कोरोना भाइरस संक्रमणको परीक्षणका लागि नमूना संकलन गर्न २ नम्बर प्रदेश सरकारसँग १० वटा किट मात्र रहेको छ । 

प्रदेश सरकार मातहत रहेको प्रादेशिक जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामा १० वटा किट उपलब्ध गराइएको भएपनि अब ९ वटा किट मात्र सुरक्षित रहेको प्रयोगशालाका निर्देशक रामबिनय साहले बताए ।

राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला काठमाडौंले १० वटा किट उपलब्ध गराएको थियो । धनुषाको क्षिरेश्वरनाथ नगरपालिकाका २८ वर्षीय एक युवकको परीक्षणका लागि एउटा किट प्रयोग भएको उनले बताए ।

ती युवकमा कोरोना संक्रमण नभेटिएको निर्देशक साहले बताए । ‘थ्रोट र नेजल स्वाब संकलन गरेर काठमाडौंस्थित राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामा पठाएका थियौं । रिपोर्ट नेगेटिभ आएको छ,’ उनले भने ।

२०६८ सालको जनगणना अनुसार प्रदेशको जनसंख्या ५४ लाख ४ हजार १४५ छ । हाल त्यो संख्या बढेको छ तर यतिधेरै जनसंख्या रहेको प्रदेश सरकारसँग ९ वटा मात्रै किट मात्र बाँकी छ । कोरोनाको संक्रमण थोरै पनि फैलियो भने प्रदेश सरकारसँग नमूना संकलन गर्ने किटसम्म पर्याप्त छैन ।

प्रदेश सरकारसँग नमूना संकलन गर्न जाने स्वास्थ्यकर्मीले लगाउने पोशाक ‘पर्सनल प्रोटेक्सन इक्वीपमेन्ट’ (पीपीई) पनि छैन । ‘कुल २० थान मात्र पीपीई हामीसँग छ,’ प्रयोगशालाका ल्याब टेक्निसियन युगल किशोर यादवले लोकान्तरसँग भने, ‘राष्ट्रिय स्वास्थ्य प्रयोगशालाले १५ थान र प्रदेश सरकार अन्तर्गत सामाजिक विकास मन्त्रालयको स्वास्थ्य आपूर्ति व्यवस्थापन केन्द्रबाट ५ थान पीपीई प्रदान गरिएको छ ।’

खुट्टादेखि टाउकोसम्म छोपिने गरी एप्रोन, एन९५ मास्क, चश्मा, टोपी, पञ्जा, गमबुट सहितको सेटलाई पीपीई भनिन्छ । पीपीई सेटमा गमबुट समेत हुने भएपनि हालसम्म गमबुट नदिइएको उनले गुनासो गरे ।

नाम मात्रको प्रयोगशाला !

प्रदेश सरकार मातहत जनकपुरमा प्रादेशिक प्रयोगशाला स्थापना गरेको भएपनि प्रयोगशालामा परीक्षण नै हुँदैन । साविकमा जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय रहेको हालको स्वास्थ्य कार्यालय धनुषाको २ वटा कोठामा प्रयोगशाला कार्यालय खोलिएको छ तर कुनै पनि रोगको परीक्षण भने हुँदैन ।

‘कात्तिक ४ गते हाम्रो कार्यालय स्थापना भयो तर स्रोतसाधनको अभावमा प्रयोगशाला कक्ष बनाइएको छैन,’ निर्देशक साहले भने, ‘अहिले हामीसँग मातहतको अस्पताल वा स्वास्थ्य संस्थामा नै गएर नमूना संकलन गर्ने विकल्प मात्रै छ ।’

कोरोना संक्रमणको आशंकामा कोही बिरामी आए प्रादेशिक अस्पताल जनकपुरको आइसोलेसन वार्डमा पुगेर नमूना संकलन गर्नुपर्ने उनले बताए । ‘फेरि बिरामी एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा गए संक्रमण थप मानिसमा फैलिन सक्ने खतरा एकातर्फ छ भने प्रदेशका ८ वटै जिल्लामा गएर नमूना संकलन गर्न पनि सम्भव छैन,’ उनले भने, ‘एक त हामीसँग पर्याप्त जनशक्ति छैन, अर्कोतर्फ अन्य जिल्लामा पुगेर नमूना संकलनका लागि जान सवारीसाधन पनि छैन । हामी हतियार विनाका लडाकु जस्ता छौं ।’

प्रादेशिक प्रयोगशालामा १४ जनाको दरबन्दी छ । त्यसमध्ये ७ जना मात्र कार्यरत छन् । ५ जना प्राविधिक, १ जना लेखापाल र १ जना कार्यालय सहयोगी कार्यरत छन् । कार्यरत ५ जना प्राविधिकमध्ये २ जना प्राविधिक ल्याब टेक्निसियन गुणानन्द साह र रामउदगार यादव प्रादेशिक अस्पताल जनकपुरमा पहिलेदेखि नै काजमा छन् । त्यसकारण प्रयोगशालामा जनशक्ति पनि अभाव रहेको उनले बताए ।

कोरोना भाइरस जाँचको नमूना संकलन गर्न राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालाले प्रादेशिक प्रयोगशालाका २ जना प्राविधिकलाई बोलाएर तालिम भने दिएको छ ।

भेन्टिलेटर विनाका आइसोलेसन वार्ड

प्रदेशभित्रका अस्पताल नारायणी अस्पताल वीरगञ्जमा ५० शय्या, गजेन्द्रनारायण सिंह सगरमाथा अस्पताल राजविराजमा ३ शय्या, नेसनल मेडिकल कलेज वीरगञ्जमा ५ शय्या, जानकी मेडिकल कलेजको रमदैयास्थित अस्पतालमा ६० र जनकपुरस्थित सिटी अस्पतालमा २० शय्या, प्रादेशिक अस्पताल जनकपुरमा ३ शय्याको आइसोलेसन वार्डको व्यवस्था मिलाइएको प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालयका सहनिर्देशक विजयकुमार झाले बताए ।

कोरोना भाइरस संक्रमणको आशंका लागेमा वा पुष्टि भएमा उपचारका लागि राखिने वार्डलाई आइसोलेसन वार्ड भनिन्छ । आइसोलेसन वार्डमा राख्दा भेन्टिलेटर सहितको सघन उपचार कक्ष (आईसीयू) हुनुपर्छ तर प्रदेश सरकारले गरेको तयारी भने गफमा मात्रै सीमित छ । ती आइसोलेसन वार्डमध्ये सबैमा भेन्टिलेटर सहितको आईसीयू छैन । जानकी मेडिकल कलेजको रमदैयामा सरकारले ६० शय्या छुट्याइएको दाबी गरेको छ तर त्यहाँ २ वटा भेन्टिलेटर मात्र सञ्चालनमा रहेको अस्पतालको इमर्जेन्सी कक्षका इन्चार्ज उमेश यादवले लोकान्तरलाई जानकारी दिए ।

मेडिकल कलेजको जनकपुरस्थित सिटी अस्पतालमा २० शय्या छुट्याइएको सरकारको दाबी छ तर त्यहाँ ९ वटा भेन्टिलेटर मात्रै रहेको इन्चार्ज यादवले बताए । त्यो ९ मध्ये २ वटा मात्र सञ्चालनमा रहेको र अन्य बिग्रेको उनले बताए । 

कोरोना भाइरसविरुद्ध लडाइँ लड्नका लागि प्रदेश सरकारसँग कुनै गतिलो हतियार नै छैन । भएका स्रोतसाधन र जनशक्ति पहिलेदेखि नै उपचाररत बिरामीमा प्रयोग भइरहेकाले कोरोनाविरुद्ध छुट्टै स्रोतसाधन र जनशक्ति देखिँदैन । स्वास्थ्य निर्देशक झा भने कोरोनाविरुद्ध लडाइँको तयारी गर्दै अगाडि बढ्ने बताउँछन् ।