नेपाली चलचित्र क्षेत्रले आफ्नो बजारलाई व्यापक बनाउन खोजिरहेको छ । पुस्तान्तरणसँगै चलचित्रमा केही ‘नयाँपन’ समेत भेटिन थालेपछि दर्शक आफ्नै भाषाका फिल्मतर्फ पनि आर्कषित भइरहेका छन् । जीवन्त अभिनय गर्ने कलाकारको नेपाली चलचित्र जगतमा सधै खाँचो भएपनि नाटकीय अभिनय गर्ने कलाकार भने बिस्तारै ओझेलमा पर्दै गएका छन् ।

कारण, नेपाली समाजको प्रभाव भने होइन ।

बरु विदेशी फिल्मसँगको प्रतिस्पर्धाले गर्दा नेपाली चलचित्रको मेकिङ पक्ष पनि फरक हुँदै गइरहेको छ । विदेशी फिल्म हेरिरहेका दर्शकलाई नेपाली फिल्म पनि रुचाइने बनाइनु पर्छ भन्ने कुरालाई चलचित्रकर्मीले बुझिसकेका छन् ।

पहिले फिल्मको गीत छायांकन गर्न लोकेसन खोज्ने भन्ने परम्परा भए पनि अहिले भने पूरै फिल्म नै कथाको मागअनुसार पूरै फिल्म छायांकन गर्ने प्रचलन पनि बढिरहेको छ ।

चलचित्र ड्रिम्स्, छक्का पञ्जा, लूट लगायतका कैयन् चलचित्रको छायांकन गरेका पुरुषोत्तम प्रधानले अहिले फ्रेस लोकेसनको खोजी हुनु दर्शकको मागलाई निर्माता, निर्देशकले बुझेको बताउँछन् । ‘कुनै जमानामा गीतलाई मात्र राम्रो बनाउनुपर्छ भन्ने थियो । अहिले गीतकै आधारमा पनि लोकेसन खोजिन्छ,’ अहिले सिनेमा उद्योगले छायांकनलाई मुख्य स्थान दिएको बताउँदै प्रधान थप्छन्, ‘पहिलेभन्दा अहिले यातायातको सुविधा थपिनुले पनि नयाँ स्थानमा छायांकन गर्न सहज भएको हो ।’

ठूला बजेटका फिल्मसँग नेपाली चलचित्र उद्योगले गर्नुपरेको प्रतिस्पर्धासँगै छांयाकन र लोकेशनमा समेत विविधता आउन थालेको प्रधान बताउँछन् ।

अर्का चर्चित सिनेमाटोग्राफर सञ्जय लामा यतिबेला ‘रुद्रप्रिया’को छायांकनको पर्खाइमा छन् । उनी फिल्मको पहिलो दर्शक नै सिनेमाटोग्राफर भएको बताउँछन् । चलचित्रको टिमले नेपालमा मात्र होइन, विदेशमा समेत लोकेशनको खोजी गर्न थालेको छ ।

‘नेपालमा पनि धेरै राम्रा लोकेशन छन्, हामीले सिनेमा राम्रो बनाउन विदेशमा लोकेशन खोज्दै जानुपर्छ भन्ने छैन,’ चलचित्र म यस्तो गीत गाउँछुको गीतको शूटिङ माथिल्लो मुस्ताङको लोमान्थाङमा गर्ने योजना पाँच वर्ष पहिलेको भएको बताउँदै भन्छन्, ‘डेढ करोड लगानीमा बन्ने फिल्म बाहिर जान सक्ने स्थिति छैन । नेपालमा पनि उत्कृष्ट लोकेशन छन् । कथाको मागअनुसार लोकेशन खोजिनुपर्छ ।’

नेपाली चलचित्रको प्राविधिक पक्ष केही सुधारोन्मुख भए पनि नेपाली फिल्म क्षेत्र अझै चालीस वर्ष पछाडि रहेको सञ्जय बताउँछन् । ‘हामीले प्रविधिको बढीमा बीस प्रतिशत प्रयोग गर्न सकेका छौं । विश्वमा अझै यस्ता प्रविधि छन् कि, नेपाली सिनेमाटोग्राफरले त देखेका पनि छैनौं ।’, उनी स्वीकार्छन् ।

यतिबेला चलचित्र ‘मिस्टर झोले’ युनिटसँग व्यस्त रहेका छायांकार शैलेन्द्रध्वज कार्की चलचित्रको छायांकन पक्षले मात्र फिल्म राम्रो नहुने बताउँछन् । फिल्म राम्रो बन्नका लागि सबैभन्दा पहिले कथावस्तु नै उत्कृष्ट हुनुपर्ने कार्कीको तर्क छ । ‘हामी भनेको त फिल्मको झ्याल हौं । जग नै बलियो छैन भने सिनेमा राम्रो बन्ने सम्भावना नै हुँदैन,’ शाक्य थप्छन्, ‘यदि कथाको माग नै छ भने लोकेशनले दर्शकको मन जित्छ । तर मुख्य कुरा हामीले कथावस्तु कसरी माझ्ने भन्ने कुरामा ख्याल गर्न सकेका छैनौं ।’

लोकेशनलाई मात्र फोकस गर्न खोजेर मात्र सिनेमा उत्कृष्ट बन्न नसक्ने शाक्यको धारणा छ ।

नेपाली चलचित्रमा छायांकनमा व्यापकता खोजिन थाले पनि लाइट इफेक्टको प्रयोग भने त्यति भएको पाइँदैन । लोकेशनलाई मात्र फोकस गरेर फिल्म क्याप्चर गर्न खोज्दा सिनेमाले चाहेअनुसारको व्यापार गर्न नसकेको कार्की बताउँछन् । ‘सिनेमामा उज्यालो लाइट हुनुपर्छ भनेर निर्माता, निर्देशकले बुझेका छन् । चिल्लो र राम्रो हुँदैमा फिल्म राम्रो हुन्छ भन्ने छैन,’ कार्की आफ्नो अनुभव सुनाउँछन् ।

नेपालमा मात्र होइन, विश्वस्तरमै चलचित्रले नयाँ लोकेशनको खोजी गरिरहेको छ । तर, नेपाली सिने इतिहासमा भने चलचित्रमा अझै पनि गीतका लागि मात्र राम्रो लोकेशनको खोजी गर्ने प्रचलन बढेको छ ।

पछिल्लो समयमा देखिएका केही सिनेकर्मीले भने चलचित्रलाई उत्कृष्ट बनाउन कथामै लोकेशनको खोजी गर्ने प्रवृत्ति पनि बढेको छ ।

विश्व सिने जगतको तुलनामा नेपाली चलचित्रको प्राविधिक पक्ष कमजोर सावित भए पनि अहिले भने नेपाली चलचित्रले पनि आफ्नै बजारसँग प्रतिस्पर्धा गरिरहेको छ ।

सरसर्ती हेर्दा केही सिनेकर्मीले राम्रो लोकेशनको खोजी गर्न थालेकाले अरु केही सिनेकर्मीले पनि त्यसैको नक्कल गरेको देखिन्छ । नक्कल नै होस्, तर यस्ता खालको प्रतिस्पर्धाले केही न केही रुपमा भने चलचित्र विकासमा सकारात्मक भूमिका पक्कै निभाएको छ ।

तस्वीरः चलचित्र ‘ए मेरो हजुर २’को गीत ‘कसम हो’को भिडियोबाट

---

---