भदौ २४, २०८०
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
सुदूर पश्चिमको पहाडी जिल्ला दार्चुलाको सिरानमा पर्ने भूभाग लिम्पियाधुरा र त्यसमुनिका लिपुलेक, कालापानी समेत नेपाल सिमानाभित्रका भूखण्ड हुन् । लिम्पियाधुरा नेपालको सिमान्त नदी महाकालीको उद्गमस्थल नै हो । सन् १८१४-१५ को नेपाल-अङ्ग्रेज लडाञीपछि सन् १८१६ मा भएको द्विपक्षीय सुगौलीको सन्धिमा नेपालका राजाले महाकालीदेखि पश्चिमको भूभागमा मात्र दाबी नगर्ने कुरा लेखिएको छ; अर्थात् महाकाली र त्यसभन्दा पूर्वका सबै क्षेत्र नेपाली इलाका हुन् । त्यसैले ती भेगमा नेपालीहरूको बस्ती हुनु सर्वथा स्वाभाविक हुन्छ । अनुभवी पत्रकार भैरव रिसालले २०१८ सालको जनगणना गराउँदा सँगालेको जानकारी हालै पनि जनसमक्ष ल्याएर वस्तुस्थिति स्पष्ट पार्न सघाउ पु-याउनु भएको छ । त्यसै ताका अर्थात् सन् १९६२ मा भारत र चीन बीच युद्ध हुँदा कालापानी क्षेत्रमा भारतले अस्थायी रूपमा सैनिक शिविर राखेकोमा पछि द्वन्द्व सकिएपछि सो ठाउँ छोड्नु पर्नेमा नछोडेको स्थिति देखिएको छ ।
यसबारे जनस्तरमा बहस चल्दा कसै-कसैले राजा महेन्द्रले कालापानी भारतका जवाहरलाल नेहरूलाई सित्तैं दिए भन्ने गरेको सुनिएको छ । तर कुनै पत्र वा अन्य लिखित प्रमाण बेगर दिएको वा लिएको भन्ने निष्कर्षमा पुग्न मिल्दैन ; भारतपक्षले त्यस्तो दाबी पुग्ने दस्तावेज प्रस्तुत गरेको पनि देखिँदैन । त्यसै पनि देशको भूभाग व्यक्ति विशेषले अरकालाई दिन मिल्ने कुरै आउँदैन । राजा महेन्द्र र राजा वीरेन्द्र दुबैको राज्यकालमा मन्त्री समेतका उच्च पदमा रहेका पशुपतिशम्शेर राणाले शनिवार एक टेलिभिजन अन्तर्वार्तामा यही कुरालाई इङ्गित गरेका छन् । नेपालको भूभाग हो कसैलाई दिएको छैन,अर्को पक्षले मिचेको नै हो भनेर किटान प्रतिक्रिया दिएका छन् । दार्चुकाको प्रमुख जिल्ला अधिकारी भएर काम गरिसकेका प्रशासक द्वारिकानाथ ढुंगेलका ताजा प्रेस भेटवार्ताले पनि वास्तविकता ठम्याउन आधार जुटाइदिएका छन् ।
हालै दिल्लीले प्रकाशित गरेको राजनीतिक नक्सामा नेपालको हक-भोगमा रहेको र रहने क्षेत्रलाई आफ्नोपट्टि देखाएको घटनाले नेपाली जनतालाई असहमति र विरोधको स्वर सुरिलो पार्न बाध्य पारेको छ । र, यिनै जनस्तरका स्वस्फूर्त आवाज एवं प्रदर्शनलाई ध्यानमा राखेर ओली सरकारले परराष्ट्र मन्त्रालय मार्फत् नेपालको भनाइलाई सार्वजनिक गरेको हो । हिजो शनिवार अपराह्न प्रधानमन्त्री निवासमा भएको सर्वपक्षीय बैठकलाई यसै परिप्रेक्ष्यमा हेरिनु पर्छ । यस क्रममा जनाइएको सहमतिले सत्तासीन दल र तिनका नेतालाई प्रभावकारी कूटनीतिक पहलको थालनी तत्काल गर्न बाटो खोलिदिएको छ । जनस्तरमा नेपाल र भारतबीच सुमधर रहिआएको सम्बन्धलाई दिल्लीका केन्द्रीय तहका शासक प्रशासकका हैकमवादी क्रियाकलापले हानि-नोक्सानी पुर्याउन दिन नहुने हो । गए साता भारत सरकारका एक प्रवक्ताले नयाँ नक्साले ‘रत्तिभर’ हेरफेर गरेको छैन भनेर तथ्यसित मेल नखाने वक्तव्य दिएका छन् । दिल्लीको केन्द्रीय राजनीतिक नेतृत्वले यी र विगतका यस्तै कार्यहरूको समीक्षा गर्नु आवश्यक छ ।
भारतको छिमेकमा रहेका सबैजसो देशमा दिल्लीको थिचोमिचो र अहङ्कारले भारतको विरोध हुने गरेको छ । र, यो अकारण हुने गरेको छैन । परिस्थितिमा सुधार ल्याउने हो भने नरेन्द्र मोदीको सरकारले छिमेकलाई प्राथमिकता दिने आफ्नो नीतिलाई कार्यरूप दिने साहस गर्नु पर्दछ ।
संघीयताप्रति नै वितृष्णा जगाउने गरी कोशी प्रदेशसभामा भइरहेको संविधानको खेलबाडमाथि सर्वोच्चले रोक लगाइदिएको छ । मुख्यमन्त्रीका रूपमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापाले प्रदेश सभामा लिएको विश्वासको मतसम्बन्...
काठमाडौं जिल्ला अदालतको एक आदेशका कारण बाँसबारी छालाजुत्ता कारखानाको सरकारी जग्गा घोटाला प्रकरणको अनुसन्धान यत्तिकै रोकिने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको छ । जग्गा हिनामिनाबारे नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्...
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत हम्मेहम्मे पर्नेगरी देशको अर्थतन्त्र जर्जर अवस्थामा चलिरहेको छ । कोरोना महामारी र युक्रेन युद्धबाट सिर्जित समस्याका कारण अर्थतन्त्र लामो समयदेखि शिथिल छ । बजार चलायमान बन्न सकेको छ...
लामो समयको गृहकार्य र बहसपछि नेपाल आयल निगमले असार ३१ गते मध्यरातदेखि इन्धनको स्वचालित मूल्य प्रणाली कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । स्वचालित प्रणाली कार्यान्वयनमा आएसँगै देशभर इन्धनको मूल्य घटेको छ । सर्वसाधार...
जाजरकोटलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर शुक्रवार मध्यरातमा गएको भूकम्पले कर्णाली प्रदेशका जिल्लामा धनजनको ठूलो क्षति पुर्यायो । आइतवार बिहानसम्म १ सय ५७ जनाको मृत्यु भएको छ भने सयौं घाइते भएका छन् । सयौंको संख्याम...
संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टिनियो गोटरेसको भ्रमणका बेला नेपालको शान्ति प्रक्रिया फेरि एकपटक अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमाझ चर्चाको विषय बनेको छ । नेपालको शान्ति प्रक्रियाको शुरूआती चरणमा राष्ट्र संघले सहजीक...
स्वधर्म भन्ने शब्द हामीमध्ये धेरैले सुन्ने गरेका छौँ । स्वधर्मको आदि शिक्षक, प्रचारक वा आचार्य भगवान् कृष्ण हुन् । उनले सर्वप्रथम अर्जुृनलाई यसको शिक्षा दिएका थिए कुरुक्षेत्रको युद्ध मैदानमा । यसका आधुनिक व्याख्याता भने ...
गठबन्धनको नयाँ समीकरणसँगै पुनर्गठित मन्त्रिपरिषद्मा नेकपा (माओवादी केन्द्र)का तीन मन्त्री दोहोरिए । पार्टी नेतृत्वको निर्णयप्रति केही युवा सांसदले आक्रोश व्यक्त गरे । माओवादी पार्टी एउटा भए पनि सहायक गुट धेरै छन्...
उमेरले ३५ वर्ष पुग्नै लाग्दा मैले लोकसेवा आयोगको फाराम भरें । ३५ वर्ष कटेको भए फाराम भर्न पाउँदैनथें, तर नियुक्ति लिँदा भने ३५ वर्ष कटिसकेको थिएँ । लोकसेवा आयोगको सिफारिशअनुसार क्षेत्रीय सिञ्चाइ निर्देशनालयले...