• प्रथा

किन बगिरहेछ
यो जिन्दगीमाथि आँसुको भेल
किन मडारिरहेछ
यो आकाशमा पारमाणविक फ्युजनको बादल ?
किन जमिरहेछन्
समयको फ्रिजभित्र मान्छेका मनहरू
र किन फुलिरहेछन्
यो सिङ्गो पृथ्वीमाथि राता पप्पी फूलहरू ?

म त,
किनारामा उभिएको मान्छे !
हेरिरहेछु आज
कसरी बग्दैछ
धमिलो पानीसँगै इतिहासको आफ्नो अनुहार ?

सिरानघरे घिसिङ थेबाले
खोरियामा हलगोरु नार्दै छन् कि
उनैलाई नारेर
गैह्रीखेत जोतिरहेछ – यो देश !
भोका तारहरू
रेटिरहेको यो सारङ्गीले
जीवनको गीत गाइरहेछ कि
मानवशास्त्रको सौन्दर्य मेटाइरहेछ ?
र सहर छिरेर
हराएको कुमाल कान्छाले
श्रमको बजारमूल्य थापिरहेछ कि
आफूले आफैंलाई बेखबर बेचिरहेछ ?

म त,
किनारामा उभिएको मान्छे !
नियालिरहेछु आज
कसरी कुल्चिँदै छ
दरबारको खुरले सुत्केरी आमाका नानीहरू ?

धनुषकाँड बोकेर
सिकार खेलिरहेको पारुहाङ
थाहै नपाई
किन आफैं सिकार बनिरहेछ ?
उदाङ्गो पेटीमा बसेर
समाजशास्त्रको भोटो सिलाउन
आफूजस्तै बुढो कल
हरदम घुमाइरहने निठुरामको
किन यसरी टुटिरहन्छ – जीवनको धागो ?
आफैंलाई गालेर
दर्शनशास्त्रमा पाइन हाल्न
आरन फुकिरहेको बाटुलचनको
किन भत्किरहन्छ – स्वाभिमानको धौलागिरि ?

म त,
किनारामा उभिएको मान्छे !
साक्षी बनिरहेछु आज
कसरी खाँदैछन् धमिराहरूले
जिन्दगीका सारा विजयसालका बोटहरू ?

कसले नार्दैछ – जुवामा मान्छे
किन मेटिँदैछ – जीवनको गीत
कसरी निभ्दैछ – विचारको उज्यालो
कसले उधार्दैछ – समाजशास्त्रको भोटो
र कहाँबाट चोरिँदैछ – श्रमको बजारमूल्य ?
सबका सब थाहा छ मलाई
मान्छे,
किनारामा उभिए पनि
यो माटोको माया त नघट्दोरहेछ !

पानी अन्तै बगेर जान्छ
तर किनारा त,
नदीले बगाएको आफ्नो मन
फर्की आउने आशमा युगौं पर्खिरहँदोरहेछ !
जति कुल्चिन सक्छौ
निशङ्कोच कुल्च मेरो छातीमा
र धित् मरुञ्जेल उडाऊ – यो आदिवासी धूलो !
तिम्रो भरोसाको स्तम्भ ढालेर
यो भुइँको नाम लेख्न
अब म अन्तिमचोटि उठ्ने बेला भएको छ !

म त,
किनारामा उभिएको मान्छे !
बुझ्दै छु आज
किन डराउँछन्
उनीहरू ऐना अगाडि उभिन
र किन हराउँदैछ - मेरो जीवनको रङ ?