कात्तिक २०, २०८०
काठमाडौं उपत्यकामा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको छ । सोमवार अपरान्ह ४ बजेर ३३ मिनेटको समयमा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको हो । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रविन्दु भएर अपराह्न ४ बजेर ३१ मिनेटमा ५ दशमलव ८ रे...
सिन्धुली घर भई पोखरामा डुंगा चलाउने ५१ वर्षीय सुन्दर विश्वकर्मालाई फेवातालमा डुंगा चलाउन थालेको ३२ वर्ष भयो । तर अहिलेजस्तो बेचैनी कहिल्यै भोग्नुपरेन ।
कोरोना भाइरस संक्रमण जोखिमका कारण सरकारले जारी गरेको लकडाउन र निषेधाज्ञाले ६ महिना उनको डुंगा चल्न पाएन । पेशा व्यवसाय ठप्प बन्यो ।
सरकारले असोज १ गतेदेखि डुंगा चलाउन छुट त दियो तर हप्ता दिन भयो उनको पालो आएको छैन ।
उनी २०४५ सालतिर कामको खोजीमा पोखरा आए । सिन्धुलीको सलपाबाट आएका उनी फेवामा डुंगा चलाउने त्यस भेगका सबैभन्दा पुराना चालक हुन् । उनी पोखरा आएपछि सिको गर्दै धेरै मानिसहरू सलपाबाट फेवामा डुंगा चलाउन आए ।
सुन्दर भन्छन्, ‘म आएको ३२ वर्ष भो । यहाँ आउँदा सिन्धुलीको सलपाबाट कोही आएका थिएनन् । म पहिलो हो । पछि धेरै जना आए । तर यतिका समय बितिसक्दा अहिलेजस्तो अवस्था कहिल्यै भएन ।’
सुन्दर बिहीवार बिहान ग्राहकको पर्खाइमा बसेका थिए । उनको डुंगा नम्बर ५८ हो । फेवामा डुंगा चलाउन फेवा डुंगा व्यवसायी समितिले आलोपालो प्रणाली लागू गरेको छ । गत वर्षको चैत ११ गतेदेखि फेवातालमा डुंगा चल्न रोकिएका थिए ।
सरकारले असोज १ गतेदेखि चलाउन पाउने स्वीकृति दिए पनि भोलिपल्ट असोज २ गतेदेखि मात्र डुंगा चालकले सिक्रीले बाँधिएका डुंगा खोल्न थाले । तर अपेक्षाकृत ग्राहक पाउन सकेका छैनन् । आलोपालो प्रणालीअनुसार हप्ता दशदिनमा पनि पालो पाउन मुस्किल छ ।
फेवातालको बाराहीघाटबाट कूल ३५६ डुंगा चल्छन् । उनको डुंगा नम्बर अगाडि नै भएकाले पालो आउने समितिले जानकारी दिएपछि पालो कुरेर बसेको बताए । आफ्ना ५ वटा डुंगा फेवामा चल्दै आएकोमा पहिलो डुंगाको पालो बल्ल आउन लागेको उनले बताए ।
फेवामा डुंगा चलाउने अर्का पाका चालक हुन् चिजमान गुरुङ । कास्कीको घान्द्रकका उनले फेवामा डुंगा चलाउन थालेको १७–१८ वर्ष पूरा भयो । चिजमान पनि सुन्दरझैं पालो पर्खेर बसेका छन् । लामो समय लकडाउन र निषेधाज्ञाले उनको डुंगा चलाउने पेशा रोकिएको थियो । रोजीरोटीको लागि ६१ वर्षको उमेरमा पनि डुंगा चलाउन नछोडेका चिजमानले लोकान्तरसँग भने, ‘७ दिन भो आउँदै जाँदै गरेको । पालो आएको छैन ।’
परिवारमा उनकी पत्नी र २ छोरीहरू छन् । सबै जना चिजमानको डुंगामा आश्रित थिए । तर कोरोना भाइरस प्रभाव कारण उनीहरू सबैको रोटीरोटी गुम्यो, तैपनि डुंगा चलाउन पाइन्छ कि भनी कुर्दै बसे । असोज लागेपछि डुंगा चलाउन पाइने भएपछि केही खुशीको सञ्चार त ल्यायो तर यात्रु नै नआएपछि यसरी हप्ता दिनसम्म पालो कुर्नुको विकल्प छैन । विगत ६ महिनासम्म डुंगा चलाउन नपाएपछि उनीहरू बेसहारा बने । वडा कार्यालय र डुंगा व्यवसायी संघले दिएको केही राहतमा चित्त बुझाए । चिजमानले त्यसबेला जीवन धान्न बेलाबखत कुल्ली काम गरेको सुनाए ।
एउटा डुंगा तालको बीचमा रहेको बाराही मन्दिर वरिपरि घुमाएर ल्याउँदा ४०० रुपैयाँसम्म कमाइ हुन्छ । बाराही मन्दिर दर्शनका लागि भने अझै रोक लागेकाले त्यसको वरिपरि मात्र भौतिक दूरी कायम गरी चलाउन पाइएको छ । नभए डुंगा भाडामा लिएर जाने पनि बेलाबखत आउँछन् । १ घण्टाको ६०० रुपैयाँसम्म दररेट तोकिएको छ । समय बढी लिन चाहे, त्यसअनुरुप पैसा बढ्दै जान्छ ।
डुंगा व्यवसायी समितिका अनुसार बाराही घाटबाट हाल दैनिक औसत १० वटा डुंगाले मात्र पालो पाउने गरेका छन् । पहिलो दिन मात्र ७ डुंगा चलेका थिए । असोजयता १ दिनमा सबैभन्दा बढी १२ र सबैभन्दा कम ७ वटा डुंगा चलेको आलोपालो प्रणाली व्यवस्थापन गर्दै आएका संघका कर्मचारी जीवन विकेले जानकारी दिए । उनले भने, ‘लकडाउन खुलेर गाडी चल्न थाले पनि मानिसहरू आएकै छैनन् । त्यसैले असाध्यै कम डुंगा चल्न पाएका हुन् । अहिले त झन् बाराही मन्दिर जान पाइँदैन । कहिले खोल्ने हो खै ?’
एउटा डुंगामा बढीमा १० जनासम्म अट्ने भए पनि भौतिक दूरी कायम गर्नुपर्ने भएकाले ४ जनाभन्दा बढी चढाइएको छैन । यात्रुको अलि बढी आवातजावत हुँदै गए छिटो–छिटो पालो आउने उनको भनाइ छ ।
काभेपलाञ्चोकका दिनेश सापकोटा सार्वजनिक यातायात खुलेपछि पोखरा घुम्न आएका छन् । फेवातालमा डुंगा सयर गर्न ‘लाइफ ज्याकेट’ लगाउँदै गर्दा भेटिएका उनी भने उत्साहित छन् । किनकि उनले हालसम्म फेवामा डुंगा सयर गरेका छैनन् । उनको लागि यो पहिलो अनुभव हो । काभ्रे घर भए पनि रोजगारीको सिलसिलामा काठमाडौं बस्ने दिनेशले लोकान्तरसँग भने, ‘पोखरा घुम्न आउँदा कसो डुंगा नढ्नु भनेर आको । धन्य हामीहरू भाग्यमानी रहेछौं, लामो समयसम्म रोकिएका डुंगामा चढ्न पाइयो ।’
सिजनको बेलामा फेवामा डुंगा सयरहरूले पालो कुरेरै बस्नु पथ्र्यो । तालभरि डुंगाको ताँती लाथ्यो । दिनैपिच्छे पनि हरेक डुंगाले पालो पाउने गरेका थिए । अहिले सिजन भएर पनि कोरोना प्रभावले समग्र पर्यटन व्यवसायसहित पेशा थिलोथिलो भएको हो । फेवातालमा डुंगा चलाएरै ५०० जना डुंगा चालकको रोजीरोटी चल्ने गरेकोमा कोरोनाकै कारण उनीहरूको गाँस गुम्दै जाने डर छ ।
फेवा डुंगा व्यवसायी समिति अध्यक्ष बुद्धिबहादुर नेपाली भन्छन्, ‘निम्न आय भएका मानिसहरूले छाक टार्ने माध्यम डुंगा पेशा थियो । अहिले बेला नै यस्तो पर्यो । कोरोना कहिले हट्छ र सजिलो होला ।’ फेवातालमा डुंगा व्यवसाय व्यवस्थापनका लागि २०५१ सालमा बुद्धिबहादुर नेपालीको अध्यक्षतामा फेवा डुंगा व्यवसायी समिति गठन भएको हो । फेवामा विभिन्न ८ वटा घाटमा हाल ८०० वटा डुंगा चल्छन् । सबैभन्दा बढी बाराही मन्दिर जान बाराहीघाटबाट ३५६ डुंगा सञ्चालित छन् ।
फेवातालमा बाराहीघाट सहित गौरीघाट, अम्बोट, फिस्टेल, पहारी, फेवा, स्वीमिङ पुल र बंगलादी गरी ८ घाटबाटै डुंगा चल्छन् । तर सबै घाटमा डुंगा कथा उस्तै छ ।
काठमाडौं उपत्यकामा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको छ । सोमवार अपरान्ह ४ बजेर ३३ मिनेटको समयमा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको हो । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रविन्दु भएर अपराह्न ४ बजेर ३१ मिनेटमा ५ दशमलव ८ रे...
तत्कालीन प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) अशोक सिंहले २०७९ फागुन १० गते जिम्मेवारीबाट राजीनामा दिए । प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी)को लाइनमा रहेका सिंहको जन्ममितिमा कैफियत देखिएपछि राजीनामा दिनुपरेको थियो ।&...
नेपाली सेनाका कर्णेल कामेश्वर यादवको घरमा चोरी भएको छ । ललितपुर महानरपालिका–१८ भैँसेपाटीमा रहेको उनको घरबाट १९ लाख ४२ हजार ६ सय रुपैयाँसहित विभिन्न सामानहरू चोरी भएको जिल्ला प्रहरी परिसरका एसएस...
पाल्पामा १९ वर्षीया किशोरीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा एक जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा गुल्मीको इस्मा गाउँपालिका ६ का २६ वर्षीय जिज्ञाश दाहाल रहेका छन् । उनलाई मंगलवार साँझ पक्राउ गरिएको प्रहरीले जनाएको...
उदयपुरमा २१ वर्षीया युवतीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा एक जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा लिम्चुङबुङ गाउँपालिका १ बाँस्बोटेका २५ वर्षीय टवीन्द्र राई रहेका छन् । उनलाई आइतवार दिउँसो पक्राउ गरिएको प्रहर...
बाराको कलैया उपमहानरपालिका–६ मदर्सा टोलमा रहेको बाल एकता इंग्लिस बोर्डिङ स्कूलका प्रिन्सिपल गुड्डु भनिने रुपेश स्वर्णकारको हत्याका मुख्य योजनाका सोही विद्यालयकी पूर्वशिक्षिका तथा लेखापाल राधा गुप्ता रहेको ख...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...