गत बुधवारदेखि काठमाडौंको भृकुटीमण्डपमा ‘क्यान इन्फोटेक– २०२२’ जारी छ । सूचना तथा प्रविधि क्षेत्रमा हुने यो मेला विशेष मेला हो । 

२७ वर्ष अघिदेखि निरन्तर आयोजना हुँदै आएको यो मेला कोरोना महामारीका कारण केही समय ढिला गरी सम्पन्न हुँदैछ । 

२ पटकसम्म मिति घोषणा भएपछि कोरोना महामारीका कारण स्थगित गर्नुपरेको थियो । 

पछिल्लो समय सूचना तथा प्रविधिमा मुलुकले निकै ठूलो फड्को मारिसकेको अवस्थामा यो मेला निकै महत्त्वपूर्ण मानिएको छ ।

नेपालीको भान्सादेखि हरेक कामकाजमा पछिल्लो समय प्रविधिको प्रयोग निकै बढेको छ ।

तरकारी होस् वा पानीको महशुल भुक्तानी, बिजुलीको फी वा ग्यास डेलिभरी, यी सबै चीजमा डिजिटल प्रविधिको विकास र विस्तार लोभलाग्दो बन्दै गएको छ ।

कोरोना महामारीका कारण चपेटामा परिरहेका नागरिकहरूका लागि प्रविधि निकै सहज माध्यम बन्यो । 

कम्प्युटर एसोसिएसन अफ नेपाल (क्यान) ले क्यान इन्फोटेकको आयोजना गरेको हो । 

आयोजनालाई सफल बनाउन क्यानका अध्यक्ष नवराज कुँवर निकै सक्रिय देखिन्छन् । 

उनका साथै महासचिव नारायण थापा लगायत क्यानका सबै पदाधिकारीहरू प्रदर्शनीमा खटिएका छन्  ।

०००

महामारीपछि मुलुकमा सूचनाप्रविधिको क्षेत्रमा एक किसिमको क्रान्ति नै आएको क्यान महासंघका अध्यक्ष नवराज कुँवर बताउँछन् । 

२७ औं क्यान इन्फोटेकले मुलुकमा तीव्र गतिमा विकास र विस्तार भइरहेको सूचना प्रविधिको क्षेत्रलाई थप टेवा पुर्‍याउन भूमिका खेल्ने उनको दाबी छ । 

उनी भन्छन्, ‘यो मेला मेला मात्रै होइन, सूचना प्रविधि क्षेत्रमा आउन चाहने वा यसमै रमाइरहेकाहरूका लागि पनि विशेष अवसर हो, आफूलाई अपग्रेड र अपडेट गर्ने ।’

एकैदिनमा ४८ हजारभन्दा बढीले गरे अवलोकन

सूचना प्रविधिमा मुलुकले फड्को मार्दै जानुका पछाडि यसप्रतिको लोभलाग्दो आकर्षण प्रमुख कारण हो ।

पछिल्लो पुस्तामा सूचना प्रविधिप्रतिको ‘क्रेज’ निकै बढ्दै गएको पाइन्छ । जसको प्रभाव सूचना प्रविधि मेलामा पनि देखिएको छ । 

शनिवार मात्रै ४८ हजार नागरिकले क्यान इन्फोटेक अवलोकन गरेको अध्यक्ष कुँवर बताउँछन् ।

इन्फोटेकको गत बुधवार (वैशाख ७ गते) सूचना तथा सञ्चारमन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले उद्घाटन गरेका थिए । उद्घाटन समारोहमा  र दिनभरको उपस्थिति सामान्य मात्रै थियो । 

अध्यक्ष कुँवरका अनुसार, उद्घाटनको दिन करीब ८ हजार अवलोकनकर्ताले सो मेलामा सूचना प्रविधि क्षेत्रको अवलोकन गरेका थिए । 

बिहीवारबाट मेलामा उपस्थित हुनेहरूको संख्या बाक्लिँदै गयो । विद्यार्थीदेखि स्थानीय तहका सरकारी कर्मचारीहरूको बाक्लो उपस्थिति क्रमशः देखिँदै गयो । 

शुक्रवार र शनिवार त अवलोकनका लागि मानिसहरू निकै ठूलो संख्यामा उपस्थित भएका थिए । 

प्रदर्शनीस्थलको गेटबाटै शुरू हुन्छ प्रविधिउन्मुख व्यवहार

क्यान इन्फोटेक आयोजना भएको प्रदर्शनीस्थलको गेटबाटै प्रविधिउन्मुख व्यवहार शुरू हुन्छ । 

मेलामा सहभागीहरूलाई त्यहाँ एक रुपैयाँमा डिजिटल टिकटको व्यवस्था रहेको छ । ‘टाइटल स्पोन्सर’ रहेको आइएमई पेको मोबाइल एपमार्फत सो टिकट लिन सकिन्छ । त्यसपछि टिकट गेटमा राखिएको क्यूआरमा स्क्यान गराएर भेरिफाइ गराउने र अवलोकनस्थलतर्फ जाने गर्नुपर्छ । 

क्यान इन्फोटेकको मुख्य उद्देश्य सूचना प्रविधिको विकास गर्ने, प्रवर्द्धन गर्ने र जनचेतना अभिवृद्धि गर्ने हो । 

‘डिजिटल साक्षरता’का लागि मेलाले उल्लेख्य भूमिका खेल्ने अध्यक्ष कुँवर बताउँछन् । 

मेलामा १ सय ७० वटा स्टलहरू राखिएका छन् । शफ्टवेयर, हार्डवयर, इन्नोभेसन, बैंक फाइनान्स लगायतबारे बुझ्ने र बुझाउने काम मेलाबाट हुन्छ ।

व्यावहारिक ज्ञानसमेत प्राप्त गर्न सकिने र व्यवहारमै सूचना प्रविधिको विकास गर्नेतर्फ अग्रसर हुन सकिने उनको बुझाइ छ । 

निर्वाचनको असर मेलामा

सूचना प्रविधि सबै नागरिक वा सबै क्षेत्रका लागि अपरिहार्य क्षेत्र हो । 

बैंक तथा वित्तीय संस्था मात्र नभई राजनीति, शिक्षा लगायतमा सूचना प्रविधिको उत्तिकै उपस्थिति रहन्छ । 

विगतमा क्यान इन्फोटेकमा राजनीतिक दलका नेता तथा कार्यकर्ताहरूको बाक्लो भीड लाग्ने गरेको थियो । सेलिब्रेटीदेखि अध्ययनशील नेता तथा कार्यकर्ता सबैको उपस्थिति बाक्लो हुन्थ्यो । तर यसपालि भने माहोल फरक छ । 

निर्वाचन आचारसंहिताका कारण नेताहरू औपचारिक कार्यक्रममा जान छाडिसकेका छन् । 

उद्घाटनकै दिन सञ्चारमन्त्री एवं सभाका प्रमुख अतिथि ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले आफूले निर्वाचन आयोगसँग अनुमति लिएर कार्यक्रममा आएको स्पष्टीकरण पत्रकारलाई दिएका थिए । 

यसपटक नेता तथा कार्यकर्ताको उपस्थिति मेलामा नभएको कुँवरको भनाइ छ ।

यसपटक मेलामा विद्यार्थी र उपत्यका बाहिरबाट आउने अवलोकनकर्ताहरूको उपस्थिति बाक्लो छ । 

हिमाली तथा दुर्गम जिल्लाहरूबाट पनि उपस्थिति छ । मनाङ, मुस्ताङ, डोल्पा, दार्चुला लगायतबाट अवलोकनकर्ता मेलामा सहभागी भएको अध्यक्ष कुँवर बताउँछन् ।  

बेमौसममा पनि उत्साह उत्तिकै

सामान्यतयाः वैशाख महिना मेला महोत्सवका लागि उपयुक्त समय होइन । चर्को घामका साथसाथै हुरी बतास र वर्षाका कारण पनि यस समयमा कमै मात्र मेला आयोजना गरिन्छन् । 

यसपटक मौसमको प्रतिकूलताका साथसाथै कक्षा १० मा अध्ययनरत विद्यार्थीहरूका लागि एसईई परीक्षा र आसन्न स्थानीय निकायको चुनावका कारण पनि मेला अनुकूल छैन । 

तर क्यानले कोभिडका कारण पटक–पटक स्थगित भएको प्रदर्शनी अहिले बाध्यताले गरेको हो । 

‘महामारीका कारण लामो समयसम्म सूचना प्रविधिबारे जनस्तरमा जानकारी वा अपडेट दिन सकिएको थिएनौँ, मेला अब पनि सम्पन्न भएन भने धेरै पछाडि परिन्छ भन्ने सोचेर मेला आयोजना गर्‍यौँ,’ अध्यक्ष कुँवरले भने ।

यद्यपि बेमौसममा आयोजना भएको मेलामा पनि उत्साह धेरै रहेको उनले बताए । 

यसपटकको मेलामा इन्नोभेसन तथा स्टार्टअपतर्फ बढी भीड देखिएको छ । 

विद्यार्थीहरूले इन्नोभेसनतर्फ बढी चासो दिएका छन् भने सरकारी कर्मचारी वा निजी क्षेत्रले भने आफ्नो ब्रान्डिङमा नै ध्यान दिएका छन् ।  

सरकारलाई दबाब

पछिल्लो समय सरकारले पनि मुलुकलाई सूचनाप्रविधिमा विकास गर्नेतर्फ अगाडि बढिरहेको छ ।

७ सय ५३ वटै पालिकामा प्रविधिको पहुँच पुर्‍याउनु यसको उदाहरण हो । तर जति सरकारले गर्नुपर्ने थियो त्यति भने हुन सकेको छैन ।

क्यान इन्फोटेकले सरकारलाई सूचनामा प्रविधिमा थप विकासका लागि अगाडि बढ्न दबाब दिन पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अध्यक्ष कुँवर बताउँछन् । 

सरकारले ल्याएका सूचना प्रविधिमैत्री कानूनहरू वा नीतिमात्रै कार्यान्वयनमा ल्याए पनि धेरै विकास हुन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘यो मेलामार्फत सरकारले मुलुकमा सूचनाप्रविधिको क्षेत्र देख्ने र थप विकासका काम गर्न दबाब सिर्जना हुन्छ भन्ने विश्वास लिएका छौँ ।’

‘मेला साँच्चै मेला’

क्यान इन्फोटेकलाई विगतदेखि नै एक किसिमको व्यापारिक केन्द्र भएको आरोप लाग्दै आएको थियो ।

न्यूरोडको सामान किन्नु र मेलामा गएर किन्नुमा कुनै फरक नभएको टिप्पणी क्यानले सुन्दै आउनुपरेको थियो । तर विगतको आरोप चिर्दै यसपालि मेला साँच्चै मेला भएको अध्यक्ष कुँवरको दाबी छ । 

उनले भने, ‘हामीले मेलामा सकेसम्मका नयाँ सामग्रीहरूको स्टल राखेका छौँ । मेला साँच्चै मेला भएको छ । विगतमा लाग्दै आएको आरोपहरू सबै चिरिएको छ ।’ 

उनले अहिले मेला थप परिस्कृत हुँदै गएको बताए । 

सोमवार (भोलि)सम्म चल्ने मेलामा साढे ३ लाख नागरिकले प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा सहभागिता जनाउने उनको भनाइ छ ।