बुटवल–बेलहिया (सुनौली) सडक खण्डमा करोडौं रूपैयाँ खर्च गरेर जडान गरिएका सौर्य सडक बत्ती कामै नलाग्ने भएपछि विद्युतीय बत्ती जडान थालिएको छ ।

५ नम्बर प्रदेशकै पहिलो ‘सिक्स लेन’ सडकमा २ वर्षअघि २ करोड लगानी गरेर जडान गरिएका सौर्य बत्ती बल्न छाडेका छन् । सौर्यबत्ती जडान योजना ‘झिल्के’ विकासमा परिणत भएको छ ।

१० वर्षको लागि भनेर जडान गरिएका ‘स्ट्रोट लाइट’ सडक निर्माण पूरा नहुँदै बिग्रिएपछि फेरि ४ करोड रूपैयाँ लगानीमा विद्युतीय ‘स्ट्रोट लाइट’ जडानको प्रक्रिया अगाडि बढाइएको हो । सौर्यबत्ती ‘फेज आउट’ भएपछि बुटवल–बेलहिया सडक विस्तार आयोजनाले विकल्पका रूपमा विद्युतीय बत्ती जडान थालेको छ । सौर्यबत्ती जडान शुरू हुँदादेखि नै राम्रोसँग नबलेपछि सबै क्षेत्रबाट व्यापक गुनासो आएको थियो ।  

करोडौं रकम खर्चिएर राखिएका बत्ती बल्न छाडेपछि आयोजनाले समेत योजना सफल हुन नसकेको स्वीकार गरेको छ । आयोजनाका इन्जिनीयर अरूण खत्रीले सडकको धुलोको कारण सौर्यबत्ती बल्न छाडेपछि ‘ट्रायल’को रूपमा विद्युतीय बत्ती जडान कार्य थालिएको बताए । आयोजनाले विद्युतीय बत्तीलाई समेत ट्रायल (परीक्षण) को रुपमा लिएको छ ।

‘सौर्य बत्ती टिक्नुपर्ने हो तर टिकेनन्,’ इन्जिनीयर खत्रीले भने, ‘अहिले भएकै पोलहरूको ठाउँमा विद्युतीय बत्ती जडान हुनेछन् । धुलोका कारण बत्ती बिग्रिने रहेछन् । यहाँका सडक सरसफाई नहुँदा गाडीले उडाउने धूलो सोलारको प्लेटमा जमेर रहँदा त्यसले बत्तीको लागि इलेक्टोनिक्स सञ्चय गर्न पाएनन् । जसले गर्दा बत्ती बिग्रिए ।’

सौर्यबत्ती जडान गरिएको छोटो समयमै बिग्रिएपछि चौतर्फी आलोचना भएको छ । तिलोत्तमाको ड्राइभर टोलदेखि बुटवल राजमार्ग चौराहसम्म आयोजनाले १५० सौर्यबत्ती जडान गरेको थियो । चौराहादेखि नयाँ मिलसम्म जडान गरिएका सौर्य बत्तीले प्रभावकारी रुपमा काम नगरेपछि आयोजनाले नयाँ मिलदेखि कोटिहवासम्म ‘स्ट्रोट लाइट’ जडान गर्न लागेको छ । आयोजनाले बिजुलीबाट बल्ने यी बत्ती तिलोत्तमा नगरभित्र पर्ने करीब १२ किलोमिटरमा जडान गर्नेछ ।

आयोजनाले डिभाइडरमा र सर्भिस लाइन दुवैमा विद्युत् बत्ती जडान गर्नेछ । त्यसका लागि नरेन्द्र पीएसएस जेभी काठमाडौंले ठेक्का लिएर काम अगाडि बढाएको छ । ‘अहिले ठेकेदार कम्पनीले काम शुरू गरिसकेको छ,’ इन्जिनीयर खत्रीले भने, ‘६ महिनाभित्र सम्पन्न गर्ने गरी सम्झौता भएको छ । आधाभन्दा बढी काम सकियो । बत्ती समयमै जडान गरिन्छ ।’

मेन डिभाइडरमा ३०/३० मिटरको अन्तरमा पोल राखिने छ । एउटा पोलको दायाँ–बाँया १५० वाटका २ वटा बल्ब राखिने छ । ‘सर्भिस लेन’मा ४० वाटका बल्ब राखिने छन् । सडकको डिभाइडरमा बल्ने बत्तीको महसुल नगरपालिका र सर्भिस लेनमा बल्ने बत्तीको महसुल सम्बन्धित टोल विकास संस्थाले व्यहोर्ने गरी नगरपालिकासँग आयोजनाले सम्झौता गरेको छ ।

‘हामीले तिलोत्तमा नगर क्षेत्रभित्र विद्युत् लाइट जडानका लागि आयोजनासँग प्रतिबद्धता पत्रमा हस्ताक्षर गरेका छौं,’ तिलोत्तमा नगरपालिकाका प्रवक्ता सुरेन्द्र श्रीले भने, ‘सम्झौता अनुसार काम शुरू भइसकेको छ ।’

निर्माण सम्पन्न भएपछि आफूहरूलाई आयोजनाले सम्पूर्ण स्वामित्व हस्तान्तरण गर्ने प्रवक्ता श्रीले बताए । गएको भदौमा ठेकेदार कम्पनीले ६ महिनाभित्र जडान गर्ने सम्झौता गरेको छ । बत्ती जडानपछि ४ वर्षसम्म मर्मतको खर्च जडान गर्ने कम्पनीले व्यहोर्ने बताइएको छ । आयोजनाले तिलोत्तमा नगरपालिकापछि ओमसतिया गाउँपालिका र सिद्धार्थनगर नगरपालिकासँग विद्युत् महसुल तिर्ने सम्झौता गरेपछि बाँकी क्षेत्रमा पनि विद्युत् बत्ती जडान गरिने बताएको छ ।

बुटवल–बेलहिया सडक २७ किलोमिटर छ । बुटवलमा स्थानीय समशेर रानाले राज्यले सबै क्षेत्रमा परीक्षणका रूपमा योजनाहरू ल्याउँदा बजेटको दुरूपयोग भएको बताए ।

आयोजनाले तिलोत्तमाको नयाँ मिलदेखि बुटवलको राजमार्ग चौराहसम्म १५० वटा जडान भएका सौर्य बत्ती जडान गरेको थियो । २ वर्षमै ती बत्ती मर्मत ५ पटकभन्दा बढी गरिएको छ । १५० बत्तीमध्ये अहिले ५० भन्दा कम मात्र बलेपनि ती जुनकिरीजस्तै छन् ।

त्यसमध्ये पनि केही बत्ती ‘झिपिक्क आउने मिलिक्क जाने’ गर्थे । नवलपरासीको बर्दघाटस्थित महेश निर्माण सेवा प्रालिले सौर्य बत्ती जडान गरेको थियो । स्वचालित सौर्यबत्ती ३५ मिटरको दूरीमा राख्दा भएका बत्तीले समेत उज्यालो दिन सकेका थिएनन् । बुटवलको राजमार्ग चौराहादेखि गोलपार्कसम्म पनि सौर्यबत्ती जडान गरिएका छन् ।