फागुन १, २०८०
गरिबको घरआँगन कसैलाई मन पर्दैन । गरिबको लुगाफाटो कसैलाई मन पर्दैन । गरिबले ठूला कुरा गरेको कसैलाई मन पर्दैन । गरिब नाचेको, गरिब हाँसेको कसैलाई मन पर्दैन । यतिखेर गरिबले लडेको जनयुद्ध दिवस पनि कसैलाई मन ...
नेपाली राजनीतिक दलमा व्यक्तिवाद हावी हुन्छ भन्ने यथार्थको चित्रण राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपाल (राजपा) ले गरेको छ । मधेस केन्द्रीत ६ दलहरुको चुनावी गोलबद्धताको उपज राजपा पार्टी नबन्दै आन्तरिक विवादको भुमरीमा फँसेको छ । पछिल्लो चुनावको बखत थ्रेसहोल्डको सिकार हुनबाट जोगिनको लागि मधेसकेन्द्रीत दल एकिकरण भएर राजपा बनेको छ ।
निर्वाचन आयोगमा दल दर्ता बाहेकको अन्य समान्य औपचारिकता समेत पुरा गर्न पाएको थिएन राजपाले । ६ वटा दलका तत्कालिन पदाधिकारीहरुलाई तत् पद दिएर चुनावमा होमियो ।
महन्थ ठाकुरको उमेरलाई मध्यनजर गर्दै राजपाको संयोजक मानिएको दलिल अन्य नेताहरुबाट पटकपटक आइरहेको हुन्छ । साथै पार्टी गठनको बखत चक्रीय प्रणालीलाई आत्मसात गरी अध्यक्ष मण्डलको संयोजक बन्ने कुराको समेत निर्णय भएको थियो रे !
केही साता पहिला मात्र राजपा अध्यक्ष मण्डलका सदस्य राजेन्द्र महतो पार्टीका संयोजक बन्न ‘भ्याएका’ छन् । भ्याउनु शब्दको प्रयोग यस अर्थमा गर्नु परेको छ की संयोजक परिवर्तको लागि बसिएको छलफलबाट मिडियामा आएको प्रेस स्टेटमेन्टमा ‘केरमेट’ छ । जब सहमतिबाट भएको थियो भने स्टेटमेन्ट लेख्न मिस्टेक कसरी भयो ? आम जनमा चर्चाको बिषय बनेको छ । तर यी सब कुराभन्दा पनि गहनतम बिषय के हो भने ठाकुर पक्षधर वा भनौ खेमा का नेताहरुको अभिव्यक्ति सुन्दा र पढ्दा लाग्छ मानौ उनीहरुको सर्वस्व हरण भएको छ ।
ठाकुर बाहेकका अध्यक्ष मण्डलका अन्य सदस्यको राजपामा लगानी नै छैन । यो बिल्कुल जायज होइन । भारतमा सन् २०१४ को लोकसभा चुनावको बेला जतिबेला भारतीय जनता पार्टी वा भनौ नेस्नल डेमोक्रेटिक एलायन्स (एनडिए) बाट प्रधानमन्त्रिको नाम सार्वजनिक गर्ने बेला आएको थियो । त्यसबखत प्रधानमन्त्रीको प्रत्यासीका लागि सपना देखेका बरिष्ठ नेता लालकृष्ण आडवाणी पनि पंक्तिबद्ध थिए । तर नेरेन्द्र दामोदर दास मोदीले बाजी मारे । र लालकृष्ण आडवाणीले त्यसलाई सहर्ष स्वीकारे । आन्तरिक रुपमा पार्टी भित्र बिबादको धुवाँ उठे पनि बाहिरसम्म त्यो धुवाँले निकास पाउन सकेन । सायद लोकतान्त्रिक संस्कारको देन थियो होला त्यो ।
अहिले राजपाका ठाकुर पक्षधर नेताहरुले एकापटी राजेन्द्र महतोको अस्तित्व माथि प्रश्न चिह्न लगाइरहेका छन् भने अर्को पर्टी महेन्द्र यादवले नेपाली मिडिया मा ठाकुर बिरुद्ध जे पायो त्यही बोलिरहेका छन् । लोकतान्त्रिक संस्कारको खडेरी परेको नेताहरुमा यस्ता लक्ष्णहरुको कमी हुँदैन ।
महन्थ ठाकुर, राजेन्द्र महतो पार्टी अध्यक्ष होउन् वा कोही अन्य । सफल नेतृत्व को लगि पहिला ध्यान दिनुपर्ने कुरा के हो भने कुन प्रक्रिया (मोडस अप्रण्डी) बाट कोही अमुक ब्यक्तिले नेतृत्व पायो त ? ठाकुर राजपाको अध्यक्ष बन्दा उमेरको आधारमा बनेका थिए । के यो एक आधार काफी हुन्छ त नेतृत्वलाई सफलताको शिखर सम्म पुर्याउनको लागी ? अहिले महतो अध्यक्ष बन्न भ्याएका छन् । ठाकुर संग असन्तुष्ट सदस्यहरुले ठाकुरको बिकल्प मात्र खोजेको हो । नत्र महेन्द्र यादवले महतोको अस्तित्व स्वीकार्ने सम्भावना समेत हुने थिएन । एउटा नेतृत्वलाई बिस्थापित गर्न ल्याएको अर्को नेतृत्व कुशल नै होला कसरी भन्ने ? हुन त उनको नेतृत्वदायी भुमिका बिस्तारै सिद्ध हुनै जाने हो ।
नेपालमा क्षेत्रिय पार्टीको सार्थकता र भविष्य बारे भाष्यहरु निर्माण हुँदै गरेको बेला राजपा जस्ता क्षेत्रिय पार्टीले आफ्नो आन्तरिक किचलो एवं संस्कार जसरी पस्किरहेको छ त्यसले धरै अर्थ सिद्ध गरिरहेको छ । मधेश आन्दोलनको रापतापको बीच ठिकठाक सिटहरुमा चुनावी झण्डा फरफराउन सफल यो पार्टीले संगठनात्मक जितको रुपमा यसलाई बुझ्नु अफ्नो गलत मुल्यांकन गरेको बुझिनेछ ।
संघीय सरकारलाई समर्थन दिँदै आएको राजपा नेपालले आफूहरुको समर्थन संविधान शंशोधनको लागि मात्र हो भनी दलिल पेश गर्दै आइरहेको छ । छठ पश्चात समर्थन फिर्ता लिने धम्कीपुर्ण अभिव्यिक्तहरु कता सेलायो कसैलाई थाहा छैन । प्रदेश—२ मा सरकारका मतियार राजपाका मन्त्रीहरु एनजिओहरुलाई कमिसनको आधारमा बजेट बितरण मात्रै गरिरहेको छैनन् आफू निर्वाचित क्षेत्र एवं जिल्लाहरुमा अधिकतम बजेट पठाएर आफूहरु गैरअनुभवी रहेको प्रमाणित गरिरहेका छन् ।
पार्टीका मन्त्री एवं नेताहरुका यी र यस्ता हरकतहरुबाट नेतृत्व कसरी अनभिग्य हुनसक्छ ? महन्थ पार्टी अध्यक्ष रहेका बेला जनताको चित च्यात्ने यस्ता क्रियाकलापहरुमा लगाम लगाउन नसेको अवस्थामा महतोले के गर्लान त्यो बुझ्न धेरै कुर्नु पर्ला जस्तो लाग्दैन ।
राजपाको आउँदो महाधिवेसनसम्म धेरै कुरा प्रस्ट हुने नै छ । अहिले राजपाका भण्डारी एवं महतोहरु संघीय सरकारमा मन्त्री बन्न कसरत गर्दै छन् । उनीहरुले मन्त्रीमा सफलता पाए भने आश्चर्य मान्नु पर्ने छैन ।
महन्थलाई जेजे आरोप लगाएर पदच्युत गरिएको छ ती सबै कमजोरीबाट महतो पनि अछुतो छैनन् । महेन्द्र र राजेन्द्रका मिलन बाट राजपाले जातिय समिकरण मिलाउन बाहेक ठोस केही फाइदा पाउलन् भन्न कठिन छ । मधेशमा यादवको जनसंख्या सम्मानजनक छ । त्यस्तै बैस्य (पचकुनिया) को पनि छ । यो हिसाबले अधिक्तम जनसंख्यालाई ‘अपिज’ गरेको हुनसक्छ । तर फेरि यो जातीय राजनीतिलाई बढावा दिएको समेत बुझिने छ । जुनकी समावेशी लोकतन्त्रको लागि घातक हुन्छ ।
अन्तमा, राजपा यदी लोकतन्त्रमा विश्वास गर्ने पार्टी हो भने यसले लोकतान्त्रिक क्रियाकलाप प्रस्तुत गरी लोकतान्त्रिकताको मर्मलाई सम्मान दिनु आफ्नो धर्म नठान्ने हो भने यसको अस्तित्व र भविष्यमा खतराको बादल देख्नेहरुका संख्यामा फैलाबट हुनेछ ।
गरिबको घरआँगन कसैलाई मन पर्दैन । गरिबको लुगाफाटो कसैलाई मन पर्दैन । गरिबले ठूला कुरा गरेको कसैलाई मन पर्दैन । गरिब नाचेको, गरिब हाँसेको कसैलाई मन पर्दैन । यतिखेर गरिबले लडेको जनयुद्ध दिवस पनि कसैलाई मन ...
उमेरले ३५ वर्ष पुग्नै लाग्दा मैले लोकसेवा आयोगको फाराम भरें । ३५ वर्ष कटेको भए फाराम भर्न पाउँदैनथें, तर नियुक्ति लिँदा भने ३५ वर्ष कटिसकेको थिएँ । लोकसेवा आयोगको सिफारिशअनुसार क्षेत्रीय सिञ्चाइ निर्देशनालयले...
राजधानी काठमाडौंबाट कयौं सय माइल टाढा रहेका जाजरकोट र रुकुम पश्चिम यतिबेला भूकम्पले इतिहासकै सर्वाधिक पीडामा छन् । गोधूलि साँझसँगै ओठ काँप्ने जाडो शुरू हुन थाल्छ । आमाको मजेत्रोमा लपेटिएका बच्चाहरू चि...
कमेडी क्लब चलाउने मुन्द्रे उपनाम गरेका एकजना मान्छे छन्। एकै श्वासमा चारवटा प्रश्न सोध्न सक्ने क्षमता भएका जानेमाने पत्रकार ऋषि धमलाको कार्यक्रममा पुगेर तिनले भन्न भ्याए, 'यो टिकटकका कारण मान्छेहरू अल्छी भए, कुन...
केही वर्षअघि विद्वान प्राध्यापक डा. अभि सुवेदीले कान्तिपुरमा लेख्नुभएको एउटा प्रसंगबाट आजको चर्चा शुरू गर्नु उपयुक्त हुनेछ । त्यस प्रसंगमा नेपाली कांग्रेसका वर्तमान सभापति शेरबहादुर देउवाले पूर्व प्रधानमन्त्रीको हैस...
आज ‘सबैका लागि मर्यादित जीवन’ को आदर्श वाक्यसाथ अन्तर्राष्ट्रिय गरिबी निवारण दिवस मनाइँदै छ । भोक, रोग, अभाव र आवश्यकता पूरा भएपछि मात्र मानवीय मर्यादा पाउन सकिन्छ । नेपालमा गरिबी र असमानताका विभि...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...