मंसिर ५, २०८०
११ दिनदेखि सुरुङमा फसेका ४१ मजदुरलाई पाइपबाट खाना पठाइएको छ । गएराति ६ इन्चको पाइपबाट पहिलोपटक खिचडी पठाइएको भारतीय सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् । भारतको उत्तरी हिमाली राज्य उत्तराखण्डमा निर्माणाध...
दार्जीलिङको लोकप्रिय ग्लेनरी क्याफेबाट २० मिनेट गाडीमा गएपछि दुई वर्षअघि भएको गोर्खाल्यान्ड आन्दोलनको केन्द्रभूमिमा पुगिन्छ । अहिले उक्त ठाउँ सुनसान छ ।
विमल गुरुङ दार्जीलिङ छोडेर गएलगत्तै पातलेबासमा रहेको उनको घर ध्वस्त पारिएको थियो र अहिले त्यो परित्यक्त छ । अविभाजित गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा (गोजमो) का पूर्वअध्यक्ष गुरुङ कुनै बेला गोर्खाल्यान्डका अविवादित नेता थिए ।
तर त्यो दुई वर्षअघिको कुरा हो ।
अहिले घरको प्रवेशद्वारको चेकपोस्ट भत्किएको छ, सल्लाका सुक्खा पातहरूको डंगुर लागेको छ अनि काँटछाँट नगरिएका झाडीहरूले समय परिवर्तन भएको संकेत दिएका छन् । घरअगाडि दुईवटा कारका डढेका भग्नावशेषले सन् २०१७ मा भएको आन्दोलनको स्मरण गराउँछन् ।
ध्वस्त पारिएका कोठामा झ्याल र काठका सरसामान भत्किएका छन् । गुरुङको घर जाने बाटोमा भएको पर्खालमा दार्जीलिङका लागि भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) का उम्मेदवारलाई समर्थन गर्ने एक पोस्टर टाँसिएको छ ।
आन्दोलनको दुई वर्ष बितिसक्दा पहाडको शक्तिकेन्द्र परिवर्तन भएको छ । गुरुङका पूर्व सहयोयी विनय तामाङ अहिले गोर्खाल्यान्ड टेरिटोरियल एडमिनिस्ट्रेसन (जीटीए) का प्रमुख हुन् र उनी तृणमूल कांग्रेस प्रमुख तथा पश्चिम बंगालकी मुख्यमन्त्री ममता बनर्जीका निकट मानिन्छन् ।
‘अहिले यहाँ कोही पनि आउँदैन । स्थानीय बासिन्दा पनि यहाँ आउँदैनन् । विमल गुरुङको दिन सकिए जस्तो लाग्छ । यही अवस्था पार्टी कार्यालय र सामुदायिक हलको पनि छ । त्यसलाई पछि प्रहरीले सील गरिदियो,’ स्थानीय बासिन्दा रोशन दोर्जीले बताए ।
अधिकांश स्थानीय बासिन्दा र गुरुङका छिमेकीहरू यसबारे केही बोल्न चाहँदैनन् ।
‘हामीहरू गुरुङ वा राजनीतिका बारेमा बोल्न चाहँदैनौं । तपाईंसँग यसबारेमा कोही पनि बोल्ने छैन,’ गुरुङको घरअगाडिबाट हिँडेका एक मानिसले भने ।
‘भोट हाल्ने दिन के गर्नुपर्छ, हामीलाई थाहा छ । उनी यहाँ छैनन् तर त्यसको अर्थ मानिसहरूले उनलाई छोडे भन्ने हैन । उनीहरू अहिलेको अवस्थामा उनीप्रति समर्थन देखाउँदैनन्, कुरा त्यत्ति हो,’ एक स्थानीय प्रेमा दोर्जीले भनिन् ।
विमल गुरुङको अनुपस्थितिले तृणमूल कांग्रेसलाई केही फाइदा दिएको देखिए पनि गोर्खाल्यान्ड राज्य माग्दै गरिएको आन्दोलनमा उनीसँग उभिने मानिसमा आक्रोश छ । त्यतिखेर भएका प्रहरीको गोली लागेर अनि छापा मार्ने क्रममा भएका मृत्युका सम्झनाहरू मेटिएका छैनन् । भाजपा उम्मेदवार तथा गुरुङका समर्थकहरू यो आक्रोशलाई भजाउने कोशिश गरिरहेका छन् ।
गुरुङका लागि भाजपाले दार्जीलिङमा जित्नु अनि केन्द्रमा सरकार बनाउनु लाभदायक छ । बंगाल प्रहरीको पकडबाट बच्न लुकेका गुरुङ पक्राउ पर्नबाट जोगिनका लागि अनि लामो कानूनी लडाईं लड्न भाजपाको समर्थन खोजिरहेका छन् ।
गुरुङको घरबाट दुई मिनेट पर उनको पार्टी कार्यालय तथा सामुदायिक केन्द्र छ । दुई वर्षअघि पार्टी कार्यालय र सामुदायिक केन्द्रमा गुरुङका समर्थक र सञ्चारकर्मीहरू टनाटन भरिन्थे । अहिले दुवै सील गरिएका छन् ।
त्यसभन्दा एक किलोमिटर पर मालिधुरामा कञ्जनजंघा सार्वजनिक विद्यालय छ । त्यसलाई गुरुङको सहयोग प्राप्त भएको बताइन्छ । विद्यालय र त्यससँग जोडिएको सामुदायिक केन्द्रमा गोजमोले बैठक गर्थ्यो र त्यसमा अहिले केन्द्रीय बलका जवानहरू तैनाथ भएका छन् । बिहीवार भइरहेको चुनावमा उनीहरू मतदान केन्द्रको सुरक्षामा खटिएका छन् ।
सिंगमारीमा रहेको गोजमोको तीनतल्ले पार्टी कार्यालय पातलेबासबाट एक किलोमिटर मास्तिर पर्छ । त्यसलाई राज्य सरकारले जफत गरेको छ र अहिले त्यहाँ प्रहरीहरू बस्छन् ।
यस क्षेत्रमा भएका आन्दोलन र प्रहरीले गरेको लाठीचार्जले गोर्खाल्यान्ड आन्दोलनका बेलामा हिंसा भड्काएको थियो र त्यो आन्दोलन पहाडका अन्य क्षेत्रमा फैलियो ।
पश्चिम बंगाल प्रहरीले गुरुङविरुद्ध थुप्रै मुद्दा लगाएकाले उनी अहिले फरार छन् । विधिविरुद्ध क्रियाकलाप (निवारण) अधिनियमका प्रावधानअन्तर्गत समेत उनीविरुद्ध मुद्दा दर्ता छ । सर्वोच्च अदालतमा मुद्दा दायर गरेर गुरुङले सिलिगुडी सर्किट बेन्चसमक्ष धरौटीको निवेदन दिएका छन् ।
प्रशान्त तामाङलाई इन्डियन आइडल जिताउन गरेको प्रयासले गुरुङको तीव्र उदयमा योगदान गरेको बताउने गरिएको छ । त्यसै वर्ष उनी आफ्ना गुरु सुभास घिसिङको दल गोर्खा नेसनल लिबरेसन फ्रन्टबाट अलग्गिए अनि गोजमो गठन गरे र गोर्खाल्यान्ड राज्य आन्दोलन आरम्भ गरे ।
सन् २०११ मा ममता बनर्जी मुख्यमन्त्री भएपछि उनले गोजमोलाई हातमा लिइन् । सन् २०११ को जुलाई १८ मा केन्द्र, राज्य सरकार र गोजमोले त्रिपक्षीय सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे अनि गोर्खाल्यान्ड टेरिटोरियल एडमिनिस्ट्रेसन गठन गरियो । सन् २०१२ मा गोजमोले जीटीएका सबै ४५ सीट जित्यो अनि गुरुङ त्यसका प्रमुख कार्यकारी बने ।
त्यसपछि सन् २०१७ मा गुरुङले गोर्खाल्यान्डमा फेरि आन्दोलन गरे र १०४ दिनसम्म बन्द गरियो । राज्य प्रहरीले गुरुङ र उनका सहयोगीविरुद्ध मुद्दा लगाएपछि उनी पहाड छोडेर भागे । तृणमूल कांग्रेसले त्यसपछि विनय तामाङलाई आफ्नो पक्षमा ल्यायो र उनले गोजमोको छुट्टै गुट बनाए । सन् २०१७ को सेप्टेम्बर महिना विनयले जीटीए प्रमुखको जिम्मेवारी लिए ।
गुरुङ र गोर्खा नेसनल लिबरेसन फ्रन्टले लोकसभा चुनावमा भाजपा उम्मेदवारलाई समर्थन गर्ने निर्णय लिएकोमा विनय तामाङको नेतृत्वमा रहेको गोजमो गुटले तृणमूल कांग्रेस उम्मेदवारलाई समर्थन गरिरहेका छन् ।
‘गुरुङ यहाँ छैनन् । विनय तामाङ र उनका समर्थकहरू प्रभावशाली छन् । उनीहरूले तृणमूल कांग्रेसका उम्मेदवारका लागि प्रचार गरे । तर गुरुङका समर्थक यहाँ छैनन् भनी सोच्नु गलत हुनेछ । उनीहरू छन् तर सार्वजनिक हुन चाहँदैनन् किनकि आफूहरूलाई चिनेर तारो बनाइने डर उनीहरूमा छ । उनीहरू भाजपाले पहाडमा गरेका सभामा देखिएका छन्,’ दार्जीलिङको चोक बजारमा उभिएका ६० वर्षीय रमेश तामाङले बताए ।
दी इन्डियन एक्सप्रेसमा प्रकाशित रविक भट्टाचार्यको रिपोर्ट
११ दिनदेखि सुरुङमा फसेका ४१ मजदुरलाई पाइपबाट खाना पठाइएको छ । गएराति ६ इन्चको पाइपबाट पहिलोपटक खिचडी पठाइएको भारतीय सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् । भारतको उत्तरी हिमाली राज्य उत्तराखण्डमा निर्माणाध...
पाकिस्तानको क्वेटामा सुरक्षाकर्मीको एउटा समूहमाथि शुक्रबार आक्रमण हुँदा कम्तीमा १४ सैनिकको मृत्यु भएको छ । घटनाबारे बलुचिस्तान प्रान्तका एक वरिष्ठ सरकारी अधिकारी सइद अहमद उमरानीले एएफपीसँग भने, “तटीय ...
हमासको कमान्ड सेन्टरलाई निशाना बनाउँदै इजराइली सेना बुधबार गाजाको सबैभन्दा ठूलो अस्पतालमा प्रवेश गरेको छ । हजारौँ बिरामी र आश्रय लिएका नागरिकहरू रहेको अस्पतालमुनि हमासको कमान्ड सेन्टर रहेको सेनाले बताएको छ ...
सोउल– उत्तर कोरियाले दूतावास बन्द गर्ने हालैको शृङ्खला आफ्नो बाह्य सम्बन्ध सुधार गर्नका लागि ‘नियमित मामिला’ भएको स्पष्ट पारेको छ । दक्षिण कोरियाले आर्थिक सङ्कटका कारण दूतावास बन्द गरेको दाबी गर...
चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ अमेरिका प्रस्थान गरेका छन् । चीन–अमेरिका भ्रमणका लागि उनी मंगलवार अमेरिका प्रस्थान गरेका हुन् । भ्रमणका क्रममा उनले चीन र अमेरिकाका नेताबीचको बैठक र ३० औं एपेक आर्थिक न...
पेट्रो चीनको शाखा चाङ्छिङ तेल क्षेत्रले उत्तरपश्चिम गान्सु प्रान्तको ह्वान्सियान काउन्टीमा १० करोड टनभन्दा बढी भूगर्भीय भण्डार भएको तेल क्षेत्र फेला पारेको छ। हालसम्म चाङ्छिङ आयलफिल्डले यस क्षेत्रमा ५०.२४ मिलियन टनको...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...