असोज ६, २०८०
सानीमा भेट्न चितवन गएको थियो गोपाल चार दिन हिँडेर । राप्ती किनार नजिकको सानो गाउँमा बस्दै आएकी थिइन् उनी, जो पहाडमा खान लाउन नपुगेपछि केही वर्ष अघि पुगेकी हुन् त्यतातिर । त्यतिबेला अहिलेजस्तो यातायातको साधन...
एउटा सिद्दार्थ गौतम,
बुद्ध बनेर देखायो,
इतिहासको पानामा,
छुट्टै नाम कुदेर देखायो!
राजमहल छाड्यो,
छाड्यो रानी र राजकुमार।
हेर्यो चारैतिर संसारमा,
भौतारियो यता र उता,
देख्यो भित्री आँखाले,
कुप्रे बुढोमान्छे भित्र संसार रहेछ।
रोग र शोक भित्र छटपटिएको,
दुखै दुःखको सागरमा मानवता रहेछ।
मृत्युको शास्वत सत्ता उसलाई के थाहा?
सोध्यो, म पनि मर्छु?
थाहा पायो जन्म नै मृत्युको द्वार हो,
शुरू नै अन्तको पुकार हो।
ऊ पनि बुढो हुन्छ; एकपटक मर्छ।
एकपटक गम्यो; आफ्नो हृदय सुम्सुम्यायो,
धड्कन सँग साक्षात्कार गर्यो,
लाग्यो परमसत्यको खोजीमा,
महा निश्क्रमण।
कालो रातलाई चिर्दै; अमरत्वको खोजीमा निस्क्यो,
थाहा पायो र प्रश्न गर्यो,
ईश्वर भएकाे भए, मान्छे किन मर्छ?
किन दुःख पाउँछ?
उसले विद्रोह गर्छ, ईश्वरसँग र संसारसँग;
पत्याउँदैन उ,
ईश्वरको सत्ता र खटन पटन।
खोज्न थाल्छ भित्र भित्रै,
थाल्छ यात्रा अनन्तको।
तर त्यो यात्रा बाहिरको होइन,
पत्रै पत्र भित्रको,
प्याजको बोक्रा झै;बन्दागोभीको पत्र झै;
अनन्त अनन्त भित्रको।
उसले भेट्छ अनन्त ज्योति,
सानो विन्दु;अणुबत,
आफू भित्र नै।
दुःखको कारण खोतल्दा खोतल्दै,
पाउँछ ज्ञानको ज्योति निर्वाण,
महा निर्वाण,
दुःख बिनाको शास्वत शान्ति,
चरम शान्ति,
जिउँदै निर्वाण सम्भव छ; ऊ पत्तालगाउँछ, अनि,
शान्त भएर गुनगुनाउदै भन्छ,
बुद्धको शरणमा जाऊ;धर्मको शरणमा जाऊ,
दोहोर्याएर भन्छ,जाऊ संगको शरणमा,
अनुभव गर शास्वत शान्तिकाे।।
उसलाई प्रक्रिया थाहा छ,
अष्टाङ्ग योगको मार्गलाई राजमार्ग बनाएर,
यम नियम आशनकाे रथमा,
प्राणायामको ट्राफिक नियम मान्दै,
प्रत्याहरकाे खुराकलाई ध्यान दृष्टिबाट नियाल्दै,
बिस्तारै बिस्तारै बामे सर्दै,
धारणाको सिँढी चड्दै पुगेको गन्तव्य नै, समाधिस्थ निर्वाणकाे चौतारी हो।।
धेरै उकालो पार गरेर बुद्ध विश्राम गरेकोछ,
पुर्णेको चन्द्र उदाएको छ;
ओम नम: शान्ति: उच्चारण गरेर,
आज फेरि बुद्ध उदाएको छ।।
आज फेरि नयाँ बुद्ध जन्मेको छ।
कहिल्यै नमर्ने गरी,
कहिल्यै नफर्कने गरी उ आएको छ।
ऊ आएको छ, बुद्ध पूर्णिमा बनेर।
अस्तु।
सानीमा भेट्न चितवन गएको थियो गोपाल चार दिन हिँडेर । राप्ती किनार नजिकको सानो गाउँमा बस्दै आएकी थिइन् उनी, जो पहाडमा खान लाउन नपुगेपछि केही वर्ष अघि पुगेकी हुन् त्यतातिर । त्यतिबेला अहिलेजस्तो यातायातको साधन...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
त्यो शिक्षकले पढायो, नेता बन्न सिकायो र त आज देशको बागडोर चलाइरहेका छौ । त्यो शिक्षकले पढायो, कर्मचारी बन्न सिकायो र त आज देशको प्रशासन चलाइरहेका छौ । त्यो शिक्षकले पढायो, डाक्टर बन्न सिकायो र त आज हजारौ...
असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...
वरिष्ठ पत्रकार तथा साहित्यकार आचार्य कमल रिजालद्वारा लिखित उपन्यास ‘सुकर्म’को अंग्रेजी संस्करण ‘डीप क्वेस्ट' प्रकाशित भएको छ । २०६९ सालमा नेपालीमा प्रकाशित उक्त उपन्यासको अंग्रेजी संस्करणलाई स...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...