काठमाडौं – कास्कीको पोखरा काठमाडौं पछिको ठूलो पर्यटकीय नगरी पनि हो । स्वदेश लगायत विदेशबाट पर्यटक घुम्न जाने ठाउँ भएकाले पोखरा लगायत कास्की जिल्लाको सुरक्षालाई संवेदनशील रुपमा लिइन्छ ।

पर्यटकीय नगरीको सुरक्षाका लागि कास्की प्रहरीले के गरिरहेको छ ? लोकान्तरकर्मी गगन अर्यालले कास्की जिल्लाका प्रहरी प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक (एसपी) दानबहादुर कार्कीसँग गरेको कुराकानीको आधारमा तयार गरिएको सम्पादित अंश :-

पोखरालाई पर्यटकको राजधानीको रुपमा विकास गरिरहँदा हाम्रा सडकमा खाल्डाखुल्डीले दुर्घटना हुने सम्भावना छ । यसको ट्राफिक व्यवस्थापन र सवारीसाधनको गति नियन्त्रणमा प्रहरी लागेको छ । यसको जोखिम कम गर्न दीर्घकालीन रुपमा सडकका खाल्डाखुल्डी पुर्नतिर ध्यान दिनुपर्छ । सडक दुर्घटना पनि शान्तिसुरक्षाको एउटा कारक तत्व हो ।

भद्रगोल सडक, यातायातमा तानातान गर्ने प्रवृत्ति, अस्तव्यस्त भौतिक संरचनाले गर्दा पर्यटकलाई शान्ति सुरक्षामा कमी भएको महसूस हुनसक्ने अवस्था देखिन्छ ।

विशेष गरेर पोखरामा भएका सुरक्षा चुनौतीलाई बुँदा गत रुपमा हेर्ने हो ३ वटा बुँदामा चुनौतीका रुपमा हेर्न सकिन्छ । पहिलो नम्बरमा यहाँका सडक, जसले गर्दा सडक दुर्घटना बढाइरहेको छ । यसलाई समयमै सम्बन्धित निकायले ध्यान नदिने हो भने दुर्घटनाले ज्यान जाने खतरा छ ।

विदेशी पर्यटक घुम्न आउँदा दूतावासले जारी गरेको ‘सुरक्षा नोट’लाई पनि अनुसन्धान गरेर आएका हुन्छन् । जसले गर्दा दुर्घटनामा परिन्छ कि परिँदैन भन्ने कुरा देखाउँछ अथवा प्रकोपको कति सम्भावना छ ? ‘म्यान मेड’ प्रकोप कति छ ? यसको पनि अध्ययन हुन्छ ।

पोखरामा सेती नदी, फेवा तालजस्ता रमणीय ठाउँ छन् । यसलाई प्रहरीले कसरी सुरक्षा दिइरहेको छ ? आफूहरू कसरी सुरक्षित हुन सकिन्छ भन्ने कुरा पनि यहाँ आउने पर्यटकले अध्ययन गरेर आउँछ । त्यसलाई व्यवस्थित तथा सुरक्षित गर्न प्रहरीलाई चुनौती नै छ ।

दोस्रो, यहाँ विभिन्न देशका पर्यटक मनोरञ्जन गर्न आउँछन् । कतिपय अध्ययन गर्न आउँछन् । कतिपय संस्कृतिको अध्ययन गर्न आउँछन् । सबै जना एउटै आचरणका हुन्छन् भन्ने पनि छैन । आपराधिक मनस्थितिका मानिस पनि आउने गर्छन् ।

पर्यटकीय क्षेत्रमा लागूऔषध, यौन दुराचारजस्ता अपराध गर्ने पनि हुन सक्छन् । मंगलवार मात्रै पोखरा महानगरपालिकाको डिहिगोपाटनमा डेरा गरी बस्ने अस्टेलियाका नागरिक थोमस अल्फेड व्रायनले बालबालिकालाई प्रलोभनमा पारी हस्तमैथुन गराउँदा–गराउँदै पक्राउ परे । जापानी र कोरियन नागरिक क्रिस्चियन धर्म प्रचारप्रसार गर्दै गरेको अवस्थामा पक्राउ परे । यस्ता खाले चुनौती प्रहरीलाई पोखरामा छ ।

तेस्रो, दैनिकजसो हुने आपराधिक क्रियाकलापविरुद्ध लड्ने चुनौती छ । हत्या, हिंसा, चोरीडकैतीजस्ता चुनौती पनि छन् । यस्ता अपराध बजार विस्तार, जनघनत्व, शहरीकरणले गर्दा समाजमा दिनहुँजसो बढिरहेका हुन्छन् ।

आधुनिक चुनौती पनि छन् यहाँ । ‘आईटी रिलेटेड’ जस्तो साइबर अपराध र मानव बेचबिखन सम्बन्धी चुनौती यहाँको समस्याको रुपमा छ । विदेशमा मात्रै मानव बेचबिखन हुन्छ भन्ने आमधारणा र बुझाइ छ तर आफ्नै शहरभित्र पनि मानव बेचबिखनको विकराल अवस्था छ । 

पोखरामा ‘रेड लाइट’ क्षेत्र तथा मनोरञ्जन क्षेत्र बनाउने पनि विभिन्न समयमा कुरा उठिरहेका छन् । यसले पनि आन्तरिक रुपमा मानव बेचबिखनको समस्या नआउँला भन्न पनि सकिँदैन । यसको लागि प्रहरी सधैं सतर्क नै छ तर मनोरञ्जन क्षेत्र भन्नाले यौन धन्दा हुने, यौन व्यवसाय हुने भनेर बुझ्नु पनि हुँदैन ।

कास्कीमा मनोरञ्जनका थुप्रै क्षेत्र छन् । जस्तोः ताल, झरना, सांस्कृतिक भेषभुषा र नाचगान आदि प्रकृतिको रसपानलाई पनि लिनुपर्छ । कानूनले ‘१८ वर्षमुनिका व्यक्तिलाई कुनै पनि आशयले दुव्र्यवहार गरिनु हुँदैन, अन्य कुरामा लगाइनु हुँदैन’ भन्ने व्याख्या गर्छ । यदि गैरकानूनी, गैरक्रियाकलाप भएको वा लगाएको पाइएमा प्रहरीले कानून बमोजिम हुने हदैसम्मको कारवाही गर्नमा हामी चुक्ने छैनौं ।

देशको दोस्रो ठूलो शहर हो पोखरा । यहाँ विभिन्न देशमा विभिन्न आचरण भएका मानिस आउँछन् । आपराधिक गतिविधि हुने सम्भावना हुन्छ, यसलाई नियन्त्रण गर्न हामी जहिल्यै तम्तयार छौं । शंकास्पद पर्यटकलाई सोधपुछ पनि गर्ने गरेका छौं ।

केही दिनअघि लागूऔषध ओसापसार गर्ने १ जनामाथि फायर नै खोल्नुपर्‍यो । अर्का १ जनालाई हामीले पेस्तोल र गोलीसहित नियन्त्रणमा लियौं । २० वर्ष अगाडि हत्या गरी फरार भएका १ जनालाई पनि हामीले समाएका छौं । आपराधिक गतिविधि हुन नदिन हामी सदैव हरेक मिनेट तयारी अवस्था छौं । 

पोखराको पछिल्लो ३ वर्षको तथ्यांक हेर्ने हो भने लागूऔषध ओसारपसार, बेचबिखन र सेवन मुख्य चुनौती भएको पाइयो । यसको लागि हामीले ‘डिमान्ड रिडक्सन’ र ‘सप्लाइ कन्ट्रोल’ गर्ने योजना बनाएका छौं । ‘डिमान्ड रिडक्सन’ कसरी कम गर्ने भन्ने कुरामा हामीले स–साना बालबालिकाजस्तै कुलतमा फस्न सक्ने युवा तथा बालबालिकालाई यसबारे जनचेतना दिने, उनका परिवार र विद्यालयका शिक्षकलाई पनि यसबारे जनचेतना अभियान अगाडि बढाएका छौं ।

आमा समूह, कलेज, विद्यालय र समुदायसँग सामुदायिक प्रहरी सेवा अन्तर्गत ‘एक दिन प्रहरीसँग’ कार्यक्रममार्फत जनचेतना दिँदै आएका छौं र दिँदै पनि जाने छौं ।

पोखरामा धेरैजसो लागूऔषध छिमेकी जिल्लाबाट सप्लाइ हुने गरेको देखियो । आयात नियन्त्रणको लागि भित्रिने नाकामा चेकजाँच कडा गर्ने र सिमानामा रहेका जिल्लाका प्रहरीसँग पनि समन्वय गर्ने । यति हुँदाहुँदै पनि भित्र्याउने नेटवर्कको जालो पत्ता लगाइ कानूनी दायरामा ल्याउने हाम्रो प्रयास रहेको छ ।

लागूऔषधमा फसिसकेकालाई सुधार गृहमा लैजाने, मेथाडोन (अस्पतालमा लागूऔषध कम गर्दै लैजाने विधि) र कारागार, प्रहरीका थुनुवा कक्षमा रहेका लागूऔषध कारोबारी तथा सेवनकर्तालाई अन्य काममा जानको लागि उत्प्रेरणात्मक कार्यक्रम सञ्चालन गरेका छौं, अझ सशक्त रुपले अगाडि लैजादै छौं । यसलाई ‘आइ क्यान डू’ अर्थात् ‘म सक्छु’ भन्ने कार्यक्रम प्रहरीले अगाडि बढाएको छ ।

अहिले हामीले हिजोका दिनमा प्रहरीले समाएका सवारीसाधन यातायात व्यवस्था विभागको सहयोगमा सवारीधनीलाई फिर्ता गरिरहेका छौं । पोखरा पर्यटकीय हिसाबले मानिसको चहलपहल र विभिन्न देशका विभिन्न आचरण भएका मानिस आउने भएकाले प्रहरीले आफ्नो काम, कर्तव्य त्यसरी नै अगाडि बढाएको छ । 

कानून विपरीतका क्रियाकलाप, आपराधिक क्रियाकलाप गर्ने जो कोहीलाई पनि प्रहरीले छोड्ने छैन र कानूनले पनि छाड्दैन ।