अयोध्या राज्यको राजपाठ सुम्पन्ने सोचका साथ राजा दशरथले एक दिन आफ्ना मन्त्रिगण, गुरु वशिष्ट र भद्र भलादमीहरुलाई भेला गरी आफ्नो योजना सार्वजनिक गरे ।

राजा दशरथको योजनामा भेलामा सहभागी सबैले सर्मथन जनाए । सोही अनुसार राज्य भिषेकको तयारी गरियो । रामले अयोध्या राज्यको राज्यभिषेक गर्ने खबरले सिङ्गो अयोध्या राज्यका जनता खुसी भए ।

ठिक त्यतिनै बेला रामकी सौतेनी आमा कैकयीकी दासी मन्थराले कैकयीलाई आफ्नो छोरा भरतलाई राजा बनाउनका लागि रामलाई वनवास पठाउन राजालाई प्रस्ताव गर्ने कुटिल षडयन्त्र सिकाइन् ।

दासी मन्थराले यस किसिमको सल्लाह दिदै गर्दा सुरुमा त कैकयीले मानेकी थिइनन् । तर मन्थराको मिठा कुराको जालमा परी कैकयीले भरतलाई राजा बनाउनुपर्ने र रामलाई १४ बर्ष वनवास पठाउनु पर्ने शर्त राजा दशरथसँग राखिन् ।

स्वर्गको युद्धमा कैकयीबाट ठूलो सहयोग पाएका राजा दशरथ ले जे मागेपनि आफूले दिने आफ्नो पूरानो वचनलाई अस्विकार गर्न सकेनन् ।

राजा दशरथले त्यतिबेला नै कैकयीलाई मागे बमोजिम दुईवटा वर पुरा गर्ने वचन दिएका थिए । कैकयीसँगको पूर्व बाचा अनुसार इच्छा नहुँदा नहुँदै पनि दशरथले रामलाई १४ बर्षको वनबास र भरतलाई १४ बर्षसम्म अयोध्याको राजा घोषण गरिदिए ।

सोही अनुसार राम १४ बर्ष वनवास निस्किए भने भरत अयोध्याको राजगद्धीमा आसिन भए ।

अयोध्याको यो प्रसङग यतिबेला नेपाली काग्रेस भित्रको कोइराला परिवार र वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल बीचको राजनीतिक सम्बन्धमा ठ्याक्कै मेल खान पुगेको छ । यो प्रसङग यस अर्थमा मेल खान पुगेको छ कि कोइराला परिवारका तीन सदस्यहरु महामन्त्री डा. शंशाङक कोइराला, केन्द्रीय सदस्यद्वय शेखर कोइराला र सुजता कोइराला काग्रेस वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेललाई पार्टीको आन्तरिक राजनीतिमा १४ बर्ष वनवास पठाएर अयोध्याको गद्धी रुपी पार्टी सभापतिमा आसिन हुने योजनामा छन् ।


जुन विषय कोइराला परिवारका सदस्यहरुले बुधबार महामन्त्री शंशाक निवासबाट सामूहिक तस्बिर मार्फत सार्वजनिक गरिदिएका छन् । हुन त कोइराला परिवारका सदस्यहरुले पार्टीको १३ औं महाधिवेशनमा अयोध्याको गद्धी रुपी पार्टी सभापतिको कुर्चीमा आसिन हुने योजना नभएका होइनन् ।

तर कोइराला परिवारको विरासत धान्दै आएका तत्कालिन सभापति सुशील कोइरालाको आकस्मिक निधन, तीन नेताबीच आपसी तालमेलको अभाव र कार्यकर्ताको भावना बुझिनसकेका कारण उनीहरु एक कदम पछाडि हट्न बाध्य पुगे र वरिष्ठ नेता पौडेलको टिमबाट शंशाकलाई महामन्त्रीमा उतारे ।

कोइराला परिवारको योजना बमोजिम उनीहरु शंशाकलाई महामन्त्रीमा जिताउन पनि सफल भए । जबकि कार्यवाहक सभापतिको जिम्मेवारी सम्हाल्दै गर्दा पार्टी सभापतिको मैदानमा होमिएका वरिष्ठ नेता पौडेल पराजित हुन पुगे । सभापतिमा पराजित हुँदै गर्दा पनि कोइराला परिवार र वरिष्ठ नेता पौडेल बीचको सम्बन्ध कायमै रहेको थियो । तर कोइराला परिवारको यो पछिल्लो निर्णयले कोइराला परिवार र वरिष्ठ नेता पौडेलबीचको सम्बन्ध लगभग तोडिने निश्चित जस्तै देखिन्छ ।

विगतलाई एकपटक फर्केर हेर्ने हो भने ३० बर्षे पञ्चायती शासन व्यवस्था र २०४६ सालको परिवर्तन पछि काग्रेस वरिष्ठ नेता पौडेल लामो समय विपी कोइराला र गिरिजाप्रसाद कोइराला निकट रहे । यसरी निकट रहँदा कोइराला परिवारलाई वरिष्ठ नेता पौडेलले थुप्रै पटक सहयोग गरे । कोइराला परिवारबाट पनि पौडेलले थुप्रै सहयोग र लाभको पद पाए । पार्टी भित्र सहयोग आदान प्रदान हुनेक्रममा सुशील कोइरालाले पार्टी सभापतिको जिम्मेवारी सम्हाल्दा पौडेलले उपसभापतिको जिम्मेवारी पाए । त्यतिमात्र होइन कोइरालाको निधनपछि पौडेलले कार्यवाहक सभापतिको थप जिम्मेवारी पाए ।

बीपी कोइराला, गिरिजा प्रसाद कोइराला, सुशील कोइराला देखि हालका कोइराला परिवारका सम्बन्ध हेर्दा पौडेल र कोइराला परिवारको सम्बन्ध कम्तीमा पनि पार्टीको आगामी महाधिवेशनसम्म अगाडि बढ्ने अनुमान गरिएको थियो । तर कोइराला परिवारका सदस्यहरुले पौडेल संगको सम्बन्ध तोड्ने निर्णय अचानक गर्न किन पुगे ? यो यतिखेर वहसको विषय बन्न पुगेको छ ।

कोइराला परिवार र वरिष्ठ नेता पौडेल बीचको सम्बन्धलाई नजिकबाट नियालेर हेर्ने हो भने बाहिरी रुपमा जति गाँढा देखिएको थियो, भित्रि रुपमा निकै कमजोर रहेको थियो । जसका कारण नेता पौडेल बेला–बेलामा कोइराला परिवारबाट अपमानित समेत हुनु परेको थियो । तरपनि पौडेलले कोइराला परिवार संगको सम्बन्धलाई कायमै राखेका थिए ।

आजको मितिमा आइपुग्दा कोइराला परिवार के निष्कर्षमा पुगे भने वरिष्ठ नेता पौडेल आफ्नो क्षमताले भन्दा पनि कोइराला परिवारको सदासयताले आज सम्म काग्रेसको राजनीतिमा टिकेका हुन् । पौडेलको राजनीति सधै कोइराला परिवारले टिकाई रहनुपर्छ भन्ने छैन भन्ने अन्तिम निष्कर्षमा कोइराला परिवार पुगे । र पौडेल संगको सम्बन्ध तोड्ने निर्णय गरे ।

उमेरका हिसाबले पौडेल ७० काटिसकेका छन् । पौडेलको सक्रिय राजनीति गर्ने समय अब त्यति धेरै र सहज छैन । यस्तो संघीन घडीमा कोइराला परिवारका सदस्यले अयोध्याका राजा रामलाई जस्तै १४ बर्षे वनवास पठाएर भरत रुपी कोइराला परिवारका सदस्यहरु शंशाक, शेखर र सुजतालाई गद्धीमा आसिन गराउन खोज्नु पौडेलका लागि थप चुनौतीपूर्ण देखिन्छ ।यस विषयमा पौडेल बेलैमा सचेत हुनु जरुरी छ ।

कोइराला परिवारमा को बन्ला त 'भरत' ?

यता कोइराला परिवारका तीन सदस्य शंशाक, शेखर र सुजताले वरिष्ठ नेता पौडेलसंगको सम्बन्ध तोड्दै गर्दा पार्टीको १४ औं महाधिवेशनमा को सभापतिको उम्मेदवार बनेर अयोध्याको गद्धी रुपी काग्रेसको पार्टी सभापति सम्हाल्ला भनेर यतिखेर चर्को बहस हुन थालेको छ ।

काग्रेस पार्टीको आन्तरिक राजनीतिलाई नजिकबाट नियाल्नेहरु विपीकै रगत भएको हुँदा आगामी महाधिवेशनमा शंशाकलाई सभापतिको रुपमा अगाडि बढाउने प्रवल सम्भावना देखिन्छ । तर शंशाक भन्दा शेखर बढी परिपक्क भएको हुँदा उनलाई पनि अगाडि बढाउने सम्भावना त्यतिकै देखिएको छ । अयोध्याको गद्धी रुपी काग्रेसको पार्टी सभापतिको कुर्चीमा आसिन हुनका लागि सुजताले भने अझै तीन ⁄चार कार्यकाल कुर्नुपर्ने देखिन्छ । तर सुजताका लागि गद्धी आसिन शंशाक र शेखरलाई जस्तो सहज देखिदैन ।

---

---