मुलुकको ४० औं प्रधानमन्त्री रुपमा जिम्मेवारी सम्हालेका कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले बिहीबार राष्ट्रका नाममा सम्बोधन गर्दे निर्वाचनमा विजयी वाम गठबन्धनलाई सत्ता हस्तान्तरण गरेका छन् । पूर्व प्रधानमन्त्रीको हैसियतमा पुगेका देउवाले सत्ता हस्तान्तरण प्रकिया अगाडि बढाउँदै गर्दा केही ढिला हुन पुगेको घाम जस्तै छर्लङग छ ।

यसरी सत्ता हस्तान्तरणमा ढिलाई हुँदै गर्दा देउवा प्रति विभिन्न किसिमका टिकाटिप्पणी र आलोचनाहरु नभएको होइन् । तर टिकाटिप्पणी र आलोचनालाई वेवास्ता गर्दे लोकतान्त्रिक मूल्य मान्यताको परिधी भित्र रहेर निर्वाचन सम्पन्न भएको २ महिना १० दिन  पछि देउवा सत्ता हस्तान्तरण गरेका छन् । जुन कार्य  निकै उदाहरणीय छ ।

यसअगाडि पनि तीन पटक प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हालेका देउवाले चौथो पटक प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्दै गर्दा मुलुकको राजनीति निकै तरल अवस्थामा रहेको थियो । अलिकति पनि सन्तुलन बिग्रिएको भए लोकतान्त्रिक शासन व्यवस्था नै धरापमा पर्ने अवस्था थियो ।

प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हालेको देउवाले स्थानीय तहको तेस्रो चरणको निर्वाचन सम्पन्न गर्ने देखि प्रतिनिधी र प्रदेश सभा निर्वाचन सम्पन्न गर्ने सम्मको ऐतिहासिक कार्य सम्पन्न गरेका छन् । जुनकार्य पृथ्वीनारायण शाहले नेपाल एकीकरण गरेपछिको अर्को एक महत्वपूर्ण कार्य हो । जसको मूल्याङकन वर्तमान नभएपनि भावी पिढीले गर्नेछ ।

इतिहासलाई एकपटक पछाडि फर्केर हेर्ने हो भने संविधान सभाबाट संविधान निर्माण गर्ने उदेश्यका साथ २००७ सालमा नेपाली काग्रेसका संस्थापक नेता जननायक विपी कोइरालाको अगुवाईमा क्रान्ति भएको थियो । जुन क्रान्ति सफल भएपछि संविधान सभाको निर्वाचन गरी संविधान जारी गर्ने उदेश्य राखिएको थियो । 

तर अस्थिर राजनीतिक कारण न त संविधान सभाको निर्वाचन नै भयो न २०१५ सालमा जनताद्धारा निर्वाचित सरकारको रक्षा नै हुन पायो । फलस्वरुप मुलुकमा ३० बर्षिय पञ्चायती शासन स्थापना हुन पुग्यो । उक्त शासन व्यवस्था पनि काग्रेसकै अगुवाईमा स्वं गणेशमान सिंहको कमाण्डमा २०४६ सालमा फालिन पुग्यो । त्यसपछि नेपाली काग्रेसका नेता कृष्णप्रसाद भट्टराईको अगुवाईमा संसदको निर्वाचन र संविधान निर्माण कार्य सम्पन्न हुन पुग्यो । 

तर दुरभाग्य काग्रेस भित्रको किचलो सगै मुलुकमा शुरु भएको माओवादी जनयुद्धका कारण मुलुक फेरी अन्धकारको खाडलमा धकेलिन पुग्यो । जसको फाइदा उठाउँदै तत्कालिन राजा ज्ञानेन्द्रले प्रधानमन्त्री जिम्मेवारी सम्हालेका देउवालाई पटक—पटक पदच्यूत गरे । जुनघटना अगाडि जननायक विपी कोइरालाले भोग्नु परेको थियो । 

यद्यपी देउवाका आलोचकहरुले प्रजातन्त्र दरबारमा बुझाएको आरोप भने लगाउन  छाडेको पाइदैन । आखिर जे जस्तो आरोप लागेपनि राजाबाट सत्ता खोसिनेमा देउवा दोस्रो निर्वाचित प्रधानमन्त्री हुन् । 

लोकनायक स्व. गिरिजाप्रसाद कोइरालाको अगुवाईमा जनआन्दोलन भाग २ सगै मुलुकको राजनीति नयाँ दिशातर्फ अगाडि बढेको सबैलाई सर्ववितिदै छ ।

पहिलो संविधान सभा निर्वाचन मार्फत यो मुलुकमा संविधान जारी हुने धेरैको अनुमान थियो । तर संविधान जारी हुनका लागि महाविनाशकारी भूकम्प नै आउनु परयो । जसको अगुवाईको अवसर नेपाली काग्रेसका तत्कालिन समयमा प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्लेका स्व.सुशिल कोइरालाले पाएका थिए । 

मुलुकमा संविधान जारी हुँदै गर्दा संघीय संरचनामा लैजानु चानेचुने विषय थिएन । त्यसपछि बनेका सरकारले समेत यो प्रक्रिया अगाडि बढाएका थिए । तर पार लगाउन भने सकिराखेको अवस्था थिएन । अनन्त ः काग्रेस सभापति समेत रहेका देउवाको अगुवाईमा नै मुलुकमा संविधान कार्यान्वयनले सार्थकता पाएको अवस्था छ । यो नेपाल र नेपाली जनताका लागि ठूलो उपब्धि हो । 

देउवाले नेपाल र नेपाली जनताको भाग्य भविष्य जोडिएको संविधान कार्यान्वयनको विषयलाई सफलता पूर्वक सम्पन्न गर्देगर्दा केही विषयहरुमा भने अनावश्यक रुपमा विवादित हुन पुगे । जसको असर निर्वाचनमा समेत परेको आरोप देउवा माथि लाग्न पुगेको छ । तर देउवाले ४० औं प्रधानमन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हाल्दै गर्दा जुन संयमता अपनाए र मुलुकलाई अन्धकारको खाडलमा भासिनबाट जोगाए त्यो कार्य निकै अतुलनीय छ । 

तसर्थ देउवाले निर्वाह गरेको भूमिकालाई मुलुक र मुलुकबासीले धन्यवाद नदिरहन सक्दैनन । अन्तमा, पार्टीले निर्वाचन हारेपनि देश र जनताले जित्दै गर्दा प्रतिपक्षमा बस्दा पनि देउवा र उनको पार्टीले मुलुक र मुलुकबासीको हितमा काम गर्न पछाडि पर्नु हुँदैन । जुन कुरा उनले बिहीवारको सम्वोधनमा पनि छुटाएका छैनन् ।