मंसिर ४, २०८०
विसं २०७९ को मदन पुरस्कार प्राप्त गरेको ‘ऐँठन’ उपन्यासका लेखक विवेक ओझालाई गृहनगर टीकापुरमा विभिन्न संघसंस्थाले सम्मान गरेका छन् । ओझालाई नेपाल रेडक्रस सोसाइटी टीकापुर उपशाखा, उद्योग वाणिज्य सङ्घ, ...
- महेन्द्रजंग शाह
सिद्धान्त संग्रह गरिएको मूल कानून संविधान हो । सिद्धान्तले निर्माताको विचार र मस्यौदाले अभिव्यक्त गर्न खोजेको भावना व्यक्त गर्दछ ।
निर्माताको मनसायले संविधानको जीवन्तता, मार्गदर्शन र व्याख्यामा सीमितता ल्याउँछ । संविधानको व्याख्या गरी निर्माताको मनसाय पत्ता लगाउने कार्य ज्यादै गहन र जटिल कार्य हो ।
ब्याख्याका लागि ब्याख्यात्मक टिप्पणी प्राथमिक स्रोतका रुपमा रहन्छन् । अमेरिकामा अलेक्जेण्डर हेमिल्टन, जेम्स मेडिसन र जोन जेद्वारा लिखित एवं छद्मनाममा प्रकाशित ८५ लेख तथा निबन्धको संग्रहलाई संवैधानिक ब्याख्याका लागि प्राथमिक स्रोतका रुपमा लिने गर्दछन् ।
प्रकारको उपमा कर्मले राजनीतिज्ञ अभियन्ता, वैचारिक रुपमा समाजवादी, स्वतन्त्रता, समानता र सामाजिक न्यायका अथक योद्धा कर्णाली प्रदेशका प्रेमबहादुर सिंहद्वारा लिखित ‘संविधान निर्माण घटना र अनुभूति २०७६’ दर्शन, इतिहास, राजनीति, साहित्य र कानूनमा घुलित भएको पुस्तक संवैधानिक ब्याख्याको प्राथमिक स्रोत सामग्रीको रुपमा रहेको छ ।
सरल र सरस भाषाशैली प्रयोग भएको पुस्तकमा तथ्यको संस्मरणात्मक अनुभूतिले साहित्यिक सामिप्यतामा पुर्याएको छ । संविधान निर्माणको बाटो कण्टकाकीर्ण र अपजसिलो थियो तर त्यहीँ बाटोलाई पछ्याउँदै निचोडमा पुग्न सकियो भन्ने सन्देश पुस्तकले दिएको छ ।
पुस्तकमा संविधानको मस्यौदाको विवरणलाई जस्ताको तस्तै समावेश गर्दा केही पेज बढ्न गएको भएपनि ज्ञानको दृष्टिकोणले अध्ययन, अध्यापन, अनुसन्धान कार्यका लागि स्रोत सामग्रीको काम गर्नेछ ।
८ भागमा विभाजित पुस्तकमा प्रारम्भिक ३८ पेज, मूल पाठ र अनुसूची ५९२ पेज र तस्वीर खण्ड २६ पेज गरी जम्मा ६५६ पेज रहेको छ । अनुसूची र मूल पाठबीच तालमेल देखिन्छ । सन्दर्भ सूचीलाई र पादटिप्पणीलाई सजिलो बनाउन अनुसन्धानका विधिको पूर्ण प्रयोग भएको देखिँदैन ।
संविधान निर्माणका विभिन्न विधिमध्ये संविधान सभाबाट संविधान निर्माण गर्ने उत्कृष्ट विधिलाई छर्लंग बनाउने प्रयास गरेको छ । घटनाको विवरण प्रस्तुत गरिएको पुस्तकले तथ्यपरकता र सान्दर्भिकतालाई आत्मसाथ गरेको छ । संविधान निर्माण प्रक्रियालाई ऐतिहासिक दस्तावेजका रुपमा सम्झनाको तरेलीमा राखिराख्न पुस्तकले सघाउने देखिन्छ ।
पुस्तकको शीर्षक र विषयवस्तुबीच सार्थक सम्बन्ध रहेको पुष्टि नेपालको संक्षिप्त परिचयले गरेको छ । संविधान निर्माणका सिलसिलामा संविधान सभाको ऐतिहासिक दिनदेखि संविधान जारी भएका दिनसम्मको परिघटनालाई विवरणात्मक ब्याख्याका रुपमा प्रस्तुत गरी घटनासँगको आफ्नो उपस्थितिलाई आत्मपरक ढंगले लेखकले उल्लेख गरेका छन् । पुस्तकमा भविष्य निर्देशित संविधान कार्यान्वयन, सुशासन, विकास र समृद्धिजस्ता विषय समावेश गरी संविधान र संघीयताको विशेष चर्चाका साथ उपसंहारतर्फ उन्मुख छ ।
सहकार्यमा भएका तीतामिठा अनुभव घात, प्रतिघात र विश्वासघातलाई पुस्तकको ‘दुःखद अन्त्य’को शीर्षकले नै स्पष्ट गरेको छ । अन्त्यमा पुस्तक ऐतिहासिक तथ्यमाथिको विवेचित साहित्य र ज्ञानविवेकमूलक कानूनको मूल ब्याख्याको लागि संवैधानिक साहित्य र दर्शनमा जीवन्त दस्तावेजको रुपमा रहेको छ ।
(प्राड महासेनानी शाह सैनिक न्याय प्रणालीमा विद्यावारिधि, संवैधानिक कानून र राजनीतिशास्त्रमा स्नातकोत्तर हुन् ।)
विसं २०७९ को मदन पुरस्कार प्राप्त गरेको ‘ऐँठन’ उपन्यासका लेखक विवेक ओझालाई गृहनगर टीकापुरमा विभिन्न संघसंस्थाले सम्मान गरेका छन् । ओझालाई नेपाल रेडक्रस सोसाइटी टीकापुर उपशाखा, उद्योग वाणिज्य सङ्घ, ...
गोपी मैनाली कविहरूले केका लागि कविता लेख्छन् भन्नेमा मत्यैक्यता पाइँदैन । कोही आनन्दका लागि भन्छन्, त कोही उपयोगिताका लागि । अझ कोही त अभिव्यञ्जनाको अर्को उद्देश्य नै हुँदैन भन्ने गर्छन् । ...
लेखक एवं पत्रकार अखण्ड भण्डारीको उपन्यास ‘बोरा’ विमोचन भएको छ । अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिकका प्रधान सम्पादक भण्डारीको ‘बोरा’ उपन्यास शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा विमोचन गरिए...
वरिष्ठ पत्रकार तथा साहित्यकार आचार्य कमल रिजालद्वारा लिखित उपन्यास ‘सुकर्म’को अंग्रेजी संस्करण ‘डीप क्वेस्ट' प्रकाशित भएको छ । २०६९ सालमा नेपालीमा प्रकाशित उक्त उपन्यासको अंग्रेजी संस्करणलाई स...
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...