आफ्नो स्वामित्वमा रहेको ८० प्रतिशत शेयर हिस्सा गत वर्ष टेलियासोनेराले मलेसियन कम्पनी एक्जियाटालाई बेचेको थियो । स्विडेनमा मुख्य कार्यालय रहेको टेलियासोनेराले एक्जियाटालाई आफ्नो स्वामित्वमा रहेको एनसेलको ठूलो शेयर हिस्सा बिक्री गरेको थियो । टेलियाले उक्त शेयर १ खर्ब ४३ अर्ब रुपैयाँमा एक्जियाटालाई बिक्री गरेको थियो ।

तर टेलियाले कारोबार गरेर अर्बौं नाफा कमाउँदा पनि सरकारलाई तिर्नुपर्ने पूँजीगत लाभकर बुझाउन आनाकानी गरिरहेको छ । नेपालको आयकर ऐनमा विदेशी लगानीकर्तालाई कारोबारमा लाभ भएको रकमको २५ प्रतिशत पूँजीगत लाभकर लाग्ने व्यवस्था छ । तर टेलियाले उक्त कर तिर्न आनाकानी गरिरहेको छ ।

पूर्व मुख्यसचिव विमल कोइराला टेलियाबाट पूँजीगत लाभकर उठाउनुपर्ने बताउँछन् । ‘नेपाल आएर व्यापार गर्ने, नाफा कमाउने, हैसियत बढाउने अनि कानूनले तोकेबमोजिम कर तिर्न आनाकानी गर्नु गैरजिम्मेवारीपना हो,’ उनले लोकान्तरसँग भने ।

कानूनले तोकेबमोजिम सबै शर्त पूरा गर्ने प्रतिबद्धतासहित नेपालमा कारोबार थाल्ने तर छाडेर जाँदा लाभकर नतिर्नु गलत भएको कोइरालाले बताए । ‘संसारमा कुनै पनि कम्पनीले व्यापार व्यवसाय गरेबापत प्राप्त आम्दानीको प्रचलित कानूनले तोकेबमोजिम लाभकर तिर्नुपर्छ,’ उनले थपे । टेलिया पूँजीगत लाभकर तिर्ने कर्तव्यबाट च्युत हुन नमिल्ने उनको भनाइ छ ।

त्यस्तै, पूर्व अर्थसचिव भानु आचार्यले पनि टेलियालाई शेयर स्वामित्व हस्तान्तरण गर्दाको समयमै जिम्मेवार बनाउन नसक्नु गल्ती भएको भन्दै उसबाट जसरी पनि लाभकर असुल्नुपर्ने बताए । ठूलो पूँजी र त्यसको शेयर हिस्सा हस्तान्तरण गर्दा टेलियाले मुनाफाबापत लाग्ने पूँजीगत लाभकरबाट उम्कन नमिल्ने उनले बताए ।
‘नाफा कमाएपछि जोकोहीले पनि कानूनले तोकेबमोजिम कर तिर्नुपर्छ,’ उनले भने, ‘नेपालको कानूनले पनि यो कुरालाई स्पष्ट रूपमा निर्दिष्ट गरेको छ ।’

कानूनले निर्धारित गरेबमोजिम कर तिर्ने दायित्वबाट टेलिया पछि हट्न नमिल्ने उनले बताए ।
पूँजीगत लाभकर असुल्ने क्षेत्राधिकार ठूला करदाता कार्यालय र कर अधिकृतको भएको उनको भनाइ छ ।
पूव अर्थसचिव रामेश्वर खनाल पनि पूँजीगत लाभकर तिर्ने प्राथमिक दायित्व बिक्रेता कम्पनी टेलियासोनेराकै भएको बताउँछन् । आयकर ऐनले यसलाई प्रस्ट पारेको उनको भनाइ छ ।

टेलियाबाट कर असुल्न ठूला करदाता कार्यालयको ठूलो भूमिका रहने प्रशासकहरूको भनाइ छ । प्रधानमन्त्री, संसदीय समितिभन्दा तल्लै तहमा यसको छिनोफानो हुनुपर्ने उनीहरूको भनाइ छ ।

केही समयअघि स्विडिस टेलिभिजन एसभिटीले पनि टेलियासोनेराले नै पूँजीगत लाभकर तिर्नुपर्ने दाबी गरेको थियो । उक्त टेलिभिजनले आफ्नो सहायक कम्पनी एनसेलको स्वामित्व बिक्री गरेबापतको पूँजीगत लाभकर टेलियाले नै तिर्नुपर्ने दाबीसहितको सामग्री प्रसारण गरेको हो ।

एनसेलको शेयर स्वामित्व बिक्रीबाट सरकारलाई हालसम्म ९ अर्ब ९६ करोड रुपैयाँमात्र लाभकर प्राप्त भएको छ ।

---

---