काठमाडौं, १३ फागुन — शनिवार अबेर राति दुबईबाट नराम्रो खबर आयो । यो भयानक खबरमाथि पहिला त कसैलाई पनि विश्वास भएन र धेरै मानिसले यसलाई हल्ला मात्र ठाने । 

तर छिट्टै समाचार पुष्टि भयो । बलिउड अभिनेत्री श्रीदेवीको ५४ वर्षको उमेरमा मृत्यु भयो ।

अहिलेसम्म प्राप्त जानकारीअनुसार, उनी दुबईमा एक विवाह समारोहमा उपस्थित थिइन् । त्यहीँ उनलाई कार्डियाक अरेस्ट भयो । 

फिटनेसप्रति सचेत पातली श्रीदेवीलाई देखेर यस्तो सेलेब्रिटी पनि हृदयघातका कारण मर्छिन् भनेर धेरैलाई लागेको थिएन । 

कार्डियाक अरेस्ट के हो र यो शरीरका लागि किन खतरनाक छ ? अनि यो हार्ट फेल वा हृदयघातभन्दा कसरी फरक छ ? 

हार्ट ओआरजीका अनुसार, कार्डियाक अरेस्ट अचानक हुन्छ र शरीरले यसका बारेमा कुनै चेतावनी दिँदैन । 

मुटुमा हुने विद्युतीय गडबडी यसको कारण हो । यसले ढुकढुकीको तालमेल बिगारिदिन्छ । 

यसबाट मुटुले रगत पम्प गर्ने क्षमतामा असर पुग्छ र उसले दिमाग, मुटु वा शरीरका अन्य अंगसम्म रगत पु–याउन सक्दैन । 

यसमा केही क्षणमै मानिस बेहोश हुन्छ र नसाको चाल पनि बन्द हुन्छ । 

सही समयमा उपचार नपाइएमा कार्डियाक अरेस्टबाट केही सेकेन्ड वा मिनेटमा मृत्यु हुन सक्छ । 

अमेरिकामा चिकित्सा गरिरहेका वरिष्ठ मुटुरोग विशेषत्र डा सौरभ वंशलले बताए, ‘कार्डियाक अरेस्ट प्रत्येक मृत्युको अन्तिम विन्दु हो । यसको अर्थ मुटुको ढुकढुकी बन्द हुनु हो र यो नै मृत्युको कारण हो ।’

बेलायती मुटु फाउन्डेसनका अनुसार, मुटुमा इलेक्ट्रिक सिग्नलको समस्याले शरीरमा रगत नपु–याउँदा कार्डियाक अरेस्ट हुन पुग्छ ।

व्यक्तिको शरीरमा रगत पम्प हुन बन्द हुँदा दिमागमा अक्सिजनको कमी हुन जान्छ । 

यस्तो हुँदा मानिस बेहोश हुन्छ र सास आउनै बन्द हुन्छ । 

सबभन्दा गाह्रो त यसको कुनै लक्षण नै देखिँदैन । त्यसैले कार्डियाक अरेस्ट हुँदा मृत्युको जोखिम कैयौं गुणा बढ्छ । 

कार्डियाक अरेस्टका अनेकौं कारण हुन सक्छ । तर मुटुसँग जोडिएका केही रोगहरूले यसको आशंका बढाइदिन्छन् ? कोरोनरी हार्ट रोग, हृदयघात, कार्डियोमायोप्याथी, कन्जेनिटल मुटु रोग, हार्ट भल्भमा समस्या, मुटुको मांसपेशी
सुन्निनु लगायत । 

यसबाहेक बिजुलीको झड्का लाग्दा, बढी ड्रग लिँदा, रक्तश्राव हुँदा, पानीमा डुब्दा आदि । 

छातीमा इलेक्ट्रिक शक दिएर पनि यसबाट रिकोभर हुन सकिन्छ । यसका लागि डिफिब्रिलेटर नामक टूल उपयोग हुन्छ । 

यो सबै प्रमुख अस्पतालहरूमा पाइन्छ । यसमा मुख्य मशिन र शक दिने बेसहरू हुन्छन् । तिनलाई छातीमा लगाएर अरेस्ट हुनबाट बचाउने प्रयास गरिन्छ । 

नभए सीपीआर गरिन्छ । कार्डियोपल्मोनरी रिससिटेसन प्रक्रियामा दुवै हातलाई सीधा राखेर रोगीको छातीमा बेस्सरी थिचिन्छ । 

यसैमार्फत मुखको बाटो भएर हावा पु–याइन्छ । 

हृदयघात र यसमा भिन्नता छ । 

कोरोनरी आर्टरीमा नसा जमेर मुटुका मांसपेशीहरूसम्म रगत जाने बाटोमा अवरोध भएमा हृदयघात हुन्छ । 

यस्तो अवस्थामा छातीमा चर्को पीडा हुन्छ । मुटुले शरीरका अन्य भागमा रगत पु–याउँछ र रोगी होशमा रहन सक्छ । 

तर जुन व्यक्तिलाई हृदयघात हुन्छ, उसलाई कार्डियाक अरेस्टको जोखिम बढ्छ । 

कार्डियाक अरेस्टमा मुटुले अचानक शरीरमा रगत पु–याउनै पाउँदैन । यसैले गर्दा व्यक्ति अचानक बेहोश हुन्छ र उसको सास पनि बन्द हुन्छ ।

बीबीसी हिन्दीबाट