कात्तिक २९, २०८०
हमासको कमान्ड सेन्टरलाई निशाना बनाउँदै इजराइली सेना बुधबार गाजाको सबैभन्दा ठूलो अस्पतालमा प्रवेश गरेको छ । हजारौँ बिरामी र आश्रय लिएका नागरिकहरू रहेको अस्पतालमुनि हमासको कमान्ड सेन्टर रहेको सेनाले बताएको छ ...
काठमाडौं – साउदी अरब र इरानबीच लामो समयदेखि द्वन्द्व छ । तर अहिले आएर उनीहरूबीचको तिक्तता झनै बढेर गएको छ ।
यी दुई शक्तिशाली मुलुकहरू लामो समयदेखि क्षेत्रीय प्रभुत्वका लागि संघर्ष गरिरहेका छन् ।
दशकौं पुरानो संघर्षको केन्द्रमा धर्म पनि छ । साउदी अरब सुन्नीबहुल देश हो भने इरान शियाबहुल देश हो ।
पश्चिम एसियामा धार्मिक विभाजन देखिन्छ । केही देश शियाबहुल छन् भने केही चाहिँ सुन्नीबहुल । समर्थन र सल्लाहका लागि उनीहरू इरान वा साउदी अरबतर्फ ढल्किन्छन् ।
ऐतिहासिक रूपमा साउदी अरब राजतन्त्र हो । साउदी अरब इस्लामको जन्मस्थल हो र इस्लामिक विश्वमा सबभन्दा महत्त्वपूर्ण स्थान हो । त्यसैले ऊ आफूलाई मुस्लिम संसारको नेता ठान्छ ।
तर सन् १९७९ मा इरानमा भएको इस्लामिक क्रान्तिले उसलाई चुनौती दियो । त्यसपछि पश्चिम एसियामा क्रान्तिकारी धर्मतन्त्रसहितको शासनप्रणाली देखियो । इरानले यो मोडल संसारभरि फैलाउने लक्ष्य लिएको थियो ।
विगत १५ वर्षमा लगातार केही घटनाका कारण साउदी अरब र इरानबीच मतभेद बढेको छ ।
सन् २००३ मा अमेरिकाले इरानको प्रमुख विरोधी इराकमा आक्रमण गरेर सद्दाम हुसेनको सत्ता ढाल्यो अनि देशलाई तहसनहस बनायो । त्यसपछि शियाबहुल सरकार बन्ने बाटो खुल्यो र देशमा इरानको प्रभाव तीव्र गतिमा बढ्यो ।
सन् २०११ मा अरब देशहरूमा विद्रोहको आवाज चर्किरहेको थियो । त्यसले गर्दा त्यहाँ राजनीतिक अस्थिरता उत्पन्न भयो ।
इरान र साउदी अरबले यस उथलपुथलको फाइदा उठाउँदै सिरिया, बहराइन र यमनमा आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्न थाले ।
इरानका आलोचकहरू ऊ पश्चिम एसियामा आफू र आफ्ना निकटवर्तीहरूको प्रभुत्व चाहन्छ । इरानदेखि भूमध्यसागरसम्म ऊ नियन्त्रण चाहन्छ ।
इरानले क्षेत्रीय प्रभुत्वको संघर्ष जित्न थालेको देखिन्छ ।
सिरियाका राष्ट्रपति बशर अल–असदलाई इरान (र रुस) को समर्थन छ । त्यसैको बलमा उसको सेनाले साउदी अरबको समर्थन भएको विद्रोही गुटलाई व्यापक रूपमा पछार्न सक्षम बनेको छ ।
साउदी अरब अहिले इरानको प्रभुत्व रोक्न आतुर छ । साउदी युवराज मोहम्म्द बिन सलमानको सैन्य दुस्साहसले क्षेत्रीय तनावलाई झनै खराब बनाएको छ ।
उनले छिमेकी मुलुक यमनमा विद्रोही हूतीविरुद्ध चार वर्षदेखि युद्ध गरिरहेका छन् । त्यहाँ इरानको प्रभाव नबढोस् भनेर उनले त्यसो गरेका हुन् । तर चार वर्षपछि अब यो युद्ध उनका लागि गलपासो बनेको छ ।
इरानले हूती विद्रोहीहरूलाई सहयोग गरेको आरोप अस्वीकार गरे पनि संयुक्त राष्ट्रसंघको एक प्रतिवेदनमा तेहरानले हूतीहरूलाई हतियार र प्रविधि दुवै उपलब्ध गराइरहेको उल्लेख छ ।
यहुदी देश इजरायल आफ्नो सीमासँग जोडिएको सिरियामा इरान समर्थक लडाकूहरूको आक्रमणका कारण डराएको छ । इजरायल र साउदी अरबले सन् २०१५ मा इरानको आणविक कार्यक्रमको प्रबल विरोध गरेका थिए ।
इरान र साउदी अरबबीचको प्रतिद्वन्द्विता शीतयुद्ध जस्तै छ । उनीहरू आमनेसामने भएर लडिरहेका छैनन् । तर उनीहरू छद्मयुद्ध (प्रोक्सी वार) मा अल्झिएका छन् ।
सिरिया यसको स्पष्ट उदाहरण हो । यमनमा साउदी अरबले इरानमाथि विद्रोही हूतीहरूलाई ब्यालिस्टिक क्षेप्यास्त्र दिएको आरोप लगाएको छ । त्यो क्षेप्यास्त्र साउदी सीमामा प्रहार गरिएको थियो ।
इरानले खाडीको रणनीतिक जलमार्गहरूमा पनि प्रभाव देखाएको छ । उक्त जलमार्ग भएर नै साउदी अरबबाट तेल आपूर्ति गरिन्छ । हालै विदेशी ट्यांकरहरूमाथि गरिएको आक्रमणमा पनि इरानको हात रहेको अमेरिकाको भनाइ छ । तर इरानले त्यसलाई अस्वीकार गरेको छ ।
खाडीको समुद्री सीमामा इरान र साउदी अरब आमनेसामने छन् र बढ्दो तनावका कारण दुवैमा व्यापक संघर्षको जोखिम बढेको छ ।
अमेरिका तथा पश्चिमी शक्तिहरूका लागि खाडीमा अन्तर्राष्ट्रिय शिपिङ र तेल ट्यांकरको स्वतन्त्र आवागमन आवश्यक छ ।
युद्ध भएमा जलमार्गमा अवरोध आउँछ । अनि अमेरिकी जलसेना र वायुसेना पनि युद्धमा होमिने सम्भावना रहन्छ ।
लामो समयदेखि अमेरिका र उसका सहयोगी देश पश्चिम एसियामा इरानलाई अस्थिर फैलाउने शक्तिका रूपमा लिइरहेका छन् । साउदी नेतृत्व पनि इरानलाई आफ्नो अस्तित्वमाथिको खतराका रूपमा बुझ्छ । साउदी युवराज
सलमान इरानको बढ्दो प्रभाव रोक्नका लागि जुनसुकै हदमा पुग्ने कुरा गर्छन् ।
साउदी अरब असुरक्षित छ भन्ने कुरा शनिवार मात्र उसका तेल प्रशोधन केन्द्रहरूमा गरिएको आक्रमणले देखाइसकेको छ । युद्ध भइहालेछ भने पनि योजनाबद्ध रूपमा नभई कुनै अप्रत्याशित घटनाका कारण शुरू हुन सक्छ ।
तर साउदी अरबको सक्रियता, ट्रम्प प्रशासनले यस क्षेत्रमा देखाएको चासो लगायतले पश्चिम एसियामा अनिश्चितताको संकेत गरेको छ । यसले पश्चिम एसियामा यस तनावलाई थप अर्को आयाम दिएको छ ।
बीबीसीबाट
हमासको कमान्ड सेन्टरलाई निशाना बनाउँदै इजराइली सेना बुधबार गाजाको सबैभन्दा ठूलो अस्पतालमा प्रवेश गरेको छ । हजारौँ बिरामी र आश्रय लिएका नागरिकहरू रहेको अस्पतालमुनि हमासको कमान्ड सेन्टर रहेको सेनाले बताएको छ ...
सोउल– उत्तर कोरियाले दूतावास बन्द गर्ने हालैको शृङ्खला आफ्नो बाह्य सम्बन्ध सुधार गर्नका लागि ‘नियमित मामिला’ भएको स्पष्ट पारेको छ । दक्षिण कोरियाले आर्थिक सङ्कटका कारण दूतावास बन्द गरेको दाबी गर...
अमेरिका र बेलायतका सेनाले बिहीवार यमनको हुथी नियन्त्रित कैयौं क्षेत्रहरूमा हवाई हमला शुरू गरेका छन् । लाल सागर (रेड सी) हुँदै सामान ओसारपोसार गर्ने कमर्सियल जहाजमाथि पटक-पटकको ड्रोन हमला तत्काल रोक्न...
चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ अमेरिका प्रस्थान गरेका छन् । चीन–अमेरिका भ्रमणका लागि उनी मंगलवार अमेरिका प्रस्थान गरेका हुन् । भ्रमणका क्रममा उनले चीन र अमेरिकाका नेताबीचको बैठक र ३० औं एपेक आर्थिक न...
आफ्नै साथीले छुरा प्रहार गर्दा पोर्चुगलमा एक नेपाली युवकको मृत्यु भएको छ । छुरा प्रहारबाट गम्भीर घाइते भएका कुश्मा नपा–१३, खौला, पर्वतका ३६ वर्षीय धनबहादुर क्षेत्रीको उपचारका क्रममा निधन मृत्यु भएको हो ।&n...
११ दिनदेखि सुरुङमा फसेका ४१ मजदुरलाई पाइपबाट खाना पठाइएको छ । गएराति ६ इन्चको पाइपबाट पहिलोपटक खिचडी पठाइएको भारतीय सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् । भारतको उत्तरी हिमाली राज्य उत्तराखण्डमा निर्माणाध...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...