सुर्खेत – अबको केही महिनामा नै तीज गीतको बाढी आउने गर्छ । कतिपयले नयाँ गीतमा नाचेर आनन्द लिने गर्छन् भने कतिपयले पुराना, मुखैमा झुण्डिएका गीतको सहारा लिएर नृत्य गर्छन् ।

तीज गीतमा पछिल्लो समयमा विकृति नआएका पनि होइनन् तर पनि केही सर्जक यस्ता छन्, जसले तीज पर्वको रौनकता, मौलिकतालाई जगेर्ना गर्ने निरन्तर प्रयास गर्दै सफलता पनि पाइरहेका छन् । ती मध्येका एक हुन् कर्णालीका हरि विष्ट ।

लोकदोहोरी गीतबाट अवार्ड पाइसकेका हरि विष्ट पछिल्लो समय शब्द–रचना, अभिनय, संगीत, नृत्य निर्देशन गर्ने प्रतिभाका धनीका रुपमा कर्णालीमा स्थापित हुँदै गएका छन् । वीरेन्द्रनगरमा व्यवसाय गर्दै आइरहेका सर्जक विष्ट नेपाल तरुण दल सुर्खेतका अध्यक्ष पनि हुन् । उनले विभिन्न समयमा अनाथ, असहाय, मृर्गाैला पीडितलाई आर्थिक सहयोग गर्दै सामाजिक क्षेत्रमा समेत योगदान गर्दै आइरहेका छन् ।

काँकरीको फूलै फुल्यो आँगनीको डिलैमा
सधैंभरि राखे आमा तिम्रो डिलैमा
किन छेक्छस् मेरै माइती रम्मझम्म बादलु
फाटि दे बादलु हेर्छु म माइतीको देश 

यो तीज गीतका शब्द संगीत, कथा निर्देशक हुन् हरि विष्ट । उनको तीज गीत अहिले पनि प्रख्यात छ देश विदेशमा । धेरैको मुखमा झुण्डिएकाले पनि होला, उनको यो गीत अहिले पनि हरेक स्टेजमा धेरै सुनाइन्छ तीजको समयमा ।

रैछ डिम्पल नजरै गढ्यो
झट्ट हेर्दा यही माया मनपर्‍यो
सुर्खेत बुलबुले जाउँला
नाँचौंला मादलु तालैमा ।।

सर्जक हरि विष्टको झ्याउरे गीतमा सबैभन्दा बढी रुचाइएको यो गीत पनि एक हो । यो गीत भिडियो छायांकन नहुँदै लोकप्रिय भएको थियो ।

तिम्रो फोटो सिरानी मुनि
फोटोसँग बोलेर नहुनि,
दाँत ओठ खोलेर हाँस
मेरो माया नभइदेऊ निराश ।।

विष्टकै एल्बम तिम्रो फोटो लिइएको गीतको टुक्रा हो यो । अत्यन्तै मन पराइएको यो गीत अहिले पनि कर्णालीमा चर्चित नै छ ।

१ सयभन्दा बढी गीतको निर्देशन, शब्द संकलन गरिसकेका गायक विष्टले ३ वटा गीतमा मात्रै आफ्नो स्वर दिएका छन् । ‘तिम्रो फोटो’ बजारमा आइसकेको छ । अबको केही दिनमा नै ‘मायाको रुमाल’ गीत आउँदैछ ।

विद्यालय जीवनमा नै टेकराज भारतीले उनलाई नृत्य सिकाए । उतिबेलादेखि नै गीत संगीतप्रति मोह जागेको सर्जक विष्टले बताए । २०४५ सालमा राजा वीरेन्द्रको जन्मोत्सवका अवसरमा आयोजना गरिएको नृत्य प्रतियोगितामा तृतीय स्थान हासिल गर्न सफल विष्टले कलाकारिता क्षेत्रमा नै भविष्य खोज्ने निष्कर्ष निकालिसकेको बताउँछन् ।

‘त्यतिबेला म कापीमा केही गीत रचना गर्ने गर्थें, नृत्य भने सधैं गर्ने गर्थें,’ बाल्यकाल स्मरण गर्दै उनले लोकान्तरसँग भने, ‘तृतीय स्थान हासिल गरेपछि त मैले दुनियाँ नै जितेकोजस्तो उतिबेला महसुस गरेको थिएँ ।’ उतिबेला विष्टले गाउँघरमा हुने बिहेमा, पूजामा दोहोरी गाउने गर्थे तर उनले गायन क्षेत्रलाई त्यतिबेला खासै महत्त्व भने दिएनन् ।

\‘मिलन क्लब ढोडेखालीमा स्व. यज्ञ गुरुङ मेरा गुरु हुनुहुन्थ्यो । उहाँले हामीलाई नृत्य सिकाउनुहुन्थ्यो । मगर संघद्वारा आयोजना हुने कार्यक्रममा मामा पर्ने ललित सिंजालीले नृत्य सिकाउनुभयो २०५० सालतिर,’ उनले भने, ‘विद्यालय जीवनदेखि नै शब्द लेख्ने गरेको थिएँ । रेकर्ड चै गरेको थिएन ।’

उनले तीजतर्फ अवार्ड पाइसकेका गीतमा ‘सम्झना माइतीको एल्बमबाट ‘कि आउँछ सम्झना माइती देशको’ समयमा नेपालमा तीज सम्बन्धी अवार्ड शुरू भएको थिएन । ‘बजाइदेउ ताली तररर’बाट छायाँ छवि तीज अवार्ड प्राप्त गरेका विष्टले ‘तर्न सकिन, आइन बरिलै’, ‘तीजको दरखाने बेला’, ‘पानी सलल’, ‘हेर्छु म माइतीको देश’, ‘नदी तीरैमा’, ‘आँउछ तीज बर्खाको झरीझैं’, ‘माइती देश सम्झेर’, ‘माइतीको आश’ लगायत दर्जनौं रहेका छन् ।

लोकगीततर्फ पनि उनले अवार्ड पाएका छन् । ‘उकाली ओराली धाइरहुँला (आइयू), ‘बाँच्नका लागि भएपनि’, ‘सुर्खेत बुलबुले जाँउला’, ‘गाईखाने के कसम खाने’ लगायतका ३ दर्जनभन्दा बढी गीत बजारमा आइसकेका छन् ।

आधुनिकतर्फ उनले रचना गरेका गीतमा ‘मिलनमा हुँदो रैछ जीवन प्यारो’, ‘निष्ठुरीको छेउमा रुनु लगायतका गीत बजारमा आइसकेका छन् । राष्ट्रिय गीतमा उनले ‘बुद्धको हो यो जन्मभूमि’, ‘कोही निडर भन्छन् मलाई’ लगायतका गीत बजारमा आइसकेका छन् ।

गीत रचना गर्न गाह्रो हुने गरेको उनी बताउँछन् । राजनीति, व्यवसाय र समाजसेवासँगै कलाकारिता गर्दै आइरहेका विष्ट आफूले रातिको समयमा मात्रै रचना संकलन तथा सम्पादन गर्ने गरेको बताउँछन् । ‘गीत रचना गर्न कठिन छ । समय व्यवस्थापन गर्न गाह्रो छ,’ उनी लोकान्तरसँग भन्छन्, ‘मेरो बारेमा अरुलाई कुरा गर्न समय मिलोस् तर मलाई अरुको बारेमा कुरा गर्ने समय नमिलोस् भन्ने धारणा राख्छु । राति समाज सुनसान भएपछि मेरो सिर्जना शुरू हुन्छ ।’ उनले हालसम्म १५ वटा राष्ट्रिय अवार्ड प्राप्त गरिसकेका छन् । कलाकार विष्ट अहिले डिजिटल युगले सबैलाई सजिलो बनाइदिएको बताउँछन् । ‘पहिले स्वर परीक्षा पास गर्नैपर्ने हुन्थ्यो तर अहिले प्रविधिको प्रयोगले जसले पनि जतिबेला पनि हिट हुने वातावरण बनेको मेरो निष्कर्ष छ ।’ 

उतिबेलाको समय स्मरण गर्दै उनी भन्छन्, ‘पहिलोपटक गीत बनाएको तर कसरी रेकर्ड गर्ने तरिका थाहा नपाएको उनको अनुभव छ । उतिबेला राजेन्द्र खड्गी दाइको सहयोगमा स्टुडियोमा पुगेको थिएँ । चिनजान भयो ।’ उनले बढी तीजमा फोकस गर्नुको कारणबारे यसरी बेलिविस्तार लगाए । ‘तीज फेस्टिबल संस्कृतिको धार छोडेर गलत बाटो, भड्किलोतर्फ लम्किरहेको थियो । मुलधारमा महिलाको बेदनासँग जोडिएको संस्कार हराउँदै गएको थियो । चेलीले माइत जान अहिलेको जस्तो सुविधा थिएन । ७–१० दिन हिँड्नुपर्ने हुन्थ्यो । माइती र चेलीको भेट तीजमा नै भेट हुन्छ भन्ने मान्यता उतिबेला सर्वत्र व्याप्त थियो । नितान्त महिलाले नै गाउने र महिलाले नै नाच्ने गीत म र सुन्दरमणिले नै शुरू गरेका हौं र अहिले पनि हामी त्यही गरिरहेका छौं । मेरो उद्देश्य प्राप्त भएको छ । सही धारमा फेस्टिबल फर्किसकेपछि सायद अब म तीजभन्दा अन्य गीतमा ध्यान दिन्छु,’ उनले भने ।

उनले एकै गीतले पनि कलाकारलाई लोकप्रिय बनाउने गरेको बताए । ‘श्याम गुरुङ दाईले छिनको छिनैमा गाएर उहाँ संसारभरि चिनिनुभयो । उहाँलाई अमेरिका पुर्‍यायो । सर्जकलाई पछिल्लो समय अत्यन्तै अवसर छ तर गुणस्तरीय हुनुपर्छ,’ उनले भने ।

अहिले सबैभन्दा धेरै लोकगीतले बजार लिएको बताए । त्यसमा भाव, विकास, समृद्धि जोडिएको उनको विश्लेषण छ । ‘खोलापरी निरमाया वारी म रुने गीतले सरकारलाई गीतको भावमार्फत पुल बनाउन दबाब दिएको छ । देशमा विकास चाहिन्छ, खोलामा पुल चाहिन्छ भनेर दबाब दिएको छ,’ उनले भने ।

अभिनय क्षेत्रमा जम्न खोजिरहेको उनले बताए । ‘३ वटा चलचित्र खेलिसकेको छु । अग्निपथ, बाटुली हुँदै चलचित्र जलजलामा नायकको भूमिकामा मलाई हेर्न सक्नुहुन्छ । २ वटा म्युजिक भिडियोमा पनि मैले मोडलिङ गरिसकेको छु । मेरो जीवन गीत संगीतसहित अभिनय क्षेत्रमा सर्मपित गर्ने योजना बनाएको छु,’ उनले भने ।