएकी भारतीय युवती महिलाको मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय, पाल्पाक...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...