जेठ १९, २०८०
संघीय संसद्को बजेट अधिवेशन प्रारम्भ भई संवैधानिक प्रबन्धअनुसार दुवै सदनको संयुक्त बैठकमा यही जेठ १५ गते नेपाल सरकारका अर्थमन्त्रीबाट आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को वार्षिक आय–व्यय (बजेट) प्रस्तुत भइसकेको छ । ...
चैत २५, २०७९
वैशाख १० गते हुने प्रतिनिधिसभा सदस्यको उपनिर्वाचन नजिकिँदै गर्दा चितवनमा राजनीतिक गतिविधि बढेको छ ।
मंसिर ४ को चुनावमा रास्वपा विजयी भएको चितवन २ मा उपनिर्वाचनका माध्यमबाट आफ्नो राजनीतिक विरासत फर्काउन नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमाले लागिपरेका छन् ।
एमालेले सञ्चालन गरेको ‘मिसन ग्रासरुट’ अभियानका सिलसिलामा चितवनमा रहेका एमाले पोलिटब्युरो सदस्य गोकुल बाँस्कोटाले चितवन २ को चुनावी अभियानमा कमान्डरको भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन् ।
उनी उम्मेदवार मनोनयनदेखि कार्यकर्ता भेटघाटमा सक्रिय छन् ।
मंसिर ४ को चुनावी नतिजा उल्टाएर एमाले उम्मेदवार रामप्रसाद न्यौपानेलाई जिताउन भन्दै चितवनमा सक्रिय बाँस्कोटासँग लोकान्तरका लागि गगन अर्यालले कुराकानी गरेका छन् ।
प्रस्तुत छ कुराकानीको सारः
उपनिर्वाचनको उम्मेदवारी मनोनयनअगावै चितवनमा आउनुभएको थियो । कस्तो पाउनुभयो यहाँको माहोल ?
म चितवनमा ग्रासरुट मिसनका लागि आएको थिएँ । पार्टीले जिम्मा लगाएका ठाउँमा मैले काम गरें । भरतपुर महानरपालिकाका १० वटा वडाहरूमा म सक्रिय भएको थिएँ ।
माडी रत्ननगरलगायत क्षेत्रको काम समेत सकेर चुनावी अभियानमा सक्रिय भएको छु ।
उम्मेदवारी मनोनयनका क्रममा तपाईंले भदौरे हिलो पखालिएर नारायणी कञ्चन बनेको छ । अब फेरि चैते हुरी आउँदैन भन्नुभएको थियो । के भन्न खोज्नुभएको हो ? प्रस्ट भाषामा भन्दिनुस् न ।
अहिले नेपाली समाज निम्नपूँजीवादी अधैर्यताको शिकार भएको छ । त्यसबाट कोही पनि अछुतो छैन । मानिसहरू आफैंसित समेत असन्तुष्ट भएका छन् । उनीहरूसँग कुनै बाटो छैन ।
उनीहरूले समाज विज्ञानका, आर्थिक रूपान्तरणका, नेतृत्व स्थापनाका, क्रान्तिका, आर्थिक समाजिक परिवर्तनका मुद्दालाई बुझेका छैनन् । यो कुरा बुझाउनलाई राजनीतिक दलहरूले पनि कसरत कम गरे । मेनस्ट्रिमका मिडियाहरूले पनि यो दायित्व भुले।
मानिसहरूलाई छिटोछिटो परिवर्तन चाहिएको छ । उदाहरणका लागि यहाँ पेरिसको जुन फेसन भित्रियो, त्यो फेसन माग गरेर बुवाआमालाई सराप्ने र आफू काम नगर्ने स्थिति देखिएको छ । बुवाआमाको हैसियत नभए पनि त्यो फेसन चाहिन्छ । यसले समाजिक अधैर्यता सिर्जना गरेको छ ।
सञ्चार क्षेत्रको स्वतन्त्रता, राजनीतिक स्वतन्त्रता, मानिसहरूको स्वतन्त्रतालाई आर्थिक रूपान्तरणतर्फ नलगेर निजी दृष्टिकोणतर्फ लगेको देखिन्छ । यसले समाजको उन्नतितर्फ नभएर केही मानिसको हिरोइजमतर्फ विश्वास केन्द्रित गरेको छ । यही बाछिटा नेपाली समाजमा छताछुल्ल भएको छ ।
नेपाली बौद्धिकताले अहिले आएर त्यो बुझेको छ । यहाँ कोही अति विषेश हुन् भन्ने मानक सिर्जना खोजिएको थियो, त्यो अहिले चिरिएको छ । कानूनको सामान्य कुरालाई नबुझेर स्टन्टबाजीबाट समस्याको समाधान खोज्ने, दौडिने पंक्ति प्रभावित भएको थियो । समाजमा ज्ञान हासिल गरेको पुस्ता मौन बसेको थियो । अहिले ठक्कर हन्डर खाएर फेरि राजनीतिको लय ठीक ठाउँमा फर्किन थालेको छ । चितवनमा पनि बदलिएको मनोविज्ञान पाएको छु ।
तपाईंले चितवन- २ मा मंसिरको नतिजा उल्टिने बताइरहनुभएको छ । त्यसको आधार के हो ?
सत्य कुरा के हो भने हिजो एमाले एमाले थिएन । माओवादी माओवादी थिएन । कांग्रेस कांग्रेस भएन । सबै अलमलमा थिए । त्यो समयमा एउटा कथित भाष्य निर्माण गर्न खोजिएको रहेछ । पुराना पुस्ताले केही गर्न सकेनन्, अब नयाँलाई भन्ने थियो । राजनीतिकको जगविना सिर्जित त्यो भाष्यविरुद्ध दलहरूले हिजो प्रश्न गरेनन् ।
विश्वमा जति नै भए पनि मुख्य २ वटा विचारधारा छन् । एउटा समाजवाद र अर्को उच्च पूँजीवादको प्रवर्द्धन हो ।
नेपालमा केही संवैधानिक छिद्रहरू, राजनीतिक छिद्रहरू, लघुताभाषी मानसिकताको उपयोग पनि भयो । परिवर्तनको आशा गर्ने तर निर्णय गर्ने बेलामा आफ्नो 'सोसियो इकोनिमक' धरातललाई बिर्सने अवस्था देखिएको छ- जस्तै स्थिरताको पक्षमा मतदान नगर्ने र स्थिरता नचाहने ।
अहिले देशमा मुख्य २ वटा दल छन् । एउटा समाजवादी केन्द्र, जुन एमाले नै हो । जसले लोकतन्त्रसहितको वैज्ञानिक समाजवादको परिकल्पना गरेको छ । अर्को नव उदारवादको संरक्षण गर्ने पार्टी नेपाली कांग्रेस हो । त्योबाहेक बाँकी दलको नयाँ समाजिक आर्थिक भाष्य के छ त ? पूँजीवादी हुन् भने नेपाली कांग्रेसको छत्रछायाँमा जाने हुन्, समाजवादको विचारधारा बोक्नेहरू एमालेको छत्रछायाँमा नै आउने हुन् ।
त्यसकारण अहिले देखिएका नयाँ दलको 'भेरियन्ट'को असर नेपाली कांग्रेसलाई हो, एमालेलाई कुनै पनि असर पर्दैन् ।
अस्ति तपाईंले चितवन टुरिस्ट उम्मेदवारबाट पीडित जिल्ला भन्नुभएको थियो । यसपटक रैथाने उम्मेदवार पनि छन् । यसले तात्त्विक फरक के पार्छ ?
नेपाली समाज युरोपेली समाज होइन, जहाँ एजेन्डाको आधारमा मतदान होस् । एजेन्डाको आधारमा मतदान हुने हो भने नयाँ आएका दलले यो गर्छु भनेर नयाँ एजेन्डा दिन सक्नुपर्यो नि त !
अहिले त अरू दलका नेताहरूले जान्दै जान्दैनन् भन्ने भाष्य निर्माण भएको हो । इतिहासको पुस्ता र अहिलेको पुस्ता मात्रै जान्ने छ भन्ने होइन, भविष्यको पुस्ता पनि जान्ने आउँछ भन्ने बुझ्नुपर्छ ।
समाजको क्रमिक विकास एउटा छ, सुविचारित ढंगले आउने विकास अर्को छ । हाट्टहुट्ट गरेर आउनेले हल्ला गर्ने मात्र हो, सिस्टममा तात्त्विक फरक पार्दैनन् ।
चुनाव जित्न एजेन्डा चाहिन्छ कि उम्मेदवार ?
एजेन्डा चाहिन्छ । मैले एजेन्डाले चुनाव जितेको हुँ । हामीले सुख र समृद्धि भनेका थियौं । त्यसभित्र अरू ६-७ वटा विषय छन्, तिनीहरूलाई देखाएर मैले जितेको हुँ ।
अर्को कुरा जनतालाई दिएको वचन पूरा गर्नुपर्छ । मेरो नागरिकता नेपाली हो भने त मैले नेपाली जनताको सेवा गर्नुपर्छ नि त ! मेरो निर्वाचन क्षेत्रमा मैले जान नपाएको ठाउँमा गाडी चढेर आउँछु भनेको थिएँ । बाटो थिएन, बनाएँ अनि गाडी चढेर गएँ । यसले पुष्टि भयो नि !
मंसिर ४ को चुनावपछि रास्वपालाई एमालेको स्याटेलाइट पार्टीको रूपमा विश्लेषण गरिएको थियो । अस्ति त तपाईंले पिँध नभएको र टेक्ने आधार नभएको भनेर टिप्पणी गर्नुभयो नि ?
मैले 'सोसियो इकोनोमी'को आधारमा भनेको हुँ । उसको (रास्वपाको) वर्ग दृष्टिकोण के हो त ? यस्तो जानिन्न, उस्तो जानिन्न, म नेपालीवादी हुँ भन्न सक्छन् । तर आजसम्म राजनीतिक अर्थशास्त्रले, समाजशास्त्रले गाइड गरेको कुरा अमेरिकी र जाप्निज समाजशास्त्र हो । विकसित, विकाशील र हाम्रोजस्तो तेस्रो विश्व भनिने समाज त एउटै हो । त्यसकारण समाजलाई डोहोर्याउने विचार र विद्वताको कुरा गरेको हुँ ।
पूरै अन्तर्वार्ता हेर्नुहोस्, भिडियोमा :
संघीय संसद्को बजेट अधिवेशन प्रारम्भ भई संवैधानिक प्रबन्धअनुसार दुवै सदनको संयुक्त बैठकमा यही जेठ १५ गते नेपाल सरकारका अर्थमन्त्रीबाट आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को वार्षिक आय–व्यय (बजेट) प्रस्तुत भइसकेको छ । ...
लेखक एवं निर्देशक प्रदीप भट्टराईका जति फिल्म प्रदर्शनमा आएका छन्, ती सबैले दर्शकको माया र समीक्षकबाट प्रशंसा पाएका छन् । ‘जात्रा’, ‘जात्रै जात्रा’, ‘शत्रुगते’ र ‘महापुरुष...
नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले नेपाल समाजवादी पार्टी (नेसपा)का एकजना अध्यक्ष महिन्द्र राय यादवलाई पार्टी एकताका लागि पत्र पठाएपछि नेसपामा खैलाबैला उत्पन्न भएको छ ।&nb...
जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले पार्टी फुटाउनेहरू अरू कसैको स्वार्थको गोटी बनेको बताएका छन् । अमेरिका भ्रमण सकेर सोमबार फर्किएका यादवले देश र जनताको हितका लागि नभएर अरू कस...
नेपाली कांग्रेसबाट धोका भएको र गठबन्धन सम्बन्धमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्ने प्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको अभिव्यक्तिले राजनीति तरंगित छ । माओवादीको विधा...
बुटवल विकासका दृष्टिले काठमाडौंपछिका प्रमुख शहरमध्ये एक मानिन्छ । बुटवल धेरै क्षेत्रमा देशलाई नेतृत्वदायी भूमिका खेल्ने शहर पनि हो । २०७९ मा भएको स्थानीय तहको निर्वाचनपछि बुटवल उपमहानगरपालिकामा दोस्रो कार्यकाल...
नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन कतिपटक विभाजन भयो ? पुनः एकता, मोर्चा गठन, विघटनलाई हेर्दा यसको जोडघटाउको लामै शृङ्खला बन्छ । र, त्यसमा मूलधारको राजनीतिबाट विभाजित कम्युनिस्ट पार्टी अर्थात् वामपन्थी पार्टीहरूको विसर्...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...
निरन्तर १८ वर्ष लामो कन्जरभेटिभ पार्टीको सरकारलाई विस्थापित गर्दै लेबर पार्टीका नेता टोनी ब्लेयर सन् १९९७ को मे २ मा बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्न सफल भएका थिए । लेबर पार्टीका नेता जोन स्मिथको निधनपश्चात पार्टीको ...