क्राइसिस म्यानेजमेन्ट सेन्टर (सीएमसी)ले हाल जारी रहेको लक-डाउनलाई बिस्तारै लूज-डाउन तर्फ लैजान नयाँ मोडालिटी बनाएको छ ।

सरकारले गरेको लक-डाउन परम्परागत रहेको र यसलाई सुधार्नुपर्ने आवश्यकता रहेको आवाज उठिरहेका बेला केन्द्रले आगामी ७० दिनभित्र जनजीवन सहज बनाउने भन्दै विस्तृत खाका तयार गरेको छ ।

जारी लक-डाउन यही जेठ ३२ गतेसम्मका लागि कायम छ । त्यसपछि सीएमसी तयार गरेको बिस्तारै लक-डाउनलाई ‘लूज-डाउनतर्फ लैजाने कार्ययोजना तहगत रूपमा लागू हुने सीएमसी स्रोतले बतायो ।

राष्ट्रिय भण्डारणको वर्तमान अवस्था, आयातमुखी अर्थतन्त्र, अपर्याप्त राष्ट्रिय उत्पादन, वैदेशिक रोजगारीबाट ठूलो संख्यामा फिर्ता हुने अनुमान, खाद्यान्न संकट हुने संयुक्त राष्ट्रसंघको प्रक्षेपण र भारतबाट हुने आयात नियन्त्रणको सम्भावनालाई ध्यानमा राखेर लक-डाउन टु लूजडाउनको कार्ययोजना कार्यान्वयन गर्न लागिएको उल्लेख गरिएको लोकान्तरलाई प्राप्त कार्ययोजनामा उल्लेख छ ।

उक्त खाकामा लूज-डाउनमा जाँदा आउने चुनौतीहरूको पनि विश्लेषण गरिएको छ । लूज-डाउनमा जाँदा सुरक्षा तथा अर्थ क्षेत्रमा हालको तुलनामा बढी चाप पर्न सक्ने, भारतीय सीमामा नेपाली नागरिक मात्र नभएर गैर-नेपालीको चाप पनि बढ्न सक्ने, वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केकाहरूलाई क्वारेन्टाइन व्यवस्थापन गर्न चुनौती हुने र खाद्य आपूर्तिमा असर पर्ने, मानिसको चहलपहल बढ्दा संक्रमणको मात्रा बढ्न सक्ने र बढ्दो संक्रमण समुदायमा फैलिसकेको हुनाले कुनैपनि बेला भयावह चुनौती सिर्जना हुन सक्ने उक्त खाकामा उल्लेख गरिएको छ ।

यस्ता छन् लूज-डाउनका तहहरू

लूज-डाउनको पहिलो तह हालको लक-डाउनको मिति सकिएको (जेठ ३२)मितिबाट दुई हप्तासम्म लागू हुनेछ । उक्त दुई सातासम्म कृषि, दैनिक उपभोग्य सामग्री, अत्यावश्यक सवारी साधन, आन्तरिक हवाई उडानहरू खोलिनेछ । तर हवाई उडानमा ४० प्रतिशत यात्रुहरू रहनेछन् । यी क्षेत्रहरू खोल्दा सामाजिक दूरी पूर्ण रूपमा कायम गरिनेछ ।

दुई सातासम्म उल्लेखित सेवाहरू खुकुलो बनाएपछि लूज-डाउनको दोस्रो तह खुल्नेछ । यो तह पुनः २ सातासम्म कायम रहनेछ ।

दोस्रो तहमा घरेलु तथा साना उद्योग पूरै खोल्ने, अन्य ठूला उद्योग आंशिक खोल्ने, विद्यालय आंशिक खोल्ने, सेवा र मनोरन्जनका क्षेत्रहरू आंशिक रूपमा खोल्ने र निर्माण पूरै खोल्ने प्रस्ताव गरिएको छ ।

सीएमसीले प्रस्ताव गरेको तेस्रो तहमा कृषि क्षेत्र, दैनिक उपभोग्य सामग्री बिक्री–वितरण केन्द्र, निजी सवारी साधन सञ्चालन पूरै खोल्न सकिने उल्लेख छ ।  सार्वजनिक यातायातमा जोरबिजोर प्रणाली लगाउन सकिने बताइएको छ ।

त्यस्तै चौथो तहमा माथि आंशिक खुलाइएका र बन्द गरिएका सबै क्षेत्रहरू पूर्ण रूपमा खोल्ने प्रस्ताव सीएमसीले गरेको छ । जसमा विद्यालय, कलेजसमेत पर्छन् ।

पाँचौ तहमा सबै क्षेत्र खुला गरिसकेपछि पनि नियमित अनुगमन, सुरक्षाका उपायहरूको प्रत्याभूति लगायतका कामहरू भइरहने छन् ।

सबै क्षेत्रहरूलाई तहगत रूपमा खोल्दै जानुका साथै नियमित समीक्षा गरिने, उच्च सतर्कता अपनाइने लगायतका रणनीतिहरू पनि सीएमसीले प्रस्ताव गरेको हो ।

जेठ २५ बाटै पहिलो तहको शुरुवात गर्ने उच्चस्तरीय समितिको प्रस्ताव !

कोरोना रोकथाम तथा नियन्त्रण उच्चस्तरीय समितिले जेठ २५ गतेदेखि नै लूज-डाउनको पहिलो चरण शुरुवात गर्न सकिने प्रस्ताव गरेको छ ।

पसल तथा डिपार्टमेन्टल स्टोरहरू, कपाल काट्ने सैलून, जिल्ला नकट्ने छोटो दूरीका यात्रुवाहक सवारी साधनहरू, सम्बन्धित कार्यालयको परिचयपत्रका आधारमा कामसँग सम्बन्धित सवारी साधनहरू, अस्पताल, प्रयोगशाला र निजी क्लिनिकहरू जेठ २५ गतेबाटै खोल्नुपर्ने प्रस्ताव उच्चस्तरीय समन्वय समितिले गरेको छ ।

यी प्रस्तावहरू कोरोनाको संक्रमण धेरै भएका जिल्लाहरूमा भने लागू हुनेछैनन् । १ सय भन्दा कम सक्रिय संक्रमण भएका जिल्लाहरूलाई प्राथमिकताका आधारमा छुट्याएर उल्लेखित क्षेत्रहरू खुला गर्न सकिने विषयमा समितिमा छलफल भइरहेको एक मन्त्रीले बताए ।