एमाले नेता घनश्याम भुसालले नेपालीको राजनीतिमा बौद्विक नेताको पहिचान बनाएका छन् । विशेषगरी, मार्क्सवादी दृष्टिकोणको विवेचना र विश्लेषणमा उनको दखल छ । 

नेकपा एमालेमा स्थायी कमिटी सदस्य रहेका भुसाल उत्तिकै आलोचनात्मक पनि छन् । पार्टीमा सधैं प्रतिपक्षको बेन्चमा देखिन्छन् उनी । 

एमालेमा अहिले पार्टी अध्यक्ष केपी ओलीको सोच, शैली र निर्णयमाथि टिप्पणी र प्रश्न गर्नेमा उनी एक्लोजस्तै छन् । तर, निर्वाचनको मिति नजिकिदै जाँदा भुसाल चुपचाप छन् । गृहजिल्ला रूपन्देहीमा भइरहेका पार्टीका प्रदेशस्तरीय छलफल, प्रशिक्षण, चुनावी रणनीति निर्माणका कार्यक्रममा उनलाई स्थानीय नेताहरूले खबरसमेत गर्दैनन् ।

लामो समयदेखि जिल्लामा हुने राजनीतिक कार्यक्रममा भुसाललाई देख्न छाडिएको छ । उनीनिकट नेताहरू भने उनलाई आगामी चुनावमा रोक्ने पार्टी केन्द्रको नीति भएकाले स्थानीयस्तरमा सोहीअनुसारको प्रयोग भइरहेको बताउँछन् । 

राजनीतिक दर्शनको विमर्शमा रूची र क्षमता राख्ने भुसालको भूगोलमा पार्टी निर्माणमा योगदान नभएको भनेर उनको आलोचना पनि हुने गरेको छ । 

भुसाल आफैँले पनि गृहमन्त्री तथा कांग्रेसका प्रभावशाली नेता बालकृष्ण खाँणसँग प्रतिष्पर्धा गर्न नसकिने आंकलन गरेरै गुपचुप बसिरहेको एमालेकै कतिपय नेताहरू बताउँछन् । 

दलहरूले उम्मेदवार टुंगो नलगाए पनि ठूला दलका नेता कार्यकर्ताहरू भने चुनावी गतिविधि लिएर गाउँ फर्किएका छन् । तर, एमाले नेता भुसालले अहिलेसम्म चुनावी कार्यक्रममा चासो देखाएका छैनन् ।  

रूपन्देही क्षेत्र नम्बर–१ र ३ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यको लागि उम्मेदवार सिफारिस भए पनि उनको नाम एकल सिफारिस भने हुन सकेन । 

२०७४ को चुनावमा रूपन्देही क्षेत्र नम्बर–३ बाट राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) वरिष्ठ नेता दीपक बोहोरालाई पराजित गर्दै भुसाल निर्वाचित भएका थिए । अहिले एमालेले राप्रपासँग चुनावी तालमेल गरेर भुसालको क्षेत्र राप्रपालाई दिन लागेको चर्चा एमालेवृत्तमा छ । 

कांग्रेस नेता तथा गृहमन्त्री खाण पनि रूपन्देही क्षेत्र नम्बर–३ बाट उम्मेदवारकोरूपमा एकल सिफारिस भएका छन् । उनको नाम रूपन्देही–२ बाट पनि सिफारिस भएको छ । 

एमाले नेता भुसालसँगै रूपन्देही–३ बाट तिलोत्तमा नगरपालिकाका निर्वतमान मेयर बासुदेव घिमिरे, प्रदेश सदस्य यज्ञजित शाह र दुर्गा भुसालको नाम पनि प्रतिनिधि सभा सदस्यको उम्मेदवारकोरूपमा सिफारिस भएको छ ।

भुसाल पार्टीभित्र र बाहिर बौद्धिक, समाजको चरित्र बुझ्न सक्ने र विकासको मोडल बनाउन सक्ने नेताकोरूपमा चिनिन्छन् । तर, उनी कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्री हुँदा प्रभावकारी काम गर्न नसकेको भनेर जिल्लामा उनकै कार्यकर्ताले आलोचना गरेका थिए ।

एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको कार्यशैलीलाई लिएर प्रश्न उठाइरहने भएका कारण ओलीले यस पटक उनलाई संसद्मा आउन नदिने रणनीति बनाइरहेको भुसालनिकट नेताहरूको दाबी छ ।

भुसालले वामपन्थी एकताको पक्षमा आफूलाई प्रस्तुत गरेको र पार्टी विभाजनको दोष अध्यक्ष ओलीलाई लगाएकोप्रति पनि ओलीको असन्तुष्टि देखिएको भुसालनिकट नेताहरू बताउँछन् । 

तत्कालीन नेकपा र त्यसपछि एमाले विभाजन भइसकेपछि भुसालले आफूलाई वामपन्थी एकताको पक्षमा प्रस्तुत गरिरहेका छन् । आगामी चुनावमा वामपन्थी तालमेल गरेर जानुपर्ने प्रस्ताव उनले पार्टीको पोलिटव्यूरो र स्थायी कमिटी बैठकमा गरेका थिए । तर, अध्यक्ष ओलीले भुसालको प्रस्तावलाई बैठकको कार्यसूची बन्नै दिएनन् । वाम दलहरूबीचको एकताबाटै मुलुकले निकास पाउने भुसालको धारणा छ । 

तर, एमाले नेता भुसाल भने आफू पार्टी नेता÷कार्यकर्तासँग निरन्तर सम्पर्कमै रहेको बताउँछन् । ‘कसले मलाई गुमनाम बनायो थाहा भएन । जिल्लामा कम आए पनि सबैसँग सम्पर्कमै रहेर काम गरेको छु । जिल्ला र आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा कम आए होला’, भुसालले भने ।

आगामी मंसिरमा हुने चुनावमा आफू उम्मेदवार हुने सोचमा रहेको पनि भुसालले बताए ।  

भारतीय सीमा बेलहियादेखि बुटवल–१९ सम्म रूपन्देही क्षेत्र नम्बर–३ पर्छ । यो क्षेत्रमा बुटवलका वडा नम्बर १४ देखि १९, मायादेवी गाउँपालिकाका वडा नम्बर ७ र ८, ओमसतिया गाउँपालिकाको वडा नम्बर–२, सिद्धार्थनगर नगरपालिका, सियारी गाउँपालिकाका वडा नम्बर १, २, ३, ६ र ७, सुद्धोधन गाउँपालिका र तिलोत्तमा नगरपालिकाका वडा नम्बर–१३ र १४ पर्छन् । 

अघिल्लो चुनावमा भुसाल फराकिलो मतान्तरले विजयी भएका थिए । उनले ३२ हजार ८६६ मत पाउँदा उनका निकटतम प्रतिस्पर्धी राप्रपाका दीपक बोहोराले २७ हजार ४२२ मत ल्याएका  थिए । 

त्यसबेला एमाले–माओवादी तालमेल थियो भने बोहोरालाई कांग्रेसले सहयोग गरेको थियो । 

२०५२ सालको उप–निर्वाचनमा कांग्रेसका रामकृष्ण ताम्रकारलाई हराउँदै सांसद बनेका भुसाल २०७० को निर्वाचनमा क्षेत्र नम्बर–३ मा नै कांग्रेस नेता बालकृष्ण खाणसँग ८२ मतले पराजित भएका थिए । राप्रपाका बोहोरा पञ्चायतकालदेखि रूपन्देहीका सदाबहार उम्मेदवार हुन् ।

एमाले रूपन्देही सचिव यज्ञ गैरेले भुसाल उम्मेदवार बनेर आए उनलाई जिताउने गरी पार्टी परिचालित हुने बताए । ‘उम्मेदवार बनेर आए हामीले नै हो जिताउने । जितेर गएपछि उहाँ किन जिल्लामा आउनुभएन भन्ने प्रश्नको जवाफ हामीसँग छैन । पार्टीले जसलाई सूर्य ध्वजाबाहक उम्मेदवार बनाएर पठाउँछ उसैलाई जिताउने हाम्रो कर्तव्य हो’, सचिव गैरेले लोकान्तरसँग भने । 

रूपन्देहीमा राप्रपाले एमालेसँग रूपन्देही–१ मागेको छ । तर, एमाले त्यसका लागि सकारात्मक देखिएको छैन । रूपन्देही–१ मा एमाले सचिव छविलाल विश्वकर्मा उम्मेदवार सिफारिस भएका छन् । राप्रपाका बोहोरा अहिले रूपन्देही–१ बाट चुनाव लड्ने ‘मिसन’मा छन ।

एमालेले रूपन्देही–१ राप्रपालाई दिएर रूपन्देही–३ को उम्मेदवार भुसाल नै भए भने यहाँको चुनाव रोचक हुने देखिन्छ । 

गत स्थानीय तह निर्वाचनमा रूपन्देही–३ बाट राप्रपाले १३ हजार ३९७ मत ल्याएको थियो । त्यस्तै कांग्रेसले ३४ हजार १५३, एमालेले २९ हजार ४८, जसपाले ६ हजार १८३, माओवादीले २ हजार ८८१, लोसपाले २ हजार १७४ र नेकपा एकीकृत समाजवादीले ९७७ मत ल्याएका थिए ।

पाँच दलीय गठबन्धनको मत जोड्दा ४४ हजार १९४ हुन आउँछ । एमाले र राप्रपाको मतको योगफल ४२ हजार ४४५ छ । स्थानीय तहको वडाध्यक्षहरुको मत जोड्दा गठबन्धन अगाडि देखिएको छ ।