इरानको कुद्स फोर्सका प्रमुख मेजर जनरल कासिम सुलेमानीलाई अमेरिकी सेनाले इराकको राजधानी बग्दादमा शुक्रवार बिहान हत्या गरेपछि पश्चिम एसियामा तनावको स्थिति छ । 

धेरैजनालाई इरानी सेनाका शीर्ष कमान्डरको हत्या कारवाही कसरी गराइयो भन्नेमा चासो छ । अनि अमेरिका र इरानबीच युद्ध हुन्छ कि हुँदैन अनि यो विश्वयुद्धमा परिणत हुन्छ कि भन्ने विषयमा पनि रुचि छ । यहाँ त्यसैको चर्चा गरिएको छ । 

सुलेमानी र इरानसमर्थित मिलिसियाहरू शुक्रवार बिहान दुईवटा कारमा बसेर बग्दाद विमानस्थलबाट निस्कँदै गर्दा अमेरिकाले ड्रोन आक्रमण गरेर उनीहरूको हत्या गरेको हो ।

उनीसँगै आक्रमणमा परी कताइब हेज्बोल्लाह मिलिसिया समूहका अबु माहदी अल–मुहान्दिस पनि मारिएका छन् । उक्त समूह इरानको इस्लामिक रिभोल्युसनरी गार्ड कोर्प्सको एक प्रोक्सी हो र त्यसले इराकमा अमेरिकी अड्डाहरूमाथि रकेट आक्रमण गर्ने गरेको आरोप छ । 

सुलेमानीले अमेरिकालाई अप्ठ्यारो पार्ने गरी इराक, लेबनान र सिरियामा कारवाही चलाएकाले उनी अमेरिकाको तारो बनिरहेका थिए । त्यसमा उनलाई अल–मुहान्दिसले साथ दिइरहेका थिए ।

उनलाई यसअघि नै हत्या गर्नका लागि अमेरिकी सुरक्षा समुदायमा आवाज उठिरहेको थियो । तर अघिल्लो साता एक अमेरिकी ठेकेदारको हत्या हुने गरी मुहान्दिसको कताइब समूहले रकेट आक्रमण गरेपछि ट्रम्पले सुलेमानीलाई मार्ने आदेश दिएको बताइएको छ । अमेरिकाले तत्कालै प्रतिशोध लिँदै कताइबका पाँचवटा अड्डामा हवाई कारवाही चलाएर लगभग दुई दर्जन लडाकूलाई मार्‍यो । 

त्यस कारवाहीबाट क्रुद्ध भएको इरानले आफ्ना समर्थकहरूलाई बग्दादस्थित अमेरिकी दूतावासमा तोडफोड गर्न प्रेरित गरेको थियो । त्यसमा मुहान्दिसको समूह नै सक्रिय रह्यो । दुई दिनसम्म हंगामा मच्चाएपछि उक्त समूह दूतावासबाट हट्यो । अमेरिका यसबीचमा सुलेमानी र मुहान्दिसका हरेक गतिविधि पछ्याउँदै थियो । 

त्यसैक्रममा अमेरिकाले सुलेमानी बग्दाद जान लागेको खबर पायो । सुलेमानी बिहीवार मध्यरात सिरियाबाट बग्दाद आएको खबर अमेरिकी जासूसहरूले पाए । विमान ओर्लनेबित्तिकै त्यहाँ उनलाई लिनका लागि दुईवटा कार पुगेका थिए । 

त्यही कारमा अल–मुहान्दिस पनि सुलेमानीलाई स्वागत गर्न आएका थिए । मुहान्दिस र सुलेमानीले अमेरिकालाई पश्चिम एसियामा दबाब दिनका लागि योजना बनाउन भेटघाट गरेको बताइएको छ । 

मुहान्दिस र सुलेमानी दुईमध्ये पहिलो कारमा चढे भने उनीहरूका रक्षकहरू अर्को कारमा चढे । अनि उनीहरू धावनमार्गको सबभन्दा पल्लो कुनाबाट बाहिर जाने एक सडकतर्फ लागे । 

सुलेमानी बग्दाद आउँदैछन् भन्ने खबर केही दिनअघि मात्र लीक गरिएको थियो । उनी र उनका साथीहरूलाई अमेरिकाको एमक्यू–९ रीपर ड्रोनले निगरानी गरिरहेको थियो र त्यस ड्रोनले उनीहरूका सबै गतिविधि पेन्टागन र सीआईएलाई पठाइरहेको थियो ।

सुलेमानीलाई अमेरिकीहरू तपाईंलाई निगरानी गरिरहेका छन् र तपाईंमाथि खतरा छ भन्ने सूचना पनि पुगेको थियो तर उनले त्यसलाई हाँसेर टारेको बताइन्छ ।

सुलेमानी र मुहान्दिस चढेको एसयूभी गाडी विमानस्थलबाट केही पर पुगेपछि अन्य यात्रु र इराकी अधिकारीहरूलाई चोट नलाग्ने हिसाबमा ड्रोनले दुईवटा क्षेप्यास्त्र प्रहार गरेको थियो । ती दुवै क्षेप्यास्त्र पहिलो कारमा विस्फोट भएपछि त्यसमा आगो लाग्यो । 

अनि तेस्रो क्षेप्यास्त्र पनि तत्कालै प्रहार गरियो र त्यो अंगरक्षकहरू बोकेको कारमा बज्रियो । क्षेप्यास्त्र प्रहार भएपछि मुहान्दिसको शरीर तत्कालै खरानी भएको अनि सुलेमानीको हात चाहिँ एउटा शीशाबाट झुण्डिएको अवस्थामा भेटिएको थियो । उनले सधैं लगाइरहने रुबीको औंठी पनि हातको औंलामा देखिन्थ्यो । 

सुलेमानी र मुहान्दिसलाई मार्नका लागि उपयोग गरिएको एमक्यू–९ ड्रोन कतारस्थित अमेरिकी सेन्ट्रल कमान्ड हेर्डक्वार्टरबाट पठाइएको थियो । २३० माइल प्रतिघन्टाको गतिमा उड्ने यस ड्रोनलाई सयौं माइल परबाट दुईजनाले सञ्चालन गरिरहेका थिए । उक्त ड्रोनबाट एकदमै सानो आवाज मात्र निस्कने त्यसैले गर्दा तारो बनाइएकाहरूले यसको बारेमा पूर्वचेतावनी पाउन मुश्किल हुने बताइन्छ । 

उक्त रीपर ड्रोनले चारवटा लेजर निर्देशित हेलफायर क्षेप्यास्त्रहरू बोक्छ र ती क्षेप्यास्त्रले एउटा ट्यांकलाई नै ध्वस्त बनाउन सक्छन् । ती क्षेप्यास्त्रको नाम आर९एक्स निन्जा क्षेप्यास्त्र हो र तिनले अतिरिक्त क्षति नहुने हिसाबमा टार्गेटलाई विनाश गरिदिन्छन् । क्षेप्यास्त्रमा ६ वटा लामा अनि तीखा ब्लेडहरू हुन्छन् र टार्गेटमा ठोकिनुअघि ती ब्लेडहरू बाहिर निस्कन्छन् अनि तिनले टार्गेटलाई धुजाधुजा बनाइदिन्छन् । 

विमानस्थलको सीसीटीभी फूटेज हेर्दा भयंकर विस्फोट भएको देखिन्छ र दुई कारको जत्था भताभुंग भएबाट विस्फोट डरलाग्दै किसिमको भएको देखिन्छ । 

यसरी ड्रोनहरूले टार्गेटलाई ठ्याक्कै पछ्याएर मार्नमा निकै मिहिन जासूसी सूचना उपलब्ध हुनुपर्ने हुन्छ । सुलेमानीलाई अमेरिका, साउदी अरब र इजरायलका सुरक्षाबलले लामै समयदेखि निगरानी गरिरहेकाले यो आक्रमण गर्न सफल भएका हुन् । 

द न्युयोर्क टाइम्सले छापेको समाचारमा उल्लेख भएअनुसार, पेन्टागनले सूचनादाताहरू, विद्युतीय वार्ता, खोजी विमान तथा अन्य जासूसी प्रविधिको उपयोग गरेर सुलेमानीको गतिविधिलाई पछ्याइरहेका थिए । 

सुलेमानीलाई हत्या गरिएको दिन ट्रम्प फ्लोरिडास्थित निवास मार–ए–लागोमा नयाँ वर्षको छुट्टी मनाएर बसिरहेका थिए । त्यस दिन उनले एक राउन्ड गल्फ खेले अनि आगामी निर्वाचनका लागि रणनीति बनाउन आफ्नो अभियान टोलीसँग छलफल गरे । टोलीसँगको बैठक चलिरहँदा बेलुका ५ बजेतिर उनी बाहिर गए । त्यही बेलामा उनले सुलेमानीलाई मार्ने आदेश दिएको अमेरिकी सञ्चारमाध्यमले लेखेका छन् । 

आफूले पहिलेदेखि नै मार्न खोजेका व्यक्तिलाई अमेरिकाले मारिछाड्यो तर यसको परिणाम निकै हिंस्रक र पीडादायी हुने देखिन्छ । इरानसँग संसारभरि जुनसुकै पनि टार्गेटलाई आक्रमण गर्न सक्ने क्षमता छ । अनि सुलेमानीको बदला नलिइकन इरान चुप लागेर बस्दैन भन्ने संकेत पाइसकिएको छ ।

सुलेमानीको भौतिक अवशेष इराकबाट इरानमा ल्याइँदा उनको सम्मानमा लाखौं इरानीहरू सडकमा ओर्लिए । उनीहरूले अमेरिकाविरुद्ध निकै चर्को नारा लगाउँदै सुलेमानीको हत्याको बदला लिने बताए । इरानले ट्रम्पको हत्या गर्नेलाई ८ करोड डलर पुरस्कार दिने घोषणा गरेको छ भने ह्वाइट हाउसमा आक्रमण गर्ने चेतावनी पनि दिएको छ । 

इरानमा सम्मानित नायकको दर्जा पाएका सुलेमानीको हत्याले इरानी मनोविज्ञानमा निकै ठूलो चोट पुगेकाले इरानले जुनसुकै किसिमको बदला लिने सुरक्षाविज्ञहरूले बताएका छन् । 

इरानको समर्थनप्राप्त इराकी मिलिसियाहरूले अमेरिकी अड्डामा आक्रमण गर्न सक्छन् । अनि पश्चिम एसियामा अमेरिका र उसका साझेदार मुुलुकका दूतावासहरू पनि सम्भाव्य टार्गेट हुन सक्छन् । 

सुलेमानीको हत्याका लागि अनुमति दिएर ट्रम्पले पश्चिम एसियामा थप उथलपुथल ल्याएका छन् । त्यहाँ अमेरिकाको उपस्थिति नै अब संकटमा पर्ने देखिएको छ किनकि इराकमै पनि इरानको उपस्थितिलाई नरुचाउने समूह पनि सुलेमानीको हत्यापछि इरानको समर्थन गर्न थालेको छ र अमेरिकी सेना इराकबाट हट्नका लागि दबाब दिएको छ ।

बोलीको ठेगान नभएका ट्रम्प पहिले आफैंले भनेका कुरा काट्ने गर्छन् । उनले यसअघि ‘मध्यपूर्वका मूर्खतापूर्ण अन्त्यहीन युद्ध’बाट अमेरिकालाई अलग्याउने बताएका थिए । तर सुलेमानीलाई हत्या गरेर उनले अमेरिकालाई उक्त क्षेत्रबाट अलग्याउनु त परै जाओस् झन् ठूलो जालोमा पारेको देखिन्छ । 

द गार्डियनले ड्युक विश्वविद्यालयमा आतंकवादविज्ञका रूपमा अध्यापन गर्ने डेभिड शान्जरको भनाइ उद्धृत गर्दै लेखेको छ, ‘ट्रम्पले कासिम सुलेमानीलाई मारेर इरानसँगको युद्ध चर्काउने निर्णय लिए । यसबाट उनीसँग इरानका विषयमा कुनै रणनीति छैन भन्ने स्पष्ट हुन्छ । यसको परिणामस्वरूप इरानले आणविक कार्यक्रम अघि बढाइरहेको छ अनि पश्चिम एसियामा ऊ थप आक्रामक हुँदैछ र छिमेकी मुलुक इराकमा हिंसा चर्काउँदैछ ।’

त्यसो त ट्रम्प प्रशासनले इरानसँग युद्ध नचर्काउने बताउँदै आएको छ । तर इरानले आफूलाई आक्रमण गरेमा  आफ्ना अत्याधुनिक हतियार उसमाथि बर्साउने भनी ट्रम्पले ट्वीट गरिसकेका छन् अनि इरानका ऐतिहासिक तथा सांस्कृतिक धरोहरलाई पनि ध्वस्त पार्ने चेतावनी दिइसकेका छन् । 

ट्रम्पले अमेरिकामाथिको सम्भावित इरानी आक्रमण रोक्न सुलेमानीको हत्या गरिएको तर्क दिएको भए पनि इरान एक व्यक्तिको मात्र वरिपरि घुम्दैन ।

आफ्नो राष्ट्रिय स्वार्थ रक्षाका लागि उसले विभिन्न कारवाही चलाइरहने नै थियो र अब आफ्ना सम्मानित व्यक्तित्वको हत्या गरिएपछि उसलाई लड्नका लागि थप अर्को कारण प्राप्त भएको छ । त्यसैले सुलेमानीको हत्याको बदला लिनका लागि इरानले चलाउने सैन्य कारवाहीले संघर्ष चर्काउने अनि दुवै मुलुकलाई भयानक युद्धतर्फ धकेल्ने देखिन्छ यद्यपि तनाव मत्थर पार्नका लागि प्रयासहरू भने भइरहेका छन् । तनाव मत्थर पार्न भइरहेका प्रयासले सार्थकता नपाउने हो भने तेस्रो विश्वयुद्धको बीजारोपण समेत हुनसक्ने चिन्ता विश्लेषकहरूले गरेका छन् ।

यो सामग्री तयार पार्न द न्युयोर्क टाइम्स, द वाशिंगटन पोस्ट, द डेली मेल, अलजजीरा, बीबीसी, दी इन्टरसेप्ट, द न्युयोर्कर, मोडर्न डिप्लोपेसी, एसिया टाइम्स लगायतमा प्रकाशित सामग्रीको सहयोग लिइएको छ ।