मंसिर १६, २०८०
पेट्रो चीनको शाखा चाङ्छिङ तेल क्षेत्रले उत्तरपश्चिम गान्सु प्रान्तको ह्वान्सियान काउन्टीमा १० करोड टनभन्दा बढी भूगर्भीय भण्डार भएको तेल क्षेत्र फेला पारेको छ। हालसम्म चाङ्छिङ आयलफिल्डले यस क्षेत्रमा ५०.२४ मिलियन टनको...
चीन अहिले रणनीतिक दुविधाको स्थितिमा छ । सी चिनपिङको चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीले दबाब अनुभव गरिरहेको छ । भूगोलका कारण पार्टीलाई दबाब परेको हो ।
चीनको भूगोलले गर्दा हिन्द–प्रशान्त क्षेत्रमा बेइजिङले आधिपत्य जमाउन नसकेको हो । फर्स्ट आइल्यान्ड चेनका कारण चीन ठिँगुरिएर बस्न बाध्य छ ।
ताइवानबाट जापान र फिलिपिन्स हुँदै दक्षिणमा मलक्का जलसन्धिसम्मको क्षेत्र चीनको आर्थिक र रणनीतिक भविष्यका लागि सधैं तनावको विषय हो किनकि अमेरिका र जापानले ताइवान जलसन्धिको उत्तरबाट उसलाई नाकाबन्दी लगाइदिन सक्छन् । दक्षिणतिर भने अमेरिका, मलेसिया, इन्डोनेसिया, सिंगापुर र भारतले नाकाबन्दी लगाउने जोखिम त्यत्तिकै छ ।
चीनविरोधी अमेरिकी गठबन्धन बलियो हुँदै जाँदा जलसैन्य तथा आर्थिक भूरणनीतिक कैदबाट मुक्त हुने चीनको प्रयासमा फर्स्ट आइल्यान्ड चेन चीन र अमेरिकाबीचको उदीयमान शीतयुद्धको सन्दर्भमा महत्त्वपूर्ण युद्धभूमि हो ।
फर्स्ट आइल्यान्ड चेनको घेराबाट मुक्त नहुन्जेल बेइजिङले पूर्वी एसियाको प्रभुत्व प्राप्त गर्न सक्दैन, हिन्द–प्रशान्तको कुरा परै जाओस् ।
यस्तो अवस्थामा चीनका तीनवटा रणनीतिक विकल्प छन् ः बेल्ट यान्ड रोड इनिसिएटिभ (बीआरआई) स्थलमार्ग, दक्षिणी मार्ग (मलक्का जलसन्धि) र उत्तरी मार्ग (ताइवान जलसन्धि) । सीका यी रणनीतिक विकल्पका बारेमा अध्ययन गर्नु रोचक हुनेछ ।
बीआरआई सीको महत्त्वपूर्ण भूआर्थिक परियोजना हो । आफूसँग भएको विशाल अतिरिक्त पूँजी तथा म्याक्रोइकोनोमिक शक्तिलाई भूआर्थिक उपयोग गर्दै चीनले रेलमार्ग, ऊर्जा पाइपलाइन, राजमार्ग र बन्दरगाहहरूको व्यापक सञ्जाल निर्माण गरेको छ ।
सिल्क रोड ओभरल्यान्ड रुटमा सफलता पाएमा सीले अमेरिका तथा उसका साझेदारसँग युद्ध गरिरहनुपर्दैन किनकि प्रभुत्वशाली युरेसियाली भूमिलाई भूआर्थिक रूपमा जोड्न सकिन्छ । बीआरआईले फर्स्ट आइल्यान्ड चेनलाई असान्दर्भिक बनाइदिन्छ ।
मलक्का जलसन्धि हिन्द महासागर र दक्षिण चीन सागरलाई जोड्ने साँघुरो प्राकृतिक भूबनोट हो । अहिले यो सिंगापुरको अधीनमा छ र सिंगापुर अमेरिकी साझेदार हो । अमेरिकाको प्रभुत्वशाली सेभेन्थ फ्लीटले मलक्का जलसन्धिलाई सजिलै नाकाबन्दी गर्न सक्छ ।
चीनले दक्षिण चीन सागरमा रहेको टापुहरूलाई विगत एक दशकदेखि सैन्यीकरण गरिरहेको भए पनि उक्त जलसन्धि र हिन्द महासागरको भाग अमेरिका तथा भारतको नियन्त्रणमा छ । भारतको निकोबार टापु शृंखला यस भूरणनीतिक अग्रताको महत्त्वपूर्ण अवयव हो ।
थाइल्यान्डमा क्रा नहर बनाएर मलक्का जलसन्धिलाई छल्ने योजना चीनले बनाएको भए पनि थाइल्यान्ड यसमा त्यति इच्छुक देखिँदैन अनि उक्त नहरको प्रवेशमार्गलाई नै चीनविरोधी जलसैन्य बलहरूले थुनिदिन सक्छन् । त्यसैले यसको कुनै अर्थ छैन ।
बाँकी रह्यो ताइवान जलसन्धि अर्थात् उत्तरी मार्ग । ताइवान जलसन्धिको सबभन्दा साँघुरो विन्दु १६० किलोमिटर चौडा छ । यसले चीनलाई ताइवानसँग छुट्ट्याउँछ । अनि मलक्का जलसन्धिको जस्तो लजिस्टिकल समस्या यसमा छैन ।
चीनका लागि रणनीतिक रूपमा सहज हुने गरी ताइवानमा अमेरिकाको सहयोग गर्न अन्य साझेदार दौडिएर आउने सम्भावना न्यून छ । त्यसो त जापानका उपप्रधानमन्त्री तारो आसोले ताइवानमा चीनको आक्रमणलाई अस्तित्वको संकटका रूपमा हेर्ने बताए पनि लडाइँको स्थितिमा जापानले अमेरिकालाई खासै सहयोग गर्ने देखिँदैन ।
त्यसमाथि संसारमै सेमीकन्डक्टर चिप्सको अग्रणी मुलुक ताइवान हात पारेमा बेइजिङले त्यसको विश्व बजारमा कब्जा जमाउन सक्छ ।
त्यसैले फर्स्ट आइल्यान्ड चेनको भूरणनीतिक कैदबाट मुक्त हुन र सेमीकन्डरक्टरको बजारमा कब्जा गर्न पनि चीनलाई ताइवानमाथिको नियन्त्रण आवश्यक देखिन्छ ।
चीन र अमेरिकाबीचको शीतयुद्धमा ताइवान ग्राउन्ड जिरो हो भने हालैका घटनाले यो द्वन्द्व शान्तिपूर्ण तरिकाले समाधान नहुने संकेत दिएका छन् ।
ताइपेइलाई पुनरेकीकरणको पुरस्कारका रूपमा एक मुलुक, दुई प्रणालीको प्रस्ताव गरेको भए पनि हङकङमा चीनले गरेको कठोर दमनबाट उक्त प्रस्ताव गफ मात्र रहेछ भन्ने साबित भइसकेको छ ।
सन् २०२० मा ताइवान राष्ट्रिय सुरक्षा सर्वेक्षणमा जम्मा १ प्रतिशत ताइवानीले चीनसँग तत्कालै पुनरेकीकरण गर्ने पक्षमा मत दिएका थिए । त्यसैले पुनरेकीकरण गर्ने हो भने बन्दूक तेर्स्याएर मात्र सम्भव देखिन्छ ।
तर चीनले त्यही बाटो अपनाउने सम्भावना छ ।
ओआरएफमा प्रकाशित जोन सी हल्सम्यानको विश्लेषण
पेट्रो चीनको शाखा चाङ्छिङ तेल क्षेत्रले उत्तरपश्चिम गान्सु प्रान्तको ह्वान्सियान काउन्टीमा १० करोड टनभन्दा बढी भूगर्भीय भण्डार भएको तेल क्षेत्र फेला पारेको छ। हालसम्म चाङ्छिङ आयलफिल्डले यस क्षेत्रमा ५०.२४ मिलियन टनको...
सोउल– उत्तर कोरियाले दूतावास बन्द गर्ने हालैको शृङ्खला आफ्नो बाह्य सम्बन्ध सुधार गर्नका लागि ‘नियमित मामिला’ भएको स्पष्ट पारेको छ । दक्षिण कोरियाले आर्थिक सङ्कटका कारण दूतावास बन्द गरेको दाबी गर...
११ दिनदेखि सुरुङमा फसेका ४१ मजदुरलाई पाइपबाट खाना पठाइएको छ । गएराति ६ इन्चको पाइपबाट पहिलोपटक खिचडी पठाइएको भारतीय सञ्चार माध्यमहरूले जनाएका छन् । भारतको उत्तरी हिमाली राज्य उत्तराखण्डमा निर्माणाध...
अमेरिका र बेलायतका सेनाले बिहीवार यमनको हुथी नियन्त्रित कैयौं क्षेत्रहरूमा हवाई हमला शुरू गरेका छन् । लाल सागर (रेड सी) हुँदै सामान ओसारपोसार गर्ने कमर्सियल जहाजमाथि पटक-पटकको ड्रोन हमला तत्काल रोक्न...
हमासको कमान्ड सेन्टरलाई निशाना बनाउँदै इजराइली सेना बुधबार गाजाको सबैभन्दा ठूलो अस्पतालमा प्रवेश गरेको छ । हजारौँ बिरामी र आश्रय लिएका नागरिकहरू रहेको अस्पतालमुनि हमासको कमान्ड सेन्टर रहेको सेनाले बताएको छ ...
आफ्नै साथीले छुरा प्रहार गर्दा पोर्चुगलमा एक नेपाली युवकको मृत्यु भएको छ । छुरा प्रहारबाट गम्भीर घाइते भएका कुश्मा नपा–१३, खौला, पर्वतका ३६ वर्षीय धनबहादुर क्षेत्रीको उपचारका क्रममा निधन मृत्यु भएको हो ।&n...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...