मंसिर १९, २०८०
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
असोज २९, २०७६
काठमाडौंको बौद्धस्थित पाँचतारे ह्यात रिजेन्सी होटलमा यतिबेला ‘नेपाली नागरिकता त्यागिसकेका’ पूर्व नेपालीहरूको पिकनिक चलिरहेको छ ।
विगत वर्षहरूमा सुन्धारास्थित आर्मी अफिसर्स क्लबमा हुने पिकनिकस्थल यसपटक तारागाउँ सरेको छ । ह्यात होटल भएको ठाउँलाई काठमाडौंका स्थानीयहरू अहिले पनि तारागाउँ भन्छन् ।
सरकारी जग्गा भाडामा लिएर बनेको यो होटल बेलाबखत विवादमा पर्ने गर्छ, यसको जग्गाका कारण । जहाँ गैरआवासीय नेपाली संघ एनआएनएको सम्मेलन चलिरहेको छ । झण्डै-झण्डै राजनीतिक दलको भातृ संगठनको महाधिवेशनको झल्को त्यहाँ देख्न पाइन्छ ।
चिनियाँ राष्ट्रपति शी चिनफिङको भ्रमणको चर्चा सेलाउन नपाएकाले पनि होला एनआएनको सम्मेलनले नेपालीहरूको चासो खिच्न सकेको छैन । हुन पनि 'एलिट'को पिकनिकले आमसर्वसाधारणलाई खासै असर पार्ने कुरा पनि भएन ।
त्यसैमाथि उद्घाटन समारोहमा संस्थापक उपेन्द्र महतोको अनुपस्थितिले यो सम्मेलनलाई खल्लो बनाइदिएको छ, परन्तु सम्मेलनमा उपेन्द्रको अनुपस्थितिका अरू कारण हुन सक्छन् ।
स्वयं संस्थापक अध्यक्ष असन्तुष्ट रहेको एनआरएनको सम्मेलनप्रति आमसर्वसाधारणको कुनै चासो र सरोकार देखिएको छैन ।
आमनेपालीलाई त छुन सकेको थिएन, स्वयं एनआरएनएकै संस्थापक र क्रियाशील सदस्यहरू यो संगठनबाट आजित भइसकेका छन् ।
विश्वभर फैलिएका नेपालीको एकता र परोपकारी कामका लागि डेढ दशक पहिले एनआरएनको स्थापना भएको थियो ।
विदेशमा सिकेको सीप र लगानी भित्र्याउने आश्वासन बाँडेका कारण शुरूवाती दिनमा एनआरएनप्रति आम सर्वसाधारणको गहिरो चासो थियो ।
नेपालमै काम गरेर बसेका नागरिकहरूले यो जमातबाट केही अपेक्षा पनि गरेका थिए । मुलुक अप्ठेरो परेका बेलामा विदेशमा बसोवास गर्ने नागरिकको ठूलो योगदान रहन्छ ।
उत्तरी छिमेकी चीनका कयौं गाउँ र शहर छन, जुन विदेशमा बस्ने चिनियाँहरूले बनाइदिएका हुन् । यहाँको एनआरएनए जस्तो विदेशमा रहेका चिनियाँ नागरिकहरूको संस्था ‘ओभरसिज चाइनिज’ छ ।
उनीहरू दुई वर्षमा एकपटक पिकनिकका लागि स्वदेश फर्किने र गफ गर्ने मात्र गर्दैनन्, देशलाई आवश्यक परेका बेला ठोस सहयोग लिएर भित्रिन्छन् ।
एनआरएनले शुरुवाती वर्षमा दुईवटा शर्त राखे–लगानीको वातावरण र दोहोरो नागरिकता । दोहोरो नागरिकताको विषय यसरी उठ्यो कि मानौं यो संस्था नै दोहोरो नागरिकताका लागि स्थापना गरिएको हो ।
उनीहरूले संविधानसभामा लबिङ गरे, गैरआवासीय नेपालीलाई दोहोरो नागरिकताका लागि । नागरिकता नभई लगानीका लागि सरकारले विशेष परिचयपत्र दिने दलहरूबीच सहमति भयो ।
दोहोरो नागरिता उनीहरूको मुख्य विषय थियो त्यो नपाएपछि उनीहरू नेपालमा लगानी गर्ने कुराबाट लगभग बिमुख भए ।
सशस्त्र द्वन्द्वको समाप्तिपछि विदेशमा कमाएको सीप र धन नेपालमा ल्याउने आशा धेरैले गरेका थिए ।
विगतमा लगानीको वातावरण नभएको भनेर बहाना गरेका उनीहरूले अहिले लगानीका लागि वातावरण हुँदा पनि लगानी गरेका छैनन् ।
साँच्चिकै देशका लागि केही गरौँ भनेर रोजगारी सिर्जना गर्ने खालका उद्योगमा लगानी गरेको भए भयाभह समस्या बनेको नेपालको बेरोजगारी समस्या समाधानमा केही योगदान पुग्थ्यो ।
एनआरएनका सबै सदस्यको त्यो हैसियत छैन होला, भएकाले पनि मन गरेनन् । गैर आवासीय नेपाली संघले देशमा लगानी सीप भित्राएर देश समृद्ध बन्ला भन्नु अब मृगतृष्णा मात्र हुनेछ ।
गैर-आवासीय नेपालीहरू स्वदेश फर्किंदा उत्साहित देखिन्नन् । उनीहरूमा नेपालमा केही छैन र केही हुँदैन भन्ने खालको अनौठो अभिमान छ । विमानस्थलमा तोडफोडमा उत्रिन्छन् ।
एनआरएन सम्मेलनमा सहभागी हुन आएका नेपाली मूलका व्यक्ति रमेशकुमार थापाले अध्यागमन कार्यालयको टेबल फुटाएपछि अध्यागमन कार्यालयले सुरक्षाकर्मीको जिम्मा लगाउनुपर्ने परिस्थिति आयो ।
यो घटना नौलो होइन । अध्यागमन कार्यालयले विज्ञप्ति नै प्रकाशित गरेर नेपाली मूलका विदेशी व्यक्तिबाट पटक-पटक यस्ता क्रियाकलाप हुने गरेको भन्दै ध्यानाकर्षण गरायो, नेपालमा सम्मेलन चलिरहेको समयमा ।
युरोप, अमेरिका र अष्ट्रेलियाजस्ता देशमा बस्ने नेपालीले त सभ्यता र नम्रता देखिउनुपर्ने हो । अरब, कतार जस्ता खाडी मुलुकमा काम गर्ने नेपालीले बरू त्यो भन्दा बढी विनम्रता देखाउने गर्छन् ।
कुनै सिद्धान्त नभएको र रंगीबिरंगी जमातको गुटले क्रमश यो संगठन राजनीतिक दलको भातृ संगठनको भूमिकामा रूपान्तरित गरिरहेको छ ।
स्थापनाकालमा राखिएको उद्देश्यबाट विचलित भएर यो संगठन नितान्त गफाडीहरूको क्लबमा सीमित बन्दैछ ।
नयाँ नेतृत्व चयनका लागि भइरहेको पैसाको होडबाजी, खाडी मुलुकमा मतदाताको किनबेच जस्ता कारणले भद्दा क्रियाकलापले यो संस्था मानवीय सेवा र समाजसेवी संस्थाबाट क्रमश ठेकेदारको संस्थामा रुपान्तरित हुँदैछ । एनआरएनका सच्चा अभियानकर्ताको लागि यो चुनौतीको विषय हो ।
पक्कै पनि विदेशमा नेपालप्रति माया गर्ने नेपालीको संख्यामा कमी छैन । राजनीतिक दलका ‘होलटाइमर’का अगाडि उनीहरू छायाँमा परेका छन् । हाँसीहाँसी नेपाली नागरिकता त्यागेका, सरकरको छात्रवृत्तिमा पढेर उतै पलायन भएका तर आफूलाई अब्बल दर्जाको नागरिक ठान्नेहरूले अब नेपालमा आएर सस्ता कुरा नगरेकै राम्रो । दुई वर्षमा एकपटक नेपाल आएर ठाँट नदेखाएकै ठीक ।
चुनावमा भइरहेका भद्दा क्रियाकलापले यो संस्थाले राजनीतिक दलको भातृ संगठनभन्दा पनि तल गिरेको आभास दिलाएको छ । आजकल राजनीतिक दलका भातृसंगठनमा बरू प्रचुर मात्रामा अनुशासन देखिने गरेको छ ।
स्थापनाको दुई दशक बित्नै लाग्दा समेत एनआरएनले प्रशंसा गर्नलायक कुनै काम गरेको देखिएको छैन ।
लाखौं सदस्य रहेको संस्थाले देशका दूरदराजमा कति ठाउँमा अस्पताल खोल्यो ? कतिवटा सरकारी स्कूलको भवन बनाइदियो ? कति ठाउँमा खानेपानीका आयोजना बनायो या कति गाउँमा एम्बुलेन्स खरिद गर्यो ?
यति ठूलो नेटवर्क भएको संठगनले भन्दा धुर्मस-सुन्तलीले देखिने गरी काम गरेका छन् । एनआरएनसँग नेपालीका धेरै अपेक्षा थिए, तर उनीहरूले गर्न सक्ने काम पनि गरेनन् ।
एनआएनए सम्मेलनका नाममा तारागाउँमा भइरहेको जमघटले दुनियाँ हँसाउने कामबाहेक केही भएको छैन ।
एनआरएन सम्मेलनको एउटा देखिने उपलब्धिलाई भने नजरअन्दाज गर्न मिल्दैन । त्यो हो, पर्यटकको सिजन शुरू हुँनै लाग्दा नेपाली नागरिकता त्यागेका नेपाली पर्यटकले पर्यटन उद्योगमा झिनो नै भएपनि योगदान गरेका छन् ।
नेपाली नागरिकता त्यागिसकेकाहरूलाई पर्यटककै रूपमा भनेपनि नेपाल आउँदा कुनै पनि बहानामा गरीब देशको एयरपोर्टमा तोडफोड गर्ने छुट छैन ।
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
देशका विभिन्न शहरमा गरिब–मजदूरहरूले छाक काटेर सहकारीमा जम्मा गरेको पैसा बदनियतपूर्ण ढंगले हिनामिना गरेर टेलिभिजनमा लगानी गरेको विषयले बजार तातिरहेको छ, जसमा जोडिएका छन् रास्वपा सभापति रवि लामिछाने...
एकाधबाहेक अधिकांश मन्त्रीले प्रभावकारी कार्यसम्पादन गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ स्वयंले मन्त्रीहरूलाई प्रस्ट चेतावनी दिएका छन् । नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका ला...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
सत्ता र शक्तिको आडमा गैरकानूनी ढंगले सरकारी जग्गा हडप्ने नेपालको शक्तिशाली व्यापारिक घराना चौधरी ग्रुपमाथि राज्यको निकायले पहिलोपटक छानबिन थालेको छ । काठमाडौंको बाँसबारीमा ठूलो परिमाणमा सरकारी जग्गा...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...
आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...