विश्वभर छरिएर रहेका नेपालीबीच भने केही चलचित्रले आफ्नो उपस्थिति जनाउने मौका पाएका छन् । वाहवाही पनि पाइरहेका छन् । धेरैजसो चलचित्रले हलमा राम्रो व्यापार गर्नु त परैको कुरा लगानी समेत उठाउन सक्दैनन् । फिल्म बनाएर लगानी समेत उठाउन नसक्ने स्थितिमा पनि नेपालमा भने चलचित्र निर्माणको बाढी रोकिएको छैन । बरू चलचित्र अझ धेरै बन्ने क्रम जारी छ ।

लामो समय रंगमञ्चको अनुभव सँगालेका भाजु महेश नेपाली चलचित्रको संख्या बढ्नु तर स्तर नबढ्नुको कारण ठ्याक्कै यही भनेर भन्न सकिने स्थिति नरहे पनि केही चलचित्रले पाएको सफलतालाई आधार मानेर अरू निर्माताले फिल्म निर्माण गरेको कारण बताउँछन् ।

त्यसो त बिस्तारै स्तरीय चलचित्र बन्ने ‘फेज’ पनि शुरु भएको छ । नेपाली चलचित्रकर्मीले आफ्नो स्टार भ्याल्युलाई बढाउँदै गएका छन् । अभिनयको माध्यमबाट कलाकर्मीले चलचित्रमा आफ्नो भविष्य खोज्न थालेका छन् ।

कुनै समयमा नेपालमा एकदमै कम चलचित्र निर्माण हुन्थे । निर्माण भएका प्रायः सबै चलचित्र सफल हुन्थे । कारण थियो, नेपाली चलचित्रप्रतिको प्रेम । अर्को एउटा कारण भनेको त्यसबेला मनोरञ्जनका साधनको कमी थियो । अहिले भने नेपाली चलचित्रको ‘आन्तरिक प्रतिस्पर्धा’ धेरै छ ।

थोरै बजेटमा पनि राम्रा चलचित्र बन्न थालेका छन् । ठूला बजेटका चलचित्रले पनि नेपालमा बजारको आँकलन गरेर चलचित्र बनाउन हौसिएका छन् ।

तर निर्माण भएका चलचित्रमा धेरै चलचित्र ‘फ्लप’ हुन्छन् । केही चलचित्रले लगानी पनि उठाउँछन् । केहीले फाइदा समेत कमाउँछन् ।

पछिल्लो समय नेपाली सिनेमाको धार आफ्नै गतिमा बगेको छ । चलचित्रमा नयाँ स्वादको खोजी हुन थालेको छ । चलचित्रले लगानी नउठाएपनि निर्माणक्रम भने बरू बाक्लो बन्दै जाला । तर पातलो हुने पक्षमा छैन ।

‘चलचित्र धेरै बन्नुको कारण प्रायः विदेशमा बस्नेले फिल्ममा लगानी गर्ने प्रचलन बढ्नुले पनि हो,’ उनी भन्छन्, ‘साथी तथा चिनेको निर्देशकको भरमा हावादारीमा फिल्म बनाउनुले पनि चलचित्र स्तरीय बन्न सक्दैन ।’

कम बजेटमा स्पष्ट खाकाविना बनाएका चलचित्र सेन्सर पास होइन, हलबाट पनि छिटो नै पास भइरहेका हुन्छन् । निर्माता तथा निर्देशक ‘क्वालिटी’ मा भन्दा ‘क्वान्टिटी’ मा जोड दिएको जस्तो चलचित्र वृत्तमा देखिन्छ ।

चलचित्र ‘दसगजा’, ‘भीमदत्त’जस्ता चलचित्र निर्माण गरेका निर्माता तथा नायक नवल खड्का मिडियामा छाउन पाइन्छ भनेर नै नयाँ निर्माताहरू चलचित्र क्षेत्रमा होमिएको बताउँछन् । ‘निर्माताहरू मिडिया हाइपका लागि लगानी गर्नुहुन्छ । नबुझी बनाएका चलचित्रले फिल्मको गुणस्तरमा सम्झौता गर्छन्,’ उनी भन्छन्, ‘चलचित्रमा रहरै रहरमा लाग्ने प्रवृत्तिले पनि नेपाली चलचित्र राम्रा बन्न नसकेका हुन् ।’

चलचित्र ‘डाइङ क्यान्डल’ निर्देशन गरेका निर्देशक नरेश कुमार केसीको तर्क भने बेग्लै छ । उनी नेपाली चलचित्रमा निर्माताको भन्दा लगानीकर्ताको जगजगी धेरै भएको बताउँछन् ।

‘नेपालमा चलचित्र त बनाइन्छन् तर यहाँ लगानीकर्ता छन्, उनीहरूलाई हामी निर्माता भन्छौं,’ उनी स्पष्ट पार्छन्, ‘निर्माताको पनि आफ्नै कोर्स हुन्छ । पढेर, फिल्म बुझेर मात्र निर्माताले चलचित्र निर्माण गर्छन् । यहाँ त गोजीमा पैसा भयो भने निर्माता बन्ने चलन छ ।’

पैसा हुँदैमा निर्माता बन्न नसकिने केसीको राय छ । ‘निर्माताले फिल्म बुझ्नुपर्छ । फिल्म नबुझी बनाउँदा लगानी डुब्छ,’ उनी थप्छन्, ‘लगानी नै नगर्नुस् भन्न खोजेको होइन । समय, लगानी, सीप र विकासको सही प्रयोग गर्नुस् । अनि त पूरै नेपाली चलचित्रको बजार राम्रो बन्छ ।’

निष्कर्षतः नेपाली चलचित्र धेरै बन्नु तर चलचित्रको भीडमा नै हराउनु, कुनै चलचित्र रिलिज समेत हुन नपाउनु, मिडियामा प्रचार भएका चलचित्रले पनि चाहेअनुसारको व्यापार गर्न नसक्नुको कारण ‘सोचाइको उत्पादन’ हुन नसक्नु भन्ने बुझिन्छ ।

बरू कम चलचित्र बनाउने र राम्रा चलचित्र समेत बनाउने हो भने चलचित्रले विश्वबजारमा समेत आफ्नो बलियो उपस्थिति देखाउन सक्छ ।

फिल्म नबुझेका निर्माताले पैसा खर्च गरेको भरमै राम्रो फिल्म बन्छ भन्नुभन्दा पनि कसरी राम्रो बनाउन सकिन्छ भन्ने कुरालाई ध्यान दिएर फिल्म निर्माण गर्नुपर्ने हुन्छ ।

तर नेपालमा भने बजेट हुँदैमा आँखा चिम्लेर फिल्म बनाउने प्रवृत्तिले स्तरीय चलचित्र त बन्दैन नै, बनेका स्तरीय चलचित्रलाई समेत असर गर्ने गर्दछ । बरु केही समय खर्चेर पूर्ण योजनासहित चलचित्र निर्माण गर्दा सम्पूर्ण चलचित्र क्षेत्रको विकासका लागि टेवा पुग्छ ।

---

---