कात्तिक २०, २०८०
काठमाडौं उपत्यकामा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको छ । सोमवार अपरान्ह ४ बजेर ३३ मिनेटको समयमा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको हो । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रविन्दु भएर अपराह्न ४ बजेर ३१ मिनेटमा ५ दशमलव ८ रे...
असोज ४, २०७६
बुटवल – प्रत्येक वर्ष पेट्रोलिय पदार्थ आयात गर्दा नेपालमा अर्बाैं रूपैयाँ बाहिरिन्छ । रूपन्देहीका एक युवा इन्जिनियरले सवारीसाधनले पेट्रोलियम पदार्थ कम खपत गर्ने उपकरण आविष्कार गरेका छन् ।
भारतको बेङलुरुबाट मेकानिकल इन्जिनियरिङ पूूरा गरेका बुटवल उपमहानगरपालिका–९ मिलनचोकका शिशिर जिसीले ‘फ्यूल सेभर किट’ डिभाइसको आविष्कार गरी प्रयोगमा ल्याएका हुुन् ।
‘फयूल सेभर किट’ सवारीसाधनमा जडान गरेपछि करीब २५ देखि ४० प्रतिशतसम्म इन्धन बचत हुने इन्जिनियर जिसीको दाबी छ । २६ वर्षीया जिसीले बनाएको डिभाइस गाडीमा राखेपछि इन्धन राख्नै नपर्ने भन्ने होइन ।
डिभाइसमा प्रशोधिन पानी राखिएको छ । जुन पानी गाडीको इन्जिनमा जडान गरेपछि हाइड्रोजन र अक्सिजन छुट्टिन्छ । हाइड्रोजन पेट्रोलियम पदार्थभन्दा बढी प्रज्वलनशील पदार्थ हो । किटले पानीबाट हाइड्रोजन र अक्सिजन छुट्याएर इलेक्ट्रोलाइसिस प्रक्रियाबाट हाइड्रोजनलाई इन्जिनमा पठाउँछ, जसले गर्दा गाडीमा राखिएको इन्धनको खपत ४० प्रतिशतसम्म कम हुने शिशिर बताउँछन् । डिभाइस सबै प्रकारका ठूला गाडीदेखि मोटरसाइकसम्म जडान गर्न मिल्छ ।
‘पानीबाट हाइड्रोजन र अक्सिजन छुट्छ । हाइड्रोजन ग्यास पाइपलाई गाडीको इन्जिनमा लगेर जोडिन्छ । हाइड्रोजनको क्षमता पेट्रोल/डिजेलभन्दा ३ गुणा बढी हुने भएकाले यसले इन्धनले गर्नुपर्ने ४० प्रतिशतसम्म काम गरिदिन्छ । यति मात्रै होइन, यो डिभाइसले इन्जिनको क्षमता वृद्धि, पीकअप पावर वृद्धि र आवाजसमेत कम गराउँछ,’ उनी भन्छन् ।
उनका अनुसार हाइड्रोजन ग्यास प्रयोगपछि गाडीले फाल्ने दुषित कार्बनमोनोअक्साइड जस्ता ग्यासको उत्सर्जन ५० प्रतिशत कम हुन्छ । इन्धनमा ४० प्रतिशत, इन्जिन क्षमता वृद्धि, वातावरण प्रदूषणसमेत ५० प्रतिशतले कम हुने उनले दाबी गरेका छन् ।
‘तेल बचाऔं देशलाई अघि बढाऔ’ भन्ने जिसीको मुख्य नारा छ । उनी भन्छन्, ‘यो फ्यूल सेभर गाडीमा जडान गरेपछि पैसा बचाउँछ । गाडीले माइलेज धेरै दिन्छ, इन्जिनको पीकअप पावर (टर्क) बढाउँछ, इन्जिनको लाइफ बढाउँछ, वातावरणमैत्री छ, इन्जिनमा जमेको कार्बन निकाल्छ, प्रदूषण घटाउँछ, ग्लोबल वार्मिङ घटाउँछ, इन्जिनको आवाज कम गराउँछ । इन्जिनको क्षमता पनि बढाउँछ ।’
‘नेपालमा प्रत्येक वर्ष २ खर्ब २३ अर्बको इन्धन आयात हुँदै आइरहेको छ । पेट्रोलियम पदार्थ प्रयोग हुने गाडीमा फ्यूल सेभर यन्त्र जडान गरेमा राज्यको वार्षिक १ खर्ब रूपैयाँ बचत हुन्छ,’ शिशिरले भने । शिशिरका अनुसार कारमा प्रयोग गर्न मिल्ने किटमा ४.६ लिटर प्रशोधित पानी राखिएको हुन्छ । यसले ६ सय ५० किलोमिटर दूरीसम्म गाडी गुडाउन मिल्छ । उपकरणमा पानीको मात्रा देखाउने इन्डिकेटर हुन्छ । पानी सकिएपछि फेरि भर्न मिल्छ ।
सवारीसाधन अनुसार ‘सक्स’ किटको साइज पनि फरक–फरक हुने उनले बताए । कारमा प्रयोग हुने ‘फ्यूल सेभर’ किटलाई ४० देखि ५० हजार रुपैयाँ मूल्य पर्ने जिसीले बताए ।
किट १ पटक जडान गरेपछि लामो समयसम्म परिवर्तन गर्नुु पर्दैन । नेपालजस्तो भूपरिवेष्ठित र पेट्रोलियम खानी नभएको देशका लागि यो उपकरण निकै उपयोगी हुने जिसीले बताए । उनले सबै नेपालीलाई ‘फ्युल सेभर’ प्रयोग गर्न आह्वान गरे ।
आविष्कारको ‘आइडिया’
जिसीले भारतमा अध्ययन गर्दैगर्दा २०७२ सालमा नेपालको संविधान जारी भयो, त्यसको विरोध गर्दै भारतले अघोषित नाकाबन्दी लगायो । देशमा पेट्रोलियम पदार्थदेखि अन्य खाद्यान्नको समेत हाकाकारको स्थिति सिर्जना भयो ।
त्यहीबेला शिशिरले किट बनाउनेको कल्पना गरे । डेढ वर्षअघि डिभाइस बनाएर आफ्नै गाडीमा फिट गरे । यसले सकारात्मक नतिजा दिएपछि अझै सुधार गर्दै उनले डिभाइस तयार पारेका हुन् । कारजीपमा प्रयोग गर्न मिल्ने डिभाइसको साइज ३० सेन्टिमिटर चौडाइ र ३० सेन्टिमिटर उचाइको छ । मोटरसाइकलको लेगगार्डमै डिभाइस राख्न सकिन्छ भने ठूला गाडीको केही ठूलो छ ।
५ नम्बर प्रदेश सरकारले पनि उनको क्षमता देखेर उनलाई सम्मान गरेको छ । प्रदेशका उद्योग, पर्यटन, वन तथा वातावरणमन्त्री लिला गिरीले युवा इन्जिनियर जिसीको क्षमतालाई कदर गरिएको बताए । गिरीले युवापुस्ताको आविष्कार आम नागरिकको लागि उपयोगी भएको बताए ।
मन्त्रालयबाट आविष्कारबारे जानकारी लिएर उनलाई सम्मान समेत गरिएको उनी बताउँछन् । पूर्व वातावरण, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री गणेश शाहले युवा आविष्कारलाई साथ दिने काम प्रदेश र स्थानीय सरकारको बढी रहेको बताए । परनिर्भरताको कुरा मात्र गर्ने तर अनुसन्धानको कुरामा पछि पर्ने गरिएको उनले बताए ।
यन्त्रको व्यावसायिक रूपमा बिक्री शुरू गर्ने योजना रहेको जिसीले सुनाए । उपकरणको उत्पादन र बिक्रीका लागि उनले ‘जिसी रिसर्च एण्ड डेभलपमेन्ट प्रालि’ सञ्चालन गरेका छन् । उपकरणको परीक्षण सफल भएपछि शिशिरले उद्योग विभागमा पेटेन्ट राइट दर्ता गराएका छन् तर प्रमाणपत्र अझै पाएका छैनन् ।
परिवारमा एक्लो छोरो शिशिरलाई बुवा, आमा र दिदीले नयाँ खोज र अनुसन्धानमा साथ दिएको उनी बताउँछन् । उनले युवा प्रतिभालाई संरक्षण र प्रोत्साहन गर्न तीनै तहका सरकारको ध्यान पुग्नुपर्ने धारणा राखे ।
छोराको आविष्कार देखेर उनका बुवा बैकुण्ठ मख्ख छन् । उनी भन्छन्, ‘यो उपकरण नेपालका लागि एकदमै महत्त्वपूर्ण छ । यसले गाडीको इन्जिनलाई कुनै असर गर्दैन भनेर प्रमाणित भइसकेकाले यसलाई अब सबै नेपालीले प्रयोग गरिनुपर्छ ।’
रुपन्देहीमा शिशिरजस्ता धेरै युुवाले नयाँ–नयाँ वस्तुु आविष्कार गरेका छन् तर राज्यले प्रोत्साहन र उनीहरूको क्षमताको कदर गर्न सकेको छैन ।
काठमाडौं उपत्यकामा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको छ । सोमवार अपरान्ह ४ बजेर ३३ मिनेटको समयमा भूकम्पको झड्का महसुस गरिएको हो । जाजरकोटको रामीडाँडा केन्द्रविन्दु भएर अपराह्न ४ बजेर ३१ मिनेटमा ५ दशमलव ८ रे...
काठमाडौँ उपत्यका अपराध अनुसन्धान कार्यालयले ‘कल गर्ल’ चाहिएमा उपलब्ध गराइदिने भनी ठगी गर्ने दुई जनालाई पक्राउ गरी आज सार्वजनिक गरेको छ । सामाजिक सञ्जालबाट ‘कल गर्ल’ उपल...
भैहवाबाट झण्डै २० किलोमिटर पश्चिममा छ रुपन्देहीको सियारी–५ मा बैदौली गाउँ । सोही गाउँकी ३३ वर्षीया सावित्रा खरेल खनाल आमा बन्ने खुसीको मुखैमा थिइन् । विवाह गरेको दुई वर्ष मात्रै पुग्नै लाग्दा सावित्रा आम...
तत्कालीन प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) अशोक सिंहले २०७९ फागुन १० गते जिम्मेवारीबाट राजीनामा दिए । प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी)को लाइनमा रहेका सिंहको जन्ममितिमा कैफियत देखिएपछि राजीनामा दिनुपरेको थियो ।&...
पाल्पामा १९ वर्षीया किशोरीलाई बलात्कार गरेको आरोपमा एक जना पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा गुल्मीको इस्मा गाउँपालिका ६ का २६ वर्षीय जिज्ञाश दाहाल रहेका छन् । उनलाई मंगलवार साँझ पक्राउ गरिएको प्रहरीले जनाएको...
नेपाली सेनाका कर्णेल कामेश्वर यादवको घरमा चोरी भएको छ । ललितपुर महानरपालिका–१८ भैँसेपाटीमा रहेको उनको घरबाट १९ लाख ४२ हजार ६ सय रुपैयाँसहित विभिन्न सामानहरू चोरी भएको जिल्ला प्रहरी परिसरका एसएस...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...