विराटनगर, ३० फागुन– बुधवार, विहानको ७ बजेको छ । बिराटनगर महानगरपालिका कार्यालय अगाडि झण्डै १५ जना महिला लहरै उभिएका छन् । सबै महिलाले काखमा आफ्ना साना नानी पनि च्यापेका छन् । 

साना नानीसहित आएका कतिपय महिलाका पति पनि त्यहाँ उपस्थित छन् । 

‘मेयरसापले छोरी जन्भिएपछि यहाँ आउनु भनेकाले आएका हौं,’ बीचमा रहेकी सुदिनादेवी मण्डल बोलिन् । 

सुदिनासँगै काखमा सानी नानी बोकेर आएकी पूजादेवी मण्डल हर्षित मुद्रामा देखिन्थिन् । ‘पहिलो सन्तान छोरी जन्माएकोमा सासु–ससुरा पनि खुसी हुनुहुन्छ,’ पूजाले सुनाइन् । त्यहाँ उपस्थितमध्ये धेरैले आफूलाई बोलाइनुको कारण पनि थाहा पाएका थिएनन् । 

तर, जब महानगरपालिकाका कर्मचारीले उपस्थित महिलालाई जनही ३ हजार रुपैयाँ दिनथाले त्यसपछि थाहा भयो, ‘पहिलो सन्तान छोरी जन्माउने दम्पत्तिलाई महानगरपालिकाले प्रोत्साहनस्वरुप ३ हजार रुपैयाँ दिने नियम ल्याएको रहेछ ।’

‘छोरी जन्मिएर पैसा पाइन्छ भन्ने थाहा नै थिइन,’ पूजादेवी मण्डलले लोकान्तरसँग भनिन्, ‘सरकारको यस्तो योजनाले छोरी पनि छोरासरह नै हुन् भन्ने चेतना अझ बढाएको छ ।’

पहिलो सन्तान छोरी जन्माएर ३ हजार रुपैयाँ पाएकी बिराटनगर–१८ झठियाहीकी अञ्जली मण्डलले सरकारबाट पाएको पैसा छोरीको नाममा बैंक खाता खोलेर बचत गर्ने योजना रहेको सुनाइन् । ‘छोरा र छोरीमा भेदभाव गर्नुहुँदैन भनेर सरकारले ल्याएको कार्यक्रम धेरै राम्रो छ,’ अञ्जलीले भनिन्, ‘सरकारबाट पाएको पैसा छोरीको नाममा बैंक खाता खोलेर बचत गर्ने सोच छ ।’

अन्जलीलाई पहिलो सन्तान छोरी जन्माए पैसा पाइने कुरा उनका ससुराले नै सुनाएका रहेछन् । तराई–मधेसमा अहिले पनि छोरीलाई ‘सन्तान’ नै नमान्ने गलत सोच रहेका बेला महानगरपालिकाको निर्णयले अञ्जलीका ससुराजस्तै अन्य व्यक्तिमा छोरीप्रति सकरात्मक धारणाको विकास गरेको छ । महानगरपालिकामा आउनुभन्दा अगाडि ससुराले नै सबै कागज बनाइदिएको अञ्जलीले सुनाइन् । 

विराटनगर महानगरपालिकाले छोरीमाथि हुने विभेद अन्त्य गर्न पहिलो सन्तान छोरी जन्माउने दम्पतिलाई प्रोत्साहन रकम दिन थालेको छ । पहिलो सन्तान छोरी जन्माउने आमालाई विराटनगर महानगरपालिकाले ३ हजार रुपैयाँ प्रोत्साहन रकम दिन थालेको हो । 

महानगरपालिकामा ३१ जना दम्पतिले पहिलो सन्तान छोरी जन्माएको भन्दै प्रोत्साहनको माग गर्दै निबेदन दिएका थिए । निवेदन दिएका मध्ये पहिलोपटक १४ जनालाई प्रोत्साहन रकम वितरण गरिएको हो । 

२०७४ साउन २३ गते बसेको महानगरको नगरपरिषदले गरेको निर्णय अनुसार प्रोत्साहन रकम प्रदान गर्न थालिएको हो । महानगरले ‘छोरी बचाउ अभियान’ अन्तर्गत तोकिएको मापदण्ड पूरा गर्ने दम्पत्ति तथा सुत्केरी महिलालाई प्रोत्साहन रकम प्रदान गर्नेछ । 

विवाह गर्दाको उमेर कम्तिमा २० वर्ष पूरा भएको, पहिलो सन्तान छोरी भएको, नियमित गर्भ जाँच गराएको, अस्पतालमा प्रसुति गराएको र बच्चा जन्मिएको ३५ दिनभित्र जन्मदर्ता गराएमा महानगरपालिकाबाट ३ हजार रुपैयाँ पाइने छ । 

यस्तो मापदण्ड पूरा नगर्ने दम्पत्ति तथा आमाले प्रोत्साहन रकम नपाउने बिरारटनगर महानगरपालिकाका मेयर भीम पराजुलीले जानकारी दिए । छोरीप्रति सम्मान जनाउन यस्तो कार्यक्रम थालिएको पराजुलीको भनाइ छ । 

बाँकी रहेका अन्य महिला र अब नाम दर्ता गर्नेहरूलाई१९ वटै वडा कार्यालयहरुबाट प्रोत्साहन रकम वितरण गर्ने महानगरको तयारी छ । 

महानगरपालिकाकी उपमेयर इन्दिरा कार्कीले यो अभियानले छोरीमाथि हुने विभेद कम हुने विश्वास व्यक्त गरिन् । ‘छोरा जन्मिँदा मात्रै खुसी हुने हाम्रो समाजमा यो निर्णयले केही सकरात्मक सन्देश दिएको छ,’ उपमेयर कार्कीले लोकान्तरसँग भनिन्, ‘यो प्रोत्साहन भत्ताले छोरा र छोरी भनेर गरिने विभेदमा पनि कमि आउने छ ।’

गर्भ जाँच गराउने र गर्भमा छोरी रहेको थाहा पाएपछि गर्भपात गराउने समस्या बढ्दै गएपछि प्रोत्साहन रकम दिने कार्यक्रम ल्याइएको उपमेयर कार्कीले सुनाइन् ।