बैशाख २०, २०८१
काठमाडौंको चण्डोल घर भएका कामोद ढुंगाना २०८० असार ३१ गते वुलिङ एयरको विद्युतीय गाडी (ईभी) किन्न नयाँ बानेश्वरस्थित बज्र ग्रुपको इभी-नेपाल मोटर्स प्रालि पुगेका थिए । अंकित मूल्य (एमआरपी) ३० लाख ९९ हजार रुप...
काठमाडौं –आर्थिक वर्ष २०७४/०७५ मा सरकारले कर संकलन तथा भन्सारबाट ७ खर्ब १४ अर्ब ३१ करोड ७९ लाख १६ हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ ।
चालू आर्थिक वर्षमा ७ खर्ब ३० अर्ब रुपैयाँ कमाउने लक्ष्य राखेकोमा लक्ष्य भेट्टाउन भने सकेन । लक्ष्य पूरा गर्न सोमवार एकैदिन १५ अर्ब ७३ करोड ७६ लाख रुपैयाँ कर संकलन बाध्यता सरकारसामु थियो । महालेखा नियन्त्रकको कार्यालयको तथ्यांकअनुसार असार ३१ गतेसम्मको तथ्यांक हो ।
यद्यपि असार अन्तिम दिन ३२ गते क्लोजिङ भएकाले केही राजस्व भने संकलन हुनेछ । अर्थ मन्त्रालयका अनुसार राजस्वको लक्ष्य भेट्टाउन सोमबार अन्तिम प्रयासस्वरूप राजस्व नतिरेका ठूला करदातालाई फोन गर्ने लगायत काम गर्दै सबै कर कार्यालय भन्सारका प्रमुखहरू अन्तिम प्रयासमा जुटेका छन् ।
मन्त्रालयका प्रवक्ता झक्कप्रसाद आचार्यले भने– ‘राजस्वको लक्ष्य पूर्ण रूपमा भेट्टाउन नसके पनि सोमवार संकलन हुने राजस्वले लक्ष्य नजिक पुग्नेछौं । यसका लागि राजस्व उठ्ने ठाउँहरूमा अन्तिम प्रयास भइरहेका छन् ।’
खर्च १० खर्बभन्दा बढी
चालू आर्थिक वर्षको ३१ गतेसम्म १० खर्ब ५८ अर्ब रुपैयाँ खर्च भएको छ । जसमध्ये पूँजिगत तथा विकास खर्चका लागि सरकारले ३ खर्ब ३५ अर्ब रुपैयाँ विनियोजन गरेकोमा असार मसान्तसम्ममा २ खर्ब ५५ अर्ब रुपैयाँ खर्च गरेको छ । यो कूल विनियोजित रकमको ७६ दशमलव १३ प्रतिशत हो ।
चालू आर्थिक वर्षमा विकास खर्चमा छुट्याएको करीब २४ प्रतिशत रकम अझै खर्च हुन नसकेको देखिन्छ ।
यस्तै सरकारले वित्तीय व्यवस्थापनको लागि विनियोजन गरेको १ खर्ब ४१ अर्ब रुपैयाँमध्ये १ खर्ब ९ अर्ब रुपैयाँ खर्च भएको छ ।
यस्तै चालू खर्च भने ८६ दशमलव ३७ प्रतिशत (६ खर्ब ९४ अर्ब) खर्च भएको छ । चालू अर्थिक वर्षमा पनि विकास खर्च निकै कम खर्च भएको छ । कर्मचारीको तलब सुविधा तथा हरेक वर्ष बजेट विनियोजन गर्नुपर्ने क्षेत्रको खर्च छिटो हुने गरेको देखिएको हो ।
महालेखाको तथ्यांकअनुसार सरकारले चालू खर्चका लागि ८ खर्ब ३ अर्ब रुपैयाँ विनियोजन गरेको थियो ।
३१ दिनको विकास खर्च झण्डै १ खर्ब
चालू आर्थिक वर्ष सकिन एक दिन बाँकी रहँदा झण्डै एक खर्ब रुपैयाँ पूँजीगत खर्च भएको छ । चालू आर्थिक वर्षका लागि सरकारले विनियोजन गरेको कूल पूँजीगत बजेट ३ खर्ब ३५ अर्ब १७ करोड ५९ लाख ७० हजार थियो । यसमध्ये चालू आर्थिक वर्षमा अहिलेसम्म ७६ दशमलव १३ प्रतिशत बजेट निकासा भएको महालेखा नियन्त्रकको कार्यालयले जनाएको छ ।
जेठ अन्तिम मसान्तसम्मको तथ्यांक भने ४८ दशमलव ३२ प्रतिशत खर्च भएको थियो । असारमा मात्रै कूल पूँजीगत बजेटकोे २७ दशमलव ८१ प्रतिशत रकम निकासा भएको देखिन्छ । यसरी असारको ३१ दिनको मात्रै कूल पूँजीगत बजेटको ९३ अर्ब २१ करोड २४ लाख ३७ हजार रुपैयाँ खर्च भएको देखिन्छ ।
असारमै हुन्छ झण्डै ११ महिनाको विकास खर्च
वर्षौंदेखि असार मसान्त नजिकिएसँगै जबर्जस्तरूपमा हुने विकासलाई गाउँदेखि शहरले नजिकैबाट हेर्न पाउँछ । हरेक वर्ष समयमै पूँजीगत खर्चको गति बढाउने विकासको गुणस्तर बढाउने रटान पनि सरकारले लगाइ नै रहन्छ तर अवस्था ज्युँकात्युँ नै छ ।
पछिल्ला आर्थिक वर्षको पूँजीगत खर्चको अवस्था हेर्दा औसतमा एकतिहाइभन्दा बढी विकास खर्च असार महिनामा मात्रै भइरहेको देखिन्छ । वर्षभरिका बाँकी ११ महिनाको खर्चलाई असारले मात्रै झण्डैझण्डै छुन लागेको तथ्यांक छ ।
नेपालमा आर्थिक वर्षको अन्तिम महिनाका रूपमा रहेको असारमा मात्रै कुल विनियोजित वार्षिक बजेटको ३५ प्रतिशतदेखि ५० प्रतिशतसम्म खर्च हुने गरेको तथ्यांकहरूले देखाउँछ ।
महालेखा परीक्षकको कार्यालयका तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०७३/७४ विनियोजित पूँजीगत खर्च ३ खर्ब ११ अर्ब ९४ करोडमध्ये वास्तविक खर्च २ खर्ब ८७ अर्ब ४ करोड ८३ लाख मात्रै खर्च भएको देखिन्छ । यसमध्ये जेठ मसान्तसम्म १ खर्ब २० अर्ब अर्थात् वास्तविक खर्चको ४९ प्रतिशत मात्रै खर्च भएको तथ्यांकले देखाउँछ ।
यसैगरी, अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७२/०७३ मा सरकारले पूँजीगत खर्चबापत २ खर्ब ८ अर्ब ८७ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको थियो । विनियोजित पूँजीगत खर्चमध्ये १ खर्ब २३ अर्ब २५ करोड १४ लाख मात्रै वास्तविक खर्च भएको थियो । यसमध्ये असार महिनामा मात्रै ९५ अर्ब ९४ करोड १३ लाख अर्थात् विनियोजित बजेटको ७७ प्रतिशत रकम खर्च भएको महालेखाको प्रतिवेदनहरूले देखाउँछन् ।
आ.व. २०७१/७२ मा विनियोजित पूँजीगत खर्चमध्ये १ खर्ब १६ अर्ब ७५ करोड वास्तविक खर्च भएकोमा यसको ३२ प्रतिशत अर्थात् २८ अर्ब ७४ करोड २३ लाख रकम असार महिनामा मात्र खर्च भएको तथ्यांक छ ।
यसअघिका आर्थिक वर्षको अवस्था पनि उस्तै छ । आर्थिक वर्ष २०७०/०७१ र आर्थिक वर्ष २०६९/०७० गरी दुईवटै आर्थिक वर्षमा विनियोजित पूँजीगत रकमको ३७ प्रतिशत हिस्सा असार महिनामै खर्च भएको थियो भने आर्थिक वर्ष २०६८/०६९ मा पनि ३३ प्रतिशत रकम असार महिनामा खर्च भएको थियो ।
आर्थिक वर्षको अन्तिम महिनामा सबै मन्त्रालय तथा विभागको निन्द्रा खुलेझैं छिटोछिटो विकास गर्ने प्रवृत्तिले बजेट खर्च बढे पनि यस्तो प्रवृत्तिले वित्तीय अराजकता तथा आर्थिक अनुशासनहीनता बढेको विश्लेषकहरु बताउँछन् ।
असार महिनामा काम गरेजस्तो गरी कागजी प्रक्रिया मिलाउने हुँदा वित्तीय व्यवस्थापन दृष्टिले अनियमित महिना भएको विश्लेषकहरूको ठहर छ ।
काठमाडौंको चण्डोल घर भएका कामोद ढुंगाना २०८० असार ३१ गते वुलिङ एयरको विद्युतीय गाडी (ईभी) किन्न नयाँ बानेश्वरस्थित बज्र ग्रुपको इभी-नेपाल मोटर्स प्रालि पुगेका थिए । अंकित मूल्य (एमआरपी) ३० लाख ९९ हजार रुप...
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङले विश्व बैंकको लगानी रहेको ढल्केबर सबस्टेसन निर्माणका क्रममा आफ्नो स्वार्थ जोडिएको कम्पनीलाई कानूनविपरीत ठेक्का दिएको पाइएको छ । करिब ४ करोड बराबरको...
अर्थमन्त्री वर्षमान पुन 'अनन्त' समेत मुछिएको १३८ किलो सुन तस्करीको फाइल पर्याप्त अनुसन्धानविनै सरकारी वकिलको कार्यालयमा पुगेको छ । अर्थमन्त्रीका रूपमा पुन आएलगत्तै भन्सार विभागले पर्याप्त अनुसन्धानविनै फा...
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछाने र सोही पार्टीका नेता समेत रहेका पूर्व बैंकर अनिल केशरी शाहले 'चेक क्लियरिङ'का सम्बन्धमा गरेको दाबीमा गम्भीर प्रश्न उठेको छ । सहकारी ठगी प्रकरणमा प्रस्टीकर...
यामाहाको एमटी १५ को करसहितको वास्तविक मूल्य करिब ३ लाख ६८ हजार मात्र हो, तर यसलाई यामाहाको आधिकारिक बिक्रेता एमएडब्ल्यू इन्टरप्राइजेजले ५ लाख २५ हजारमा बेचिरहेको छ । यसको शो-रूम मूल्य वास्तविक मूल्यभन्दा डे...
प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमा दिन मनाइँने बुद्धजयन्ती एवं लुम्बिनी दिवसको तयारी शुरू भएको छ । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यन मन्त्रालयअन्तर्गत रहेको लुम्बिनी विकास कोषले बुद्धजयन्ती एवं लुम्बिनी दिवसका रुपमा...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...
निरन्तर १८ वर्ष लामो कन्जरभेटिभ पार्टीको सरकारलाई विस्थापित गर्दै लेबर पार्टीका नेता टोनी ब्लेयर सन् १९९७ को मे २ मा बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका थिए । लेबर पार्टीका नेता जोन स्मिथको निधनपश्चात पार्टीको ...
जनता समाजवादी पार्टीमा आएको विभाजन पहिलो पनि होइन र अन्तिम पनि होइन । राजनीतिक दलमा आएको विभाजनको लामो शृङ्खला हेर्ने हो भने पनि यो न पहिलो हो, न अन्तिम । दुःखद् कुरा के भने राजनीतिक दल विभाजनको नयाँ कोर्...