शिक्षाविद्हरूले शिक्षाले राष्ट्रियता र उत्पादनलाई जोड्न नसके मुलुकको समग्र शिक्षा प्रणाली नै विफल हुने बताएका छन् । सोमवार राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले आयोजना गरेको विद्यालय तहको परीक्षाको नतिजा–वर्तमान अवस्था र भावी कार्यदिशा विषयक छलफल कार्यक्रममा बोल्दै शिक्षाविद्हरूले यस्तो बताएका हुन् । 

उनीहरूले विद्यार्थीहरूलाई दिने शिक्षा प्रणालीमा सुधार ल्याउनुपर्ने आवश्यकता रहेको बताए । शिक्षाविद्हरूले उच्च ग्रेडिङ ल्याएका विद्यार्थीहरूसमेत अहिले विदेश जाने लाइनमा बस्ने गरेको बताए । शिक्षाविद् विद्यानाथ कोइरालाले निजी विद्यालयहरूले क्याम्पस तल आएको र सरकारले विद्यालयमाथि भन्ने दुईवटा बुझाई भएको कारण विद्यार्थीहरू समस्यामा परेको दाबी गरे । 

विद्यार्थीहरूलाई सरकारले एसईई दिएरपश्चात के विषय लिएर बढ्ने भन्ने स्पष्ट मार्गनिर्देशन गर्न नसकेको कोइरालाले बताए । उनले विश्वविद्यालय लचिलो नभए विद्यालयहरूमाथि गएको अर्थ नहुने बताए । उनले क्याम्पस तल आएको र विद्यालय माथि गएको भन्ने विषय स्पष्ट निजी विद्यालयहरूको छुट्याउन सुझाव दिए । 

शिक्षाविद् कोइरालाले विद्यालयका शिक्षकहरूको कमजोरीको कारण विद्यार्थीहरूको नतिजा राम्रो नआएको बताए । उनले अब विद्यार्थीहरूको नतिजा राम्रो बनाउनको लागि शिक्षकहरूलाई पनि अब्बल बनाउन आवश्यक रहेको बताए । 

त्यस्तै शिक्षाविद् मनप्रसाद वाग्लेले सरकारले शिक्षाविद्हरूले दिएको सुझाव तथा कुरा सुन्न छोडेको गुनासो गरे । उनले मन्त्रालयमा मन्त्रीहरूको गणेश बनेर घुम्नेहरूको मात्रै कुरा सुनेर कार्यान्वय हुने गरेको बताए । वाग्लेले २०७३ साउन १ गतेको ग्रेडिङ प्रणालीको शिक्षा मन्त्रालयको निर्णयलाई मन्त्रालयले नै कुल्चिएर एसईई परीक्षा ध्वस्त बनाएको आरोप लगाए । उनले मुलुकभरका विद्यार्थीहरूलाई विद्यालय, क्याम्पस तथा युनिभर्सिटीहरूमा विद्यार्थीहरूलाई सिकाउने भन्दा पनि पढाउने काम मात्रै हुँदा गुणस्तरीयता कम हुँदै गएको बताए । 

त्यस्तै अभिभावक संघका अध्यक्ष सुप्रभात भण्डारीले सरकारले शिक्षालाई देशको उत्पादन र अन्य चारित्रिक कुराहरूमा जोड्न नसके देशको समग्र शिक्षा प्रणाली फेलियर हुने बताए । उनले विद्यालय तह र क्याम्पस तहको नजितालाई कुनै एउटा निकायले अनुसन्धान गर्नुपर्ने बताए । भण्डारीले राष्ट्रको क्षमता मापन गर्ने राष्ट्रिय परीक्षा एसईईको नतिजाले शिक्षा क्षेत्रमा डरलाग्दो अवस्था देखिएको बताए । उनले यो वर्षको एसईईको नतिजाले सरकारको शिक्षामा लगानी नपुगेको देखिएको बताए । उनले शिक्षामा लगानी नपुगेको वा लगानीको प्रतिफल लिन नसकेको र विद्यार्थी पढ्न नगएको स्पष्ट हुनुपर्ने बताए ।