पछिल्लो समय नेपाल लागूऔषधको ‘ट्रान्जिट पोइन्ट’ बनेको छ ।

नेपाललाई ट्रान्जिट बनाएर अन्य मुलुकमा ओसारपसार हुने गरेको देखिएको आगूऔषध नियन्त्रण ब्यूरोका प्रमुख प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) दिनेश अमात्यले स्वीकार गरे ।

गत आइतवार पत्रकार सम्मेलनमा बोल्दै डीआईजी अमात्यले भने, ‘नेपालमा महंगो लागूऔषधको खपत हुँदैन, कोकिन जस्ता लागूऔषध विदेशमा प्रयोग हुने हो । नेपाल ट्रान्जिट मात्र भएको देखिन्छ ।’

पुस ९ गते प्रहरीले ६ किलो लागूऔषध कोकिनसहित ४ जना विदेशी नागरिकलाई पक्राउ गरेर सार्वजनिक गरेको थियो । पक्राउ परेका विदेशी नागरिकले नेपाललाई ट्रान्जिट बनाएको देखिएको छ ।

अवैध लागूऔषध कोकिन लिन बेलारुसबाट २१ वर्षीया एलिना अल्डोसायना र पावेल भासिल्यू पुस २ गते नेपाल आएको लागूऔषध नियन्त्रण ब्यूरोको अनुसन्धानले देखाउँछ । 

ब्राजिल, इथोपिया हुँदै भारतको दिल्लीबाट लागूऔषध कोकिन लिएर ४३ वर्षीय ब्राजिलियन नागरिक रोबर्ट कास्लोस र ५४ वर्षीय राहुल जाम्ब्राना त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल हुँदै मंसिर २८ गते नेपाल आए । दुवै टोलीको भेट काठमाडौंको लाजिम्पाटस्थित लस्ट गार्डेन होटलमा भयो ।

लस्ट ग्राडेन होटलमा आरोपीले लागूऔषध कोकिनलाई ज्याकेटमा फल्स बटम बनाएर हङकङ लैजाने योजना बनाएको डीआईजी अमात्यले बताए । ‘उनीहरूले नेपाल हुँदै हङकङ लैजाने योजना रहेको देखियो,’ अमात्यले भने ।

लागूऔषध नियन्त्रण ब्यूरोको विशेष टोलीले पुस ५ गते बेलारुसका नागरिक एलिना र पावेललाई हङकङ जाँदै गर्दा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट पक्राउ गरेको थियो भने अन्य २ जना रोबर्ट र राहुललाई एलिनाको सहयोगमा लस्ट गार्डेनबाट पक्राउ गरेको थियो ।

पुस १ गते पनि लागूऔषध नियन्त्रण ब्यूरोले त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा बोलिभियन नागरिक हेरेरा आर्टेगा ओल्गालाई प्रहरीले ३ किलो लागूऔषध कोकिनसहित पक्राउ गरेको थियो । बिहान फ्लाई दुबईको जहाजबाट बिहान ९ बजे नेपाल आउँदै गर्दा ज्याकेटमा फल्स बनाइ ल्याएको ३ किलो लागूऔषध कोकिनसहित पक्राउ गरिएको थियो ।

यसअघि कात्तिक २५ गते ब्यूरोले २ किलो कोकिनसहित नेपाल आउँदै गर्दा ब्राजिलियन नागरिक सेरगियो तुर्सवागालाई त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट पक्राउ गरेको थियो । ब्राजिलको सापाउलोबाट कतारको दोहा हुँदै नेपाल आउँदै गर्दा २ किलो कोकिनसहित पक्राउ गरेको थियो ।

यसरी हेर्दा लागूऔषध तस्करले नेपाललाई ट्रान्जिट पोइन्ट बनाएको देखिन्छ । नेपालमा खुकुलो कानून र विमानस्थलमा आवतजावतमा सजिलो हुने भएकाले नेपालको एयरपोर्ट प्रयोग गर्ने गरिएको आगूऔषध नियन्त्रण ब्यूरोका प्रवक्ता वरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) बसन्त लामाले बताए ।

‘खुकुलो नियम र सजिलो एयरपोर्टका कारण नेपाललाई ट्रान्जिट पोइन्टको रुपमा प्रयोग गरेको देखिन्छ,’ प्रमुख अमात्यले भने, ‘जहिले पनि उनीहरूले डेथ पेनाल्टी (मृत्युदण्ड) नहुने देशहरू प्रयोग गरेको देखिन्छ । नेपालमा डेथ पेनाल्टीको कानून छैन, यदि पक्राउ परिहाले पनि मृत्युदण्ड नहुने भएकाले तस्करको रोजाइमा नेपाल गर्छ ।’

कोकिन उत्पादन हुने मुख्य देश साउथ अफ्रिका हो । अन्य देशहरू पाकिस्तान, अफगानिस्तान, बोलिभिया, कोलम्बिया, मेक्सीको लगायतका देशमा पनि कोकिन उत्पादन हुने गर्छ । नेपाल कोकिन, आइसजस्ता लागूऔषधको माग हुने देश होइन ।

कोकिन अत्याधिक मात्रामा युरोपियन देश अमेरिका, जापान, चीन, हङकङ लगायत कतिपय एसियाका धनी देशमा खपत हुने गरेको अनुसन्धानले देखाएको एसएसपी लामाले बताए ।

‘नेपालमा विगतदेखि नै लागूऔषध तस्करीको प्रयास गर्ने गरिएको छ । अहिले पनि प्रयास गरिरहेका छन्, नेपाल प्रहरीको सक्रिताले गर्दा उनीहरू विफल भइरहेका छन्,’ एसएसपी लामाले भने ।

समय–समयमा नेपाललाई लागूऔषध अन्तर्राष्ट्रिय कारोबारीले नेपाललाई प्रयोग गरेको देखिन्छ । त्यसविरुद्ध नेपाल प्रहरीले काम गरिरहेको नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता प्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) शैलेश थापा क्षेत्रीले बताए ।

प्रवक्ता थापा क्षेत्रीका अनुसार नेपाल प्रहरीले लागूऔषधविरुद्ध काम गरिरहेको छ । लागूऔषध नियन्त्रण ब्यूरो अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग मिलेर काम गरिरहेको छ ।