कात्तिक १३, २०८०
संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टिनियो गोटरेसको भ्रमणका बेला नेपालको शान्ति प्रक्रिया फेरि एकपटक अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमाझ चर्चाको विषय बनेको छ । नेपालको शान्ति प्रक्रियाको शुरूआती चरणमा राष्ट्र संघले सहजीक...
नेपाल-चीन सम्बन्ध नयाँ चरणमा प्रवेश गरेको छ । राष्ट्रपति शी चिनफिङ संक्षिप्त राजकीय भ्रमण पूरा गरी स्वदेश फर्केपछि दुबै देशका राजधानीबाट प्रकाशित संयुक्त वक्तव्यमा यस बुँदालाई स्पष्ट शब्दमा उल्लेख गरिएको छ । चीनको शासनप्रणालीमा त्यहाँको कम्युनिष्ट पार्टीका महासचिव नै राष्ट्रपति हुने हुनाले शी चिनफिङ अधिकारसम्पन्न राष्ट्रप्रमुख हुनुहुन्छ, तसर्थ उहाँको स्तरबाट गरिएको भ्रमणकालमा गरिएको प्रतिबद्धता दूरगामी महत्वको मानिएको हो । त्यसो त सिमाना जोडिएका नेपालका दुई छिमेकीमध्येको चीनबाट २३ वर्षको अन्तरालमा सर्वोच्च तहमा गरिएको नेपाल-यात्रा आफैंमा विशिष्ट अर्थ राख्दछ । अर्को छिमेकी भारतबाट नव-निर्वाचित प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी पाँचवर्षअघि नेपाल आउँदा उताबाट प्रधानमन्त्रीस्तरको भ्रमण नभएको १७ वर्ष भैसकेको रहेछ, र त्यो विषय पनि त्यसबखत चर्चामा आएको थियो । संयोग, राष्ट्रपति शी शनिवार नेपाल आउँदा भारतको यात्रा सकेर त्यतैबाट काठमाडौं अवतरण गर्नुभएको हो ।
परराष्ट्र मन्त्रालयले जारी गरेको संयुक्त वक्तव्यका १४ बुँदाले द्विपक्षीय सम्बन्ध बलियो तुल्याउन ‘फराकिलो समझदारी’ कायम भएको जानकारी दिएको छ । नेपालले ‘एक चीन’ नीतिको अवलम्बन गर्ने र चीनले नेपालको स्वतन्त्र र विशिष्ट हैसियतलाई निरन्तर सम्मान गर्दै जाने पारस्परिक प्रतिबद्धता प्रकट गरिएको छ । त्यसको आधारमा चीनले नेपालको भौतिक विकासमा सघाउन बाटोघाटो लगायतका विभिन्न परियोजना सञ्चालन गर्ने निर्णय भएको देखिन्छ । साँस्कृतिक र आध्यात्मिक पक्षमा त नेपाल आफैं सम्पन्न छ जसको जानकारी चीनका इतिहासकार र विद्वान्हरूले राख्दछन् । सगरमाथालाई दुई देशबीचको सम्बन्धको जीवन्त स्तम्भ मानिनुले धरातलीय यथार्थलाई सहजसित झल्काउँछ । राष्ट्रपति शी चिनफिङको नामबाट शुक्रवार गोरखापत्रमा प्रकाशित विशेष आलेखमा पनि सम्बन्धका विविध आयाम र तिनमा आधारित सम्भावनाहरूका बारेमा स्पष्ट चर्चा गरिएको छ ।
चीनसँगको नेपालको सम्बन्ध सिमानाको सन्दर्भमा स्वाभाविक मानिनु पर्छ । यो चीनको आर्थिक विकास र सम्पन्नताबाट आकर्षित भएर हालसालै गाँसिएको मैत्रीसम्बन्ध होइन । न त चीनको बढ्दो विश्वव्यापी प्रभावबाट एकाएक प्रभावित भएर निकट हुन नै खोजिएको हो । नेपाल संयुक्त राष्ट्रसंघको बडापत्रमा आस्था राख्ने सदस्य-राष्ट्र हुनु र चीन त्यस विश्वसंस्थाको शक्तिशाली अङ्ग सुरक्षा परिषद्को स्थायी सदस्य समेत रहनु एउटा अनुकूल संयोग हो । एसियाको अर्को प्रभावशाली राष्ट्र भारत पनि परिषद्को स्थायी सदस्यताको लागि प्रयासरत छ; यो उसको विस्तारित अन्तर्राष्ट्रिय भूमिकासित मिल्दोजुल्दो दाबी हो ।
शी भ्रमणले सम्भावनाका ढोका खुलाएकोमा सन्देह रहेन । तर सैध्दान्तिक स्तरमा गरिएका कतिपय निर्णयलाई अध्ययन, अन्वेषणका आधार आवश्यक पर्ने हुनाले तिनले मूर्तरूप लिन समय लाग्दछ । दूरदृष्टि राखेर गरिनु पर्ने कार्यहरू हतारमा सम्पन्न हुन सक्दैनन् । आखिर चीनले पनि भारतले जस्तै सर्वोपरि प्राथमिकता आफ्नै राष्ट्रिय हितलाई दिने हो । नेपालले पनि आफ्नो राष्ट्रिय हितको रक्षा आफैंले गर्ने हो । यसबारे चीन र भारत दुबै देशमा राजदूत समेत रहेर काम गरेका कूटनीतिज्ञ यदुनाथ खनालले केही वर्ष पहिले नै लेखिसक्नु भएको छ । मुख्य कुरो, दुबै छिमेकीसँगको सम्बन्धलाई सन्तुलित राख्ने जिम्मेवारी नेपालको आफ्नो हो, यो अन्यत्रका मित्र वा हितैषीले गरिदिएर हुँदैन । बरु यसको निमित्त सरकारले परराष्ट्र मन्त्रालयलाई कूटनीतिक सीप र कुशलता भएको जनशक्तिमा आधारित संयन्त्रको रूपमा विकास गर्न पहल थालिहाल्नु पर्दछ । नेतागणका आफन्त र आरक्षणमा निर्भर रहेर हुँदैन । स्पष्टै छ, यस पक्षमा निच मारेर बसियो भने कालान्तरमा हामीले अपूरणीय हानि-नोक्सानी बेहोर्नु पर्नेछ ।
संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टिनियो गोटरेसको भ्रमणका बेला नेपालको शान्ति प्रक्रिया फेरि एकपटक अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमाझ चर्चाको विषय बनेको छ । नेपालको शान्ति प्रक्रियाको शुरूआती चरणमा राष्ट्र संघले सहजीक...
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
प्रतिनिधिसभाको पहिलो अधिवेशनमा नेता/सांसदको हाजिरी लोकान्तर डट्कमले सार्वजनिक गरिदिएपछि नेताहरूको जवाफदेहिताको बहस शुरू भएको छ । जनप्रतिनिधिको सर्वोच्च थलो संसद्मा ठूला भनिएका दलका शीर्ष न...
काकाकुल काठमाडौंको सपना र विकासको विद्रूप नमूना बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजना फेरि एकपटक उद्घाटन गरिएको छ । सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाइएको धारो खोलेर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रच...
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...