जनकपुरधाम - सीके राउत नेतृत्वको ‘स्वतन्त्र मधेश गठबन्धन’मा चन्दन सिंह केन्द्रीय सहजकर्ता हुन् । सिके राउत थुनाबाट छुटेपछि प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा सम्झौता हुँदै गर्दा र राष्ट्रिय सभागृहमा हस्ताक्षरसहित सहमतिभई सार्वजनिक हुने बेला सिंह पनि राउतसँगै थिए ।

सिंह राउतका अत्यन्तै निकट मानिन्छन् । उनै सिंहसँग लोकान्तरका प्रतिनिधि अजय अनुरागीले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंश :-

सरकारसँग तपाईहरूले गरेको सम्झौतालाई कसरी व्याख्या गर्नुहुन्छ ?

– मधेशी जनता उत्साहित हुनुपर्ने अवस्था छ । यो धेरै सकारात्मक कुरा हो । मधेशका समस्यालाई इङ्गित गर्दै सबै समस्या समाधान गर्ने गरी सम्झौता भएको छ । मधेशका जनताका लागि ठूलो उपलब्धी भएको छ ।

गठबन्धनले ‘स्वतन्त्र मधेश’ मुद्दालाई पूर्णतः छाडेको हो त ?

– मुद्दाको समाधानका लागि सम्झौता भएको हो । लोकतन्त्रमा कुनै पनि समस्या लोकतान्त्रिक विधिबाट नै समाधान हुन्छ । लोकतान्त्रिक विधि र लोकतन्त्रमा जनता सर्वोपरि हुन्छन् । 

जनताको मतबाट, जनताको विचारबाट जनताद्वारा नै कुनै समस्याको समाधान गरिन्छ । त्यसैलाई लोकतान्त्रिक विधि भनिन्छ । त्यसैले हामी त्यहीँ लोकतान्त्रिक विधिको परिधिमा रहेर अगाडि बढ्छौं । जनताले हामीलाई जुन स्तरमा स्वीकार्ने छन्, त्यहीँ स्तरमा मधेशको समस्या समाधानका लागि अगाडि बढ्ने छौं ।

अब तपाईंको रणनीति संसदीय राजनीति गर्ने हो कि संसदलाई उपयोग गर्दै स्वतन्त्र मधेश मुद्दा अगाडि बढाउने हो ?

– संसदमा जानै हुँदैन भन्ने कुरा त लेखिएको छैन । संसदमा जानु भनेको कुनै अन्याय त हुँदैन । त्यो कुनै जुलुम पनि होइन ।

अब हामी संसदमा पनि जान्छौं । अन्य तहमा पनि जान्छौं । ती सबै कुराहरू टुंगो लगाउन हामी राष्ट्रिय परिषद्को बैठक गर्दैछौं । चैत्र ४ र ५ गते बैठक बस्दैछ । त्यहाँबाट ठोस निर्णय हुनेछ ।

हाम्रो यति ठूलो संगठन छ, विना राष्ट्रिय परिषद्को बैठकबाट महत्त्वपूर्ण निर्णय गरिँदैन । मधेशका २० वटै जिल्लाबाट प्रतिनिधित्व गर्ने हाम्रो एउटा राष्ट्रिय परिषद् धेरै पहिलेदेखि छ ।

त्यो राष्ट्रिय परिषद् बैठकमा मुख्य रुपमा के–के कुरामा छलफल हुनेछ ?

– सम्झौता गरेपछि एउटा नयाँ मोड आएको छ । हामीले एउटा नयाँ स्ट्यान्ड बनाएका छौं । अब नयाँ रणनीति तहत (अनुरुप) हामी अगाडि बढ्छौं ।

संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाललाई अब तपाईंहरूले स्वीकार गरिसक्नुभयो, हैन ?

– संघीयताको विरोध हामीले कहिल्यै पनि गरेनौं । संघीयता मात्रै समाधानको बाटो नभएर अन्य पनि उपाय छन् भनेर भन्दै आएका छौं । गन्तव्यसम्म पुग्नका लागि विभिन्न बाटोहरू हुन सक्छन् । एउटा मात्र बाटो हुन्छ भन्ने कुरा त हुँदैन नि ! राजनीति भनेको पनि त्यहीँ हो । त्यसका विभिन्न बाटोहरू हुन्छन् । मधेशका नाममा यसअघि धेरैले धेरै सम्झौता गरेका छन् । तर मधेशलाई के उपलब्धी भएको छ ?

तपाईंहरूको अबको राजनीति केका लागि हुनेछन् ? अर्थात् कुन–कुन मागमा आधारित राजनीति हुनेछ ?

– सम्झौताको १ बुँदादेखि ११ बुँदासम्म हाम्रो मागहरू प्रष्ट भइसकेको छ । त्यसैको विश्लेषण गर्नुहुन्छ भने सबै कुरा प्रष्ट हुन्छ ।

सीके राउतप्रति सरकार कडा रुपमा प्रस्तुत भएपछि डराएर सम्झौता गर्नुभएको भन्ने कुरा पनि आइरहेका छन् नि ?

– जहाँ एक्सट्रीमको राजनीति चलिरहेको हुन्छ, त्यहाँ प्रतिबन्ध पनि लाग्छ, खुला पनि हुन्छन् । यो प्रक्रिया चलिरहन्छन् । माओवादीको जनयुद्धका बेलामा पनि त्यस्तै भएको थियो र त्यहीँ माओवादी रुपान्तरण भएर कहाँसम्म आइपुग्यो, त्यो पनि हामीहरूले देखिरहेका छौं ।

त्यसैले राजनीतिमा कतिबेला कुन कोर्स कसरी परिवर्तन हुन्छ भन्न सकिँदैन । तत्कालै त्यसको विश्लेषण पनि गर्न सकिँदैन । जनताले जे चाहन्छन्, त्यसै अनुसार हुन्छ ।

त्यसो भए तपाईंहरूले आफ्नो कोर्स परिवर्तन गरिसक्नुभयो ?

– कोर्स परिवर्तन गर्नु नै ठूलो अपराध त होइन । हामीले जनताको म्यान्डेड लिएका छौं । जनताको विचार हामीले सर्वेक्षण गरेका थियौं । मूलधारमा आउनुस् भनेर जनताले हामीलाई विचार दिएको थियो ।

त्यहीँ सर्वेक्षणको रिपोर्ट अनुसार हाम्रो नेता डा. सिके राउतले सम्झौता गर्नुभएको हो । कुनै पनि निर्णय गर्नुभन्दा पहिले डा. साहवले सर्वेक्षण गर्नुहुन्छ, त्यसमा आएको तथ्यांकको विश्लेषण गर्नुहुन्छ । त्यसैले हामीले सम्झौता गरेका हौं ।

सम्झौता गरेपछि तपाईंहरूले आफ्ना समर्थक र कार्यकर्तालाई के निर्देशन दिनुभएको छ ?

– हाम्रा समर्थक, कार्यकर्ता र शुभचिन्तकसँगै लाखौं जनतालाई के आग्रह गर्न चाहन्छु भने डा. सीके राउतको नेतृत्वमा भएको सम्झौता हाम्रो लागि धेरै ठूलो जित हो । मधेशका लागि धेरै ठूलो उपलब्धी हो ।

तपाईंहरू निश्चिन्त रहनुस् कि अब हामी अगाडि बढ्छौं । राज्यले धेरै कुरा स्वीकार गरिसकेको छ । हाम्रो परिषद् सकिएपछि सबै कुरा प्रष्ट पार्नेछौं ।