फागुन २८, २०८०
उमेरले ३५ वर्ष पुग्नै लाग्दा मैले लोकसेवा आयोगको फाराम भरें । ३५ वर्ष कटेको भए फाराम भर्न पाउँदैनथें, तर नियुक्ति लिँदा भने ३५ वर्ष कटिसकेको थिएँ । लोकसेवा आयोगको सिफारिशअनुसार क्षेत्रीय सिञ्चाइ निर्देशनालयले...
क्रान्तिमार्फत भएका उपलब्धिको रक्षा, प्रयोग र विकास आजको आवश्यकता हो । क्रान्ति नक्कल गरेर हुने कुरा होइन, क्रान्तिको पुनरावृत्ति हुँदैन, मात्र विकास सम्भव छ ।
क्रान्ति गर्नु जनताको अधिकार हो । क्रान्ति जनताको साथ सहयोगमा सम्पन्न हुने गर्दछ । समाजको अध्ययन विना व्यक्तिको लहडमा शुरूवात गर्ने क्रान्ति प्रतिउत्पादक बन्ने सम्भावना हुन्छ । यस्तो अवस्थामा क्रान्ति मर्दछ भने क्रान्तिकारी जीवित नै हुन्छन् । यस्तो अवस्था सिर्जना हुनुमा नेतृत्वको असक्षमताका प्रमुख कारण हो ।
अहिले जनमत वामपन्थी अर्थात् कम्युनिस्ट पार्टीलाई छ । केन्द्रीय सरकार कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा छ र ६ वटा प्रदेश सरकार पनि कम्युनिस्ट पार्टीकै छन् । अहिले सरकारको नेतृत्व नेकपाले गरिरहेको छ । अर्कोतर्फ नेत्रविक्रम चन्दले नेतृत्व गरेको नेकपा (विप्लव समूह) संघर्षमा छ । वर्तमान समयमा विप्लव समूहका क्रियाकलाप सरकारसामु चुनौतीको विषय बनेको छ । गणतन्त्र नेपाल निर्माणका लागि जनयुद्धमा सफलतापूर्ण कमाण्ड गरेका कमाण्डर हुन् नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ । तर अहिले विप्लवमा अर्को प्रचण्ड बन्ने महत्वाकांक्षा बढेको भनेर टिकाटिप्पणी भइरहेको छ ।
वर्तमान समयमा शासन सत्तामा नेपालको दलाल पूँजीवाद घालमेल छ । यो अवस्थामा प्रमुख अन्तविरोधका अवयवहरू समेत तुरून्त आकार र रंग फेर्ने सक्ने अमिवाजस्ता छन् । विप्लव समूहले निर्माण गरेको ‘एकीकृत जनक्रान्ति’ नाम दिएको दस्तावेजमा नेपालको प्रमुख अन्तविरोधबारे प्रष्ट व्याख्याको अपूर्णताले नेता तथा कार्यकर्तामा सैद्धान्तिक चिन्तनभन्दा पूर्वाग्रही चिन्तन, आवेग, कुण्ठा र आक्रोश देखिन्छ ।
नेपालमा क्रान्तिको मौलिक प्रयोगबारे वस्तुनिष्ठ कार्यनीति अभावले विप्लव समूहमा अन्योल देखिन्छ । परिणामतः विप्लव समूह कुहिरोको कागजस्तै अल्मलिरहेको छ । विप्लव समूहको शीर्ष तहमा कार्यनीतिक अन्योल कायम रहेका कारण यस समूहका अराजक गतिविधि मुलकभर बढ्दैछ । शहरका महत्त्वपूर्ण क्षेत्रमा बम विस्फोट गराउने कार्य तीव्र रूपमा बढिरहेको छ । काठमाडौंको नख्खुमा १ जना सर्वसाधारण व्यक्तिको ज्यान गयो ।
विप्लव समूहमा वर्गीय चिन्तनको अभाव देखिँदै छ । विप्लव समूहले नेकपा अध्यक्ष प्रचण्ड र प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई हत्या गर्ने योजना बनाएको खड्कबहादुर विश्वकर्मा ‘प्रकाण्ड’को डायरीमा भेटिएको कुरा बाहिर आएको छ । स्वयं प्रचण्डले आफूलाई मार्ने विप्लव समूहको योजना रहेको सूचना सरकारबाट प्राप्त भएको सार्वजनिक कार्यक्रममा बताएपछि धेरैले आश्चर्य मानिरहेका छन् ।
मुलुकका प्रमुख शीर्ष नेतृत्वको हत्या योजना राजनीतिक संगठन गर्ने कार्य होइन, त्यसमा पनि आफैंलाई प्रशिक्षित गरेका राजनीतिक गुरूको । विप्लव समूहको यस्तो अराजनीतिक गतिविधि क्रान्तिको बाटो हुँदै होइन । प्रकाण्डको डायरीमा लेखिएका कुरा सत्य हुन् भने विप्लव समूहमा राजनीतिक चिन्तनको प्रशस्त अभाव छ । सरकारले यो पनि बुझ्नुपर्छ कि विप्लव समूह कुनै देशीविदेशी शक्तिबाट परिचालित त छैनन् ?
विप्लव समूहका क्रियाकलापबाट उत्पन्न अवस्थाको मध्यनजर गर्दै वर्तमान ओली नेतृत्वको सरकारले विप्लव नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका गतिविधिमा प्रतिवन्ध लगाइदिएको छ । कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा सरकार हुँदा, कम्युनिष्ट पार्टी नै भूमिगत हुने अवस्था सिर्जना भएको छ । प्रतिबन्ध घोषणापश्चात् विप्लव समूहमा राजनीतिक संकट देखिएको छ ।
राजनीतिक समूह भन्दै केही व्यक्तिबाट चन्दा उठाउँदैमा क्रान्तिकारी हुने परिभाषा गलत हो । जनताको सेवा गर्ने दलको चन्दा संकलन स्वतःस्फूर्त हुन्छ । विप्लव समूहले भने अनुसारको चन्दा नदिएको निहुँमा बम पड्काइएको हो भने त्यसलाई क्रान्तिको परिभाषा भन्न मिल्दैन । विप्लव समूहले यसबारे गम्भीर हुनुपर्छ ।
अहिले भ्रूण अवस्थामा क्रियाशील रहेको विप्लव समूह माथिको प्रतिबन्ध कति आवश्यक थियो वा थिएन ? प्रतिबन्धले मुलुकमा दीर्घकालीन असर कति होला ? व्यवसायी क्षेत्रलाई विप्लव समूहबाट खतरा, प्रतिबन्धको सीमासम्म पुगेको हो र ? मार्क्सवाद, लेनिनवाद र माओवादका नेतादेखि शुभचिन्तकले आफ्ना फोरममा बहस गरिरहेका छन् । यद्यपि विप्लव समूह निर्वाचन आयोगमा दर्ता भएको वैधानिक शक्ति भने होइन । विप्लव समूह वामपन्थी विचारसँग नजिक छ ।
यसर्थ मुलुकलाई समृद्ध बनाउने लक्ष्य सम्पन्न गर्न विप्लव समूहलाई मूलधारको राजनीतिमा ल्याउन सरकारले सबै प्रयत्न अपाउनुपर्छ । विप्लव समूह राजनीतिक हो भने मुलुकको हितको निम्ति सरकारसँग आफ्ना मागबारे बहस गर्न सक्नुपर्दछ । अराजक क्रियाकलापमार्फत् जनतालाई सास्ती दिने हो भने उसविरुद्ध राज्यले गर्ने कारवाहीमा समेत कसैले विरोध नगर्ने अवस्था आउन सक्छ । आफ्नो पार्टी माथिको कारवाहीले विप्लव समूहलाई पनि मूल्य चर्को पर्न सक्छ ।
सरकारको नेतृत्वकर्ताको तर्फबाट पनि विप्लव समूहलाई उत्तेजित बनाउने काम भइरहेको छ । विप्लव समूहलाई लुटेराको संज्ञा दिँदै वार्ता गर्दिन भन्नु गलत हो । विगतमा पनि वार्ताबाट नै समस्याको समाधान भएको अनुकरणीय उदाहरण छ । वार्ताबाट नै शान्ति प्रक्रिया अगाडि बढेको थियो ।
विप्लव समूहका नेता तथा कार्यकर्ता विकास निर्माणका काममा सक्रिय सहभागी हुँदै सुरक्षित राजनीतिक अवतरण आजको आवश्यकता हो । पृथकतावादी सिके राउतसँग सरकारले वार्ता गर्न सक्छ भने विप्लवसँग पनि वार्ता गर्नुपर्छ ।
उमेरले ३५ वर्ष पुग्नै लाग्दा मैले लोकसेवा आयोगको फाराम भरें । ३५ वर्ष कटेको भए फाराम भर्न पाउँदैनथें, तर नियुक्ति लिँदा भने ३५ वर्ष कटिसकेको थिएँ । लोकसेवा आयोगको सिफारिशअनुसार क्षेत्रीय सिञ्चाइ निर्देशनालयले...
डिसेम्बर पहिलो साता एनसेलको माउ कम्पनी आजियाटाले आफ्नो रेनोल्ड होल्डिङ्स यूकेको शतप्रतिशत स्वामित्व गैरआवासीय नेपाली सतिशलाल आचार्यको कम्पनी स्पेक्ट्रलाइट यूकेलाई बेच्न गरेको सम्झौताबारे समाचार बाहिरिएको झन्डै ३ हप्...
मखमली फुल्दा, मार्सी धान झुल्दा बहिनी आउने छिन्, दैलाको तस्वीर छातीमा टाँसी आँसु बगाउने छिन् .....। हाम्रो समयका चर्चित गायक नारायण रायमाझीको ‘नमुछे आमा दहीमा टीका’ बोलको गीत नि...
धरान उपमहानगरपालिकाका मेयर हर्क साम्पाङले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो नगरपालिकाबाट हटाएको विषय अहिले निकै चर्चामा छ । २०५४ मा त्यही प्रकृतिको क्रियाकलाप गरेका थिए, लीला थापा मगरले । जिल्ला विकास समिति...
नेपालको सार्वजनिक प्रशासन, विशेषतः निजामती सेवामा व्यावसायिक सदाचारिता विकास भएन भन्ने प्रश्न समय समयमा उठ्दै आएको छ । कर्मचारीमा स्वाभाविक रूपमा हुनुपर्ने कार्यसम्पादनलाई व्यवस्थित बनाउने सीप, संस्कार र अनुभवजन्य...
राजधानी काठमाडौंबाट कयौं सय माइल टाढा रहेका जाजरकोट र रुकुम पश्चिम यतिबेला भूकम्पले इतिहासकै सर्वाधिक पीडामा छन् । गोधूलि साँझसँगै ओठ काँप्ने जाडो शुरू हुन थाल्छ । आमाको मजेत्रोमा लपेटिएका बच्चाहरू चि...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...