राष्ट्रिय राजनीतिका दुई चर्चित खेलाडी कृष्णबहादुर महरा र शंकर पोखरेलको गृहजिल्ला हो, दाङ ।

पोखरेल हाल लुम्बिनी प्रदेशका मुख्यमन्त्री समेत हुन् भने महरा पटक–पटकका मन्त्री भइसकेका नेता तथा पूर्व सभामुख हुन् ।

नेकपा विभाजनपछि अहिले महरा र पोखरेल दुई अलग–अलग समूहमा लागेका छन् ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीका विश्वास पात्र समेत रहेका पोखरेल ओली खेमामै लागेका छन् भने महरा पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’–माधव नेपाल समूहमा छन् ।

‘हेभी वेट’ नेता दुईतिर बाँडिएपछि दाङको राजनीति पेचिलो र रोचक बनेको छ । 

दाङमा महरा र पोखरेलका अलावा (प्रचण्ड–नेपाल) समूहका लुम्बिनी प्रदेश इञ्चार्ज युवराज ज्ञवाली र विघटित प्रतिनिधि सभामा नेकपाकी सचेतक शान्ता चौधरी पनि छन् । चौधरी हाल ओली समूहमा छिन् ।

नेकपा विभाजन हुनुभन्दा अगाडि पार्टीभित्र विवाद मत्थर भएको मौकामा अध्यक्षद्वय ओली र प्रचण्डलाई सहमत गराएर प्रदेशको राजधानी बुटवलबाट दाङ सारेर पोखरेलले आफ्नो राजनीति केही सुरक्षित गराएका थिए । 

तर, प्रतिनिधि सभा विघटन र पार्टी विभाजनपछि उनीलाई फेरि कडा परिश्रम गर्नुपर्ने अवस्था देखिन्छ ।

त्यसो त प्रतिनिधि सभा सभामुख छँदा संसद् सचिवालयकी कर्मचारीलाई यौन दुर्व्यवहार गरेको आरोप लागेकाले महरालाई पनि आफ्नै किसिमको अप्ठ्यारो भने छ ।

अझै रोचक कुरा त के भने महरा र पोखरेलको प्रतिनिधि सभा चुनाव क्षेत्र एउटै हो । वाम गठबन्धन बनाउँदा यी दुई नेताको व्यवस्थापन निकै ठूलो चुनौतीका रूपमा देखिएको थियो ।

पछि पोखरेललाई मुख्यमन्त्री बनाउने घोषणासहित प्रदेश सभामा उम्मेदवारी दिन लगाइएको थियो भने महरा दाङ क्षेत्र नम्बर २ बाट प्रतिनिधि सभा सदस्यको उम्मेदवार बनेका थिए ।

चुनावमा महराले ४० हजार ४२ मत प्राप्त गरी विजयी हुँदा नेपाली कांग्रेसका राजु खनालले २५ हजार ८ सय ९७ मत पाएका थिए ।

परिवर्तनशील मतदाता

विगत नियाल्ने हो भने दाङका मतदाता परिवर्तनशील देखिन्छन् ।

२०६४ सालमा ५ वटै निर्वाचन क्षेत्रमा तत्कालीन नेकपा (माओवादी) विजयी भएको दाङमा २०७० मा सबै क्षेत्रमा कांग्रेसले जीत हात पारेको थियो ।

२०७४ सालको प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा सबै क्षेत्र वाम गठबन्धनले जित्यो । तत्कालीन एमाले र माओवादी केन्द्र वाम गठबन्धन बनाएर चुनाव लडेका थिए ।

विभाजनपछि दाङमा नेकपाको प्रचण्ड–नेपाल समूह बलियो देखिएको छ । तर, ओली समूहको दाबी 'हामी पनि कमजोर छैनौं' भन्ने छ ।

प्रधानमन्त्री केपी ओलीले प्रतिनिधि सभा विघटन गरेपछि मुख्यमन्त्री पोखरेललाई झड्का दिने गरी नेकपा दाङका इञ्चार्ज जीवन गौतम, अध्यक्ष टीकाराम खड्का र सचिव तुलसीराम पुन ‘सुवास’ ले विज्ञप्ति नै जारी गरी असंवैधानिक कदमका विरुद्ध एकजुट हुन आह्वान गरे । उनीहरू प्रचण्ड–नेपाल पक्षमा खुलेका छन् ।

प्रतिनिधि सभामा प्रत्यक्ष चुनाव जितेका सबै प्रचण्ड–नेपालतर्फ

प्रतिनिधि सभाको गत निर्वाचनमा प्रत्यक्षबाट चुनाव जितेका सबै सांसद प्रचण्ड–नेपाल समूहमा लागेका छन् ।

३ वटा क्षेत्र रहेको दाङमा क्षेत्र नम्बर १ बाट मेटमणि चौधरी, क्षेत्र नम्बर २ बाट कृष्णबहादुर महरा र क्षेत्र नम्बर ३ बाट हिराचन्द्र केसी निर्वाचित भएका थिए ।

चौधरी र केसी पूर्व एमाले र महरा पूर्व माओवादी हुन् । 

त्यस्तै जिल्लाबाटै प्रतिनिधि सभामा समानुपातितर्फ प्रतिनिधित्व गर्ने सांसद शान्ता चौधरी र विष्णु शर्मा ओली समूहमा छन् । 

दाङबाट राष्ट्रिय सभामा पनि २ जनाले प्रतिनिधित्व गर्छन् । त्यसमध्ये जगप्रसाद शर्मा प्रचण्ड–नेपाल र कोमल वली ओली समूहमा छन् ।

प्रदेश सभामा ओली पक्षमा धेरै  

लुम्बिनी प्रदेश सभामा दाङबाट नेकपाका ८ सांसदको प्रतिनिधित्व छ ।

पोखरेल, रेवतीरमण शर्मा, विमला वली, अमरबहादुर डाँगी, धमकली चौधरी सरस्वती गौतम ओली समूहतिर छन् । त्यस्तै इन्द्रजित थारु र दामा शर्मा प्रचण्ड नेपाल समूहतर्फ छन् ।
थारू र शर्मा पूर्व माओवादी हुन् । 

स्थानीय तहका प्रमुख ओलीतिर उपप्रमुख प्रचण्ड–माधवतिर 

दाङमा १० वटा स्थानीय तह छन्, जसमध्ये तीन वटामा कांग्रेस र अन्यमा नेकपा विजयी भएको थियो । 

दाङमा ६ वटा स्थानीय तहमा तत्कालीन एमाले र एउटामा तत्कालीन माओवादी विजयी भएका थिए ।

विभाजनपछि स्थानीय तहका प्रमुख र उपप्रमुख पनि दुई खेलमा लागेका छन् । 

दाङमा नेकपाले जितेका स्थानीय तहका प्रमुख ओली र उपप्रमुख प्रचण्ड–नेपाल खेमामा खुलेका हुन् । 

बबई गाउँपालिकाका प्रमुख भुवनेश्वर पौडेल ओली समूह र शान्ता विश्वकर्मा प्रचण्ड–नेपाल समूहमा छन् ।

दंगीशरण गाउँपालिका प्रमुख भागिराम चौधरी ओली समूहमा छन् । त्यहाँ उपप्रमुख कांग्रेसले जितेको छ ।

त्यस्तै घोराही उपमहानगरपालिकाका प्रमुख नरुलाल चौधरी ओली र उपप्रमुख सीता सिग्देल प्रचण्ड–नेपाल पक्षमा छन् ।

त्यस्तै गढवा गाउँपालिकाका प्रमुख सहजराम यादव ओली र उपप्रमुख शान्ता चौधरी प्रचण्ड–नेपाल पक्षमा छन् ।

त्यस्तै बंगलाचुली गाउँपालिकाका अध्यक्ष भक्तबहादुर वली ओली समूह र उपप्रमुख यमुना थापा प्रचण्ड लाइनमा, त्यस्तै तुलसीपुर उपमहानगरपालिकाका प्रमुख घनश्याम पाण्डे र उपप्रमुख माया शर्मा दुवै ओली समूहमा छन ।

लमही नगरपालिका प्रमुख कुलबहादुर केसी ओली समूहमा छन् । त्यहाँ उपप्रमुख कांग्रेसले जितेको थियो । 

जिल्लाका प्रभावशाली को कता ?

जिल्ला कमिटीमा नेताहरू पनि दुुई खेमामा बाँडिएका छन् ।

जिल्ला अध्यक्ष टीकाराम खड्का, तुलसीराम पुन, चूडामणि बेल्वासे, हिराचन्द्र केसी, अजयदीप शर्मा र पुनम श्रीपाली प्रचण्ड–नेपाल समूहमा छन् । 

जिल्लाका नेताहरू हुकुम बस्नेत, मानबहादुर बुढाथोकी, विवेक श्रेष्ठ, श्याम अर्याल, कुलबहादुर केसी, विनोद शर्मा ओली समूहमा लागेका छन् ।

जिल्ला कमिटीमा प्रचण्ड–नेपाल समूह बलियो 

नेकपा दाङमा १ सय ५५ सदस्यीय जिल्ला कमिटी हो । त्यसमध्ये ११० जना प्रचण्ड–नेपाल समूहतर्फ खुलेका छन् । जिल्ला कमिटी बनाउँदा पूर्व एमालेका ८३ र पूर्व माओवादीका ७२ जना थिए । 
त्यसमध्ये पार्टी विभाजन हुँदा पूर्व एमालेका आधा (जिल्ला अध्यक्ष खड्का सहित) ४० जना प्रचण्ड नेपाल समूहमा लाग्दा जिल्ला कमिटीमा नेपाल समूह हावी जस्तो देखिन्छ । 

त्यस्तै ७ सदस्यीय जिल्ला कार्यालय टीमका सदस्यमध्ये ६ जना आफ्नो पक्षमा खुलेको प्रचण्ड–नेपाल समूहको दाबी छ ।

दुवै पक्षको आ–आफ्नै दाबी 

पार्टी विभाजनपछि दुवै समूहले जिल्लामा आफ्नै समूह बलियो रहेको दाबी गर्ने गरेको छ । जिल्ला अध्यक्ष टीकाराम खड्का जिल्लामा प्रचण्ड–नेपाल समूह बहुमतमा रहेको दाबी गरे ।

उनले भने, ‘जिल्ला कमिटीका अधिकांश नेता हामीसँगै हुनुहुन्छ । सबै तहमा हामी बलियो छौं ।’

त्यस्तै ओली समूहका जिल्ला तहका नेता मनोहर बुढाथोकीले नेताहरू अर्को समूहमा धेरै देखिए पनि आफूहरूको जनाधारमा कुनै कमी नरहेको बताए । 

उनले भने, ‘मुख्यमन्त्री पोखरेलले यहाँको अभिभावकीय भूमिका निर्वाह गर्नुभएको छ । जिल्लामा राजधानी ल्याउन सफल हुँदा उहाँको जनाधार बढेको छ । हामीलाई कुनै अप्ठ्यारो छैन ।’

ओली समूहका प्रदेश सभा सदस्य रेवतीरमण शर्माले जिल्लाका प्रभावशाली र पुराना नेताहरू मुख्यमन्त्रीको साथमा रहेको बताए ।

त्यस्तै प्रचण्ड–नेपाल समूहकी प्रदेश सभा सदस्य दामा शर्माले जिल्लाको राजनीतिमा प्रचण्ड–नेपाल पक्ष नै बलियो रहेको दाबी गरिन् ।