कात्तिक १९, २०८०
जाजरकोटलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर शुक्रवार मध्यरातमा गएको भूकम्पले कर्णाली प्रदेशका जिल्लामा धनजनको ठूलो क्षति पुर्यायो । आइतवार बिहानसम्म १ सय ५७ जनाको मृत्यु भएको छ भने सयौं घाइते भएका छन् । सयौंको संख्याम...
नेपाल-चीन सम्बन्ध नयाँ चरणमा प्रवेश गरेको छ । राष्ट्रपति शी चिनफिङ संक्षिप्त राजकीय भ्रमण पूरा गरी स्वदेश फर्केपछि दुबै देशका राजधानीबाट प्रकाशित संयुक्त वक्तव्यमा यस बुँदालाई स्पष्ट शब्दमा उल्लेख गरिएको छ । चीनको शासनप्रणालीमा त्यहाँको कम्युनिष्ट पार्टीका महासचिव नै राष्ट्रपति हुने हुनाले शी चिनफिङ अधिकारसम्पन्न राष्ट्रप्रमुख हुनुहुन्छ, तसर्थ उहाँको स्तरबाट गरिएको भ्रमणकालमा गरिएको प्रतिबद्धता दूरगामी महत्वको मानिएको हो । त्यसो त सिमाना जोडिएका नेपालका दुई छिमेकीमध्येको चीनबाट २३ वर्षको अन्तरालमा सर्वोच्च तहमा गरिएको नेपाल-यात्रा आफैंमा विशिष्ट अर्थ राख्दछ । अर्को छिमेकी भारतबाट नव-निर्वाचित प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी पाँचवर्षअघि नेपाल आउँदा उताबाट प्रधानमन्त्रीस्तरको भ्रमण नभएको १७ वर्ष भैसकेको रहेछ, र त्यो विषय पनि त्यसबखत चर्चामा आएको थियो । संयोग, राष्ट्रपति शी शनिवार नेपाल आउँदा भारतको यात्रा सकेर त्यतैबाट काठमाडौं अवतरण गर्नुभएको हो ।
परराष्ट्र मन्त्रालयले जारी गरेको संयुक्त वक्तव्यका १४ बुँदाले द्विपक्षीय सम्बन्ध बलियो तुल्याउन ‘फराकिलो समझदारी’ कायम भएको जानकारी दिएको छ । नेपालले ‘एक चीन’ नीतिको अवलम्बन गर्ने र चीनले नेपालको स्वतन्त्र र विशिष्ट हैसियतलाई निरन्तर सम्मान गर्दै जाने पारस्परिक प्रतिबद्धता प्रकट गरिएको छ । त्यसको आधारमा चीनले नेपालको भौतिक विकासमा सघाउन बाटोघाटो लगायतका विभिन्न परियोजना सञ्चालन गर्ने निर्णय भएको देखिन्छ । साँस्कृतिक र आध्यात्मिक पक्षमा त नेपाल आफैं सम्पन्न छ जसको जानकारी चीनका इतिहासकार र विद्वान्हरूले राख्दछन् । सगरमाथालाई दुई देशबीचको सम्बन्धको जीवन्त स्तम्भ मानिनुले धरातलीय यथार्थलाई सहजसित झल्काउँछ । राष्ट्रपति शी चिनफिङको नामबाट शुक्रवार गोरखापत्रमा प्रकाशित विशेष आलेखमा पनि सम्बन्धका विविध आयाम र तिनमा आधारित सम्भावनाहरूका बारेमा स्पष्ट चर्चा गरिएको छ ।
चीनसँगको नेपालको सम्बन्ध सिमानाको सन्दर्भमा स्वाभाविक मानिनु पर्छ । यो चीनको आर्थिक विकास र सम्पन्नताबाट आकर्षित भएर हालसालै गाँसिएको मैत्रीसम्बन्ध होइन । न त चीनको बढ्दो विश्वव्यापी प्रभावबाट एकाएक प्रभावित भएर निकट हुन नै खोजिएको हो । नेपाल संयुक्त राष्ट्रसंघको बडापत्रमा आस्था राख्ने सदस्य-राष्ट्र हुनु र चीन त्यस विश्वसंस्थाको शक्तिशाली अङ्ग सुरक्षा परिषद्को स्थायी सदस्य समेत रहनु एउटा अनुकूल संयोग हो । एसियाको अर्को प्रभावशाली राष्ट्र भारत पनि परिषद्को स्थायी सदस्यताको लागि प्रयासरत छ; यो उसको विस्तारित अन्तर्राष्ट्रिय भूमिकासित मिल्दोजुल्दो दाबी हो ।
शी भ्रमणले सम्भावनाका ढोका खुलाएकोमा सन्देह रहेन । तर सैध्दान्तिक स्तरमा गरिएका कतिपय निर्णयलाई अध्ययन, अन्वेषणका आधार आवश्यक पर्ने हुनाले तिनले मूर्तरूप लिन समय लाग्दछ । दूरदृष्टि राखेर गरिनु पर्ने कार्यहरू हतारमा सम्पन्न हुन सक्दैनन् । आखिर चीनले पनि भारतले जस्तै सर्वोपरि प्राथमिकता आफ्नै राष्ट्रिय हितलाई दिने हो । नेपालले पनि आफ्नो राष्ट्रिय हितको रक्षा आफैंले गर्ने हो । यसबारे चीन र भारत दुबै देशमा राजदूत समेत रहेर काम गरेका कूटनीतिज्ञ यदुनाथ खनालले केही वर्ष पहिले नै लेखिसक्नु भएको छ । मुख्य कुरो, दुबै छिमेकीसँगको सम्बन्धलाई सन्तुलित राख्ने जिम्मेवारी नेपालको आफ्नो हो, यो अन्यत्रका मित्र वा हितैषीले गरिदिएर हुँदैन । बरु यसको निमित्त सरकारले परराष्ट्र मन्त्रालयलाई कूटनीतिक सीप र कुशलता भएको जनशक्तिमा आधारित संयन्त्रको रूपमा विकास गर्न पहल थालिहाल्नु पर्दछ । नेतागणका आफन्त र आरक्षणमा निर्भर रहेर हुँदैन । स्पष्टै छ, यस पक्षमा निच मारेर बसियो भने कालान्तरमा हामीले अपूरणीय हानि-नोक्सानी बेहोर्नु पर्नेछ ।
जाजरकोटलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर शुक्रवार मध्यरातमा गएको भूकम्पले कर्णाली प्रदेशका जिल्लामा धनजनको ठूलो क्षति पुर्यायो । आइतवार बिहानसम्म १ सय ५७ जनाको मृत्यु भएको छ भने सयौं घाइते भएका छन् । सयौंको संख्याम...
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
काकाकुल काठमाडौंको सपना र विकासको विद्रूप नमूना बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजना फेरि एकपटक उद्घाटन गरिएको छ । सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बनाइएको धारो खोलेर प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रच...
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
लोकान्तर सञ्चार प्रालिद्वारा सञ्चालित लोकान्तर डट्कम (Lokantar.com) स्थापनाको सात वर्ष पूरा गरेर आजदेखि आठौं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यस अवसरमा सबैभन्दा पहिला हामी हाम्रा समस्त पाठक, विज्ञापनदाता र शुभेच्छुकहरूप्...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...
आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...