व्यावसायिक मौरीपालनबाट पाल्पाका किसानको जीवनशैलीमा सुधार आएकोे छ ।

कम लगानीमा व्यवसाय सञ्चालन गर्न सकिने हुँदा मौरीपालन व्यवसायमा प्रशस्त आम्दानी गर्न सकिने भएपछि पाल्पाका युवाहरु यसतर्फ आकर्षित भएका छन् ।

पाल्पाको पूर्वखोला गाउँपालिका–२ जल्पाका युवाहरू मौरीपालन व्यवसायबाट गतिलो आम्दानी गर्न सफल बनेका छन् । पाल्पाका किसान मौरीपालन व्यवसायबाट वार्षिक ३ लाखसम्म आम्दानी गर्न सफल भएका हुन् । २५–३० घरपरिवारले व्यावसायिक रुपमा मौरीपालन गरी उत्पादित मह बेचेर परिवारका लागि चाहिने खर्च जुटाउन सफल बनेको स्थानीयवासी डोलबहादुर विश्वकर्माले बताए ।

स्थानीय दयाराम पाण्डेयले १८/२० वटा मौरीका घारमा व्यावसायिक रुपमा नै मह उत्पादन गर्दै आएका छन् । उनको घरलाई मौरीका घारले घेरिएका छन् । एउटा घारबाट शुरू गरेको मौरीपालन व्यवसायबाट प्राप्त आम्दानीले अहिले उनलाई २–४ हजार रुपैयाँका लागि अरूको भर पर्नु पर्दैन । मौरीपालन व्यवसायबाट नै वार्षिक ३ लाखको हाराहारीमा मह बेचेर आम्दानी हुने गरेको उनले बताए ।

परिवारका लागि चाहिने खर्च महले जुटाउन थालेपछि पाण्डेय परिवार खुशी छन् । एक पटकमा ४० देखि ५० मानासम्म रस उत्पादन हुन्छ । स्थानीय दामोदर अधिकारीको पनि छ घारमा रहेको मौरीबाट वार्षिक ५० हजारदेखि १ लाखसम्म आम्दानी हुने गर्छ । यही मौरीपालन व्यवसायबाट पनि उनी प्रशस्त आम्दानी गर्छन् । पशुपालन तथा खेतीपातीसँगै उनले मौरीपालन व्यवसायमा हात हाले ।

पूर्वखोला गाउँपालिका क्षेत्रभित्र व्यावसायिक रुपमा मौरीपालन व्यवसायप्रति किसान आकर्षित हुँदै आएको छ । गाउँपालिकाले गत वर्ष प्रत्येक वडाका किसानलाई मौरीसहितका घार र घारमात्र अनुदानमा वितरण गरिएको हो । मौरी सहितको घारलाई ७ हजारमा ५० प्रतिशत अनुदानमा वितरण गरिएको पूर्वखोला गाउँपालिका अध्यक्ष नुनबहादुर थापाले बताए ।

गाउँपालिकाले मौरीपालन व्यवसायप्रति किसानलाई आकर्षित गर्नका लागि ४० गोला मौरीसहित घार र ६० थान खाली घार वितरण गरिएको कृषि शाखाप्रमुख सन्तोष कँडेलले बताए । गाउँपालिकाभित्रका परम्परागत मौरीपालन गर्ने किसानलाई अनुदानमार्फत आधुनिक रुपमा मौरीपालन व्यवसायप्रति आकर्षित गरी आत्मनिर्भर बनाउन थालिएको गाउँपालिका कृषि शाखा प्रमुख कँडेलको भनाइ छ ।

चालू आवमा पूर्वखोला गाउँपालिकाले गोला मौरीसहित ८० थान आधुनिक घार वितरण गर्ने योजनामा छ । गाउँपालिका क्षेत्रभित्र हाल ३ सय किलो मह उत्पादन हुँदै आएको कृषि शाखा प्रमुख कँडेलले बताए । उनका अनुसार मह उत्पादन वृद्धिसँगै स्थानीयको आम्दानीमा समेत वृद्धि भएको छ । 

कृषि ज्ञान केन्द्र पाल्पाका प्रमुख शिव अर्यालले मौरी स्रोत केन्द्र प्रवद्र्धनका लागि सहयोग गर्ने कार्यक्रम रहेको बताए । उनले मौरी स्रोत केन्द्रलाई व्यवस्थित गर्नका लागि आवश्यकता अनुसारका औजार तथा उपकरण सहयोग गर्ने कार्यक्रम रहेको बताए ।

आधुनिक मौरीका घारमा मौरीपालन गर्ने चलन बढ्दो छ । पाल्पाको तानसेन नगरपालिकाको मदनपोखरा, बगनासकाली गाउँपालिकाको चापपानी बराङदी, रिब्दीकोट गाउँपालिकाको ठिमुरे, माथागढी गाउँपालिका लगायतका स्थानीय तहमा ठूलो मात्रामा मह उत्पादन हुँदै आएको छ ।

चैत, जेठ, असार, साउन, कात्तिक र मंसिर महिनामा मह बढी उत्पादन हुन्छ । असोजदेखि मंसिरको पहिलो हप्तामा मह निकाल्न सकिने व्यवसायीको भनाइ छ । जंगलमा फूल फुलेपछि मौरीले रस ल्याउँछन् । तोरी, दालचिनी, चिउरी लगायतका फलफूल फुलेपछि मौरीले मह हाल्ने गर्दछन् । मौरीलाई रातिमा वन्यजन्तुबाट जोगाउनुपर्छ र दिनमा कीरा तथा अरिंगालबाट जोगाउन सकेको अवस्थामा राम्रो आम्दानी हुन्छ । – कृष्ण दर्नाल/रासस