मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्यूरोले नुवाकोटको सूर्यगढी गाउँपालिका वडा नम्बर ६ स्थायी घर भएकी ५० वर्षीया कान्छीमाया तामाङ भनिने कृष्णमाया लामालाई गएको कार्तिक २७ गते पक्राउ गर्‍यो ।

कान्छीमाया पक्राउ पर्नुको कारण ८ वर्षअघिको घटनासँग जोडिएको छ । काठमाडौंको होटलमा काम गर्दै गरेकी अन्दाजी १५ वर्षीया सामना (नाम परिर्वन)लाई वि.सं. २०६८ साल आफ्नो घरमा लगेर पाल्ने भन्दै प्रलोभनमा पारिन् ।

०६८ कै माघ महिनामा त्यहाँबाट निकाल्न सफल भएकी कान्छी मायाले भोमिटिङको औषधि भन्दै बेहोश हुने औषधि खुवाएर भारतको नयाँदिल्लीस्थित कोठीमा पुर्‍याइन् ।

सामनालाई नयाँदिल्लीमा एक महिनासम्म बन्धक बनाएर बयस्क हुने औषधि र सुई लागाई दिल्लीकै कोठी नम्बर ५११ मा दुई वर्षसम्म, कोठी नम्बर ६४ मा दुई वर्षसम्म र कोठी नम्बर ४० मा केही समय राखेर यौनधन्दामा लगाएको खुल्न आयो । सामनालाई कान्छीमायाले भारतीय रुपैयाँ १० हजारमा बेचेको प्रहरी अनुसन्धानमा पत्ता लागेको छ ।

नुवाकोटकै किस्पाङ गाउँपालिकाकी राममाया तामाङ (नाम परिवर्तन) ले पति हरि (नाम परिर्वतन) लाई २०७५ भदौ २५ गते त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट तुर्कमिनिस्तान बिदा गरिन् ।

पैसा कमाउने र बालबच्चालाई राम्रोसँग शिक्षादिक्षा दिने दुवैको योजनासहित पति विदेश लागे र पत्नी घर नुवाकोटतर्फ लागिन् ।

विदेश उडेको ८/९ महिना हुँदा पनि पतिको फोन आएन । फेसबूक, भाइबर, इमोमा पतिसँग सम्पर्क हुन्छ कि भन्दै प्रयास गरिन् ।

पतिसँग सम्पर्क हुने प्रतिक्षामा रहेकी राममायालाई १ दिन फेसबूकको म्यासेन्जरमा फोन आयो । पतिको फोन आएर खुशी भइन् तर उनको खुशी केही क्षण पनि रहेन ।

युद्धग्रस्त क्षेत्रमा काम पनि नदिई, खान पनि नदिई बन्धक बनाएको र ज्यान बचाउन मुस्किल रहेको भनेर पतिले बताउँदा राममाया बोहोशीकै हालतमा पुगिन् । 

केही क्षणमै फोन काटियो । उनी पतिको ज्यान बचाइदिनुपर्‍यो भन्दै प्रहरी प्रधान कार्यालयस्थित मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्यूरोमा उजुरी दिन पुगिन् ।

राममायाका पतिसँगै रसुवाको उत्तरगया गाउँपालिका–१ का दरवाङ्दे तामाङ, मोन लामा, बुद्धिमान तामाङ, बाबुराम तामाङ र बुच्यूङ समेत अन्य ५ जनालाई बन्धक बनाइएको थियो ।

अनुसन्धान ब्यूरोले कुवेती राजदूतावासको सहयोगमा पीडितलाई गत वैशाख २६ गते उद्धार गरी नेपाल ल्यायो ।

वर्षमा १३ हजार मानिस हराउँछन्

राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले निकालेको प्रतिवेदनको तथ्यांकलाई हेर्ने हो भने नेपालमा वार्षिक २ सयदेखि ३ सयको संख्यामा मानव बेचबिखनको उजुरी पर्ने गरेको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा ३ सय ५  र आर्थिक वर्ष २०७५/७६ को चैत्र मसान्तसम्म १ सय ७४ मानव बेचबिखन घटनाहरू उजुरी परेको र  १३ हजार ६ सय ७८ मानिसहरू हराएको छन्, जसमध्ये केबल ४७ प्रतिशत मात्र फेला परेको मानव बेचबिखनसम्बन्धी राष्ट्रिय प्रतिवेदले देखाउँछ ।

मानव बेचबिखनविरुद्ध क्रियाशील नागरिक संगठनहरूले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार सीमा निरीक्षण तथा अनुगमनका क्रममा मात्र १० हजारभन्दा बढी व्यक्तिलाई सीमा नाकाबाट फिर्ता गरिएको  प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।

महिला बेचबिखनको अवस्था बिकराल 

मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्यूरोको तथ्यांक हेर्दा महिला बेचबिखनको अवस्था बिकराल देखिन्छ । पुरुषको तुलनामा महिला बेचबिखनको संख्या झण्डै ४ गुणाले बढी देखिएको छ । 

पीडित पुरुषको संख्या १ सय १९ हुँदा महिलाको संख्या ४ सय २७ छ । ‘मानव बेचबिखनको मुद्दा हेर्ने हो भने महिलाको अवस्था झन् विकराल छ । 

पुरुषको तुलनामा महिलाको संख्या निकै धेरै छ,’ मानव बेचविखन अनुसन्धान ब्यूरोका प्रहरी उपरीक्षक अनुपम शमशेर जबराले भने । 

बेचबिखनमा १९ देखि २५ वर्षका युवायुवती बढी

मानव बेचबिखनको तथ्यांकलाई हेर्दा १९ देखि २५ वर्षका युवायुवती सबैभन्दा धेरै छन् । किशोर १८ जना र किशोरी १ सय ५० जना गरी जम्मा १ सय ६८ जना बेचबिखनमा परेका छन् । 

बेचबिखन हुनेमा २६ देखि ३५ वर्षका युवायुवती दोस्रो स्थानमा छन् । ३८ जना युवा र १ सय १० जना महिला गरी १ सय ४८ जना बेचबिखनमा परेको उजुरी ब्यूरोमा आएको छ ।

मानव तस्करले विभिन्न लोभलालच देखाई, औषधि उपचार लगायतका विभिन्न बहानामा मानव बेचबिखन गर्ने गरेको एसएसपी कार्कीले बताए । 

मानव बेचबिखन अनुसन्धान ब्यूरो २०७६ वैशाखमा स्थापना भएपछि ११ वटा मुद्दा दर्ता भएका छन् भने १२ जना पक्राउ परेका छन् ।

भारतका ३ जना, दुबईका ११ जना, लिबियाका ९ जना, कुर्दिस्तानका २ जना, बंगलादेशका २ जना, पाकिस्तानका १ जना र क्यानडाका १ जना गरी २९ जना मानव बेचबिखन गर्ने फरार रहेको बेचबिखन अनुसन्धान ब्यूरोले जनाएको छ । 

२०७६ वैशाखयता मानव बेचबिखन ब्यूरोले २ सय ७१ जनाको उद्धार गरेको छ । पुरुष ६६ जना र महिला २ सय ५ जनाको उद्धार गरिएको छ ।