शुक्रवार द न्युयोर्क टाइम्सले एक आलेख प्रकाशन गरेको छ जसमा म्यान्मारका राजनीतिक विश्लेषक उ आङ थु नाइनले ‘अमेरिका पहिलो विश्वको मुलुक हो तर तेस्रो विश्वको मुलुकको जस्तो व्यवहार गरिरहेको छ’ लेखे । 

क्यानडाको एक शहर सार्नियाका मेयर माइक ब्राड्लीले एक रिपोर्टमा अहिलेको अमेरिकाले ‘रोमन साम्राज्यको पतन’ को याद दिलाउने बताए । 

वास्तवमा विकासशील मुलुकहरू अर्थतन्त्र र औद्योगिक आधुनिकीकरणका सवालमा अमेरिकाभन्दा पछि होलान् । तर अमेरिकाभन्दा भिन्न यी मुलुकहरूले कोभिड–१९ का केस र मृत्युमा ‘विश्वको नेतृत्व’ गर्दैनन् अनि उनीहरूले

केही अमेरिकी राजनीतिकर्मीहरूको जस्तो आपराधिक व्यवहार पनि गर्दैनन् । 

पिउ रिसर्च सेन्टरले १३ वटा देशमा हालै गरेको एक सर्वेक्षणमा अमेरिकाको अन्तर्राष्ट्रिय छवि बिग्रिएको देखाएको छ । महामारीको व्यवस्थापनमा अमेरिका चुकेको धारणा  उसका साझेदारहरू क्यानडा, जापान र अस्ट्रेलिया समेतले राख्ने गरेका छन् । 

तर ट्रम्प प्रशासनले देशको छवि र राजनीतिक प्रणालीको खुलापनबीच कुनै साइनो नरहेको प्रमाणित गरेको छ । 

केही अमेरिकीहरू संसारसमक्ष लोकतन्त्र र स्वतन्त्रताको अमेरिकी मूल्यमान्यता प्रवर्द्धनमा गर्व गर्ने गरेका छन् । तर विश्वमा परिवर्तन आइरहँदा यसले अब काम गर्दैन भन्ने उनीहरूलाई थाहा हुन थालेको छ । कथित अमेरिकी मूल्यमान्यताले अमेरिकीहरूलाई अनि विश्वलाई पनि झुक्याएको छ । अहिले अमेरिकाका मूल्यमान्यता जोखिममा छन् र उक्त देशको वैश्विक नेतृत्व पतनको बाटोमा छ । 

अहिले अमेरिका बढ्दो महामारी, जातीय विभेद, सामाजिक विभाजन तथा राजनीतिक दलहरूबीचको द्वन्द्व लगायतका राष्ट्रिय समस्या समाधान गर्न असमर्थ छ । वाशिङटनले देशमा उठिरहेको असन्तोषबाट ध्यान हटाउन बाहिरका समस्या देखाउन थालेको छ । अमेरिका अकर्मण्य भएको र थप पतनको बाटोमा गएको यो संकेत हो । 

अमेरिका धेरै देशका लागि अनुकरणीय आदर्श थियो । संसारभरिका विद्यार्थीहरूले त्यहाँ गएर पढ्न रुचाउँथे । तर अहिले संसारको सबभन्दा शक्तिशाली मुलुक कमजोर र अव्यवस्थित छ र उसले निरन्तर सामाजिक व्यवस्थामा खलल पुर्‍याइरहेको छ । यस्ता परिवर्तनको सबभन्दा ठूलो कारक तत्त्व ट्रम्प प्रशासन हो । 

तर ट्रम्प प्रशासनको उदय कुनै संयोग हैन । यो अमेरिकी सभ्यता र उसको राजनीतिक प्रणालीको विकासको अवश्यम्भावी उत्पादन हो । ट्रम्प निर्वाचित नभएको भए पनि उनी जस्ता अर्का राजनीतिकर्मीले सर्वोच्च पद ढिलोचाँडो सम्हाल्थ्यो । विश्वव्यापीकरणले अमेरिकी समाजका अनेकौं समस्यालाई चर्काएकाले अमेरिकाले नैतिक मुकुण्डोको ढोङ उतारेर आफ्नो सही प्रकृति उजागर गर्ने नै थियो । 

अमेरिका विश्वव्यापीकरणको अनुकूल बन्नका लागि लामो समय बिताउन चाहँदैन । अन्य मुलुकलाई प्रगति गर्न र नेतृत्व लिनबाट रोक्नका लागि ऊ सीधा र व्यापक उपाय अपनाउने आशा गरिरहेको छ । 

विभिन्न राष्ट्रिय समस्या र लाजमर्दो महामारी व्यवस्थापनको सामना गरिरहेको अमेरिका सूर्यास्तको समयमा प्रवेश गरिरहेको छ । के अमेरिका फेरि महान् बन्ला ?

ग्लोबल टाइम्समा प्रकाशित ली चिङचिङको आलेख