नेपाली कांग्रेसबाट धोका भएको र गठबन्धन सम्बन्धमा पुनर्विचार गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्ने प्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको अभिव्यक्तिले राजनीति तरंगित छ । 

माओवादीको विधान अधिवेशन उद्घाटनको दिन फागुन १ गते प्रचण्डले दिएको अभिव्यक्तिले प्रमुख सत्ता साझेदार कांग्रेस पनि झस्किएको छ । 

के माओवादीले कांग्रेससँगको गठबन्धन ‘कम्फरटेबल’ महसुस गर्न छाडेको हो ? के माओवादी एमालेसँग फेरि नजिकिन थालेको हो ? ‘कांग्रेसबाट धोका भएको’ प्रचण्डको अभिव्यक्ति किन आयो ? यी लगायत समसामयिक विषयमा माओवादी उपाध्यक्ष पम्फा भुसालसँग लोकान्तरका लागि सुशील पन्तले बिहीबार बिहान कुराकानी गरेका थिए । प्रस्तुत छ, कुराकानीको सार :

माओवादीको विधान सम्मेलनअघि प्रचण्डले कांग्रेसबाट धोका भयो भन्ने कुरा गर्नुभयो । गठबन्धनमा खटपटको संकेत हो ? 

त्यस्तो होइन । राष्ट्रिय सभा निर्वाचनअन्तर्गत कोशी प्रदेशका सन्दर्भमा जे परिणाम आयो, त्यसप्रति इंगित गरेर बोलिएको कुरा हो । मिडियाले समग्रमा बुझ्नुभएन वा एजेन्डा त्यस्तै भएर हो ।

प्रसंग के थियो भने– गठबन्धनको एउटा उम्मेदवारले जित्ने अर्कोले हार्ने अवस्था भयो । त्यसप्रति उहाँले बोल्नुभएको हो । 

कांग्रेससँग सरकार चलाउन कम्फरटेबल भइरहेको छैन ? 

केही अप्ठ्यारो भएको छैन । गठबन्धनको हो, गठबन्धन दलका आ–आफ्ना इन्ट्रेस्ट हुन्छन् । तर, प्रचण्ड यस्तो नेतृत्व हो, जोसँग धेरैलाई समेटेर जान सक्ने नेतृत्व क्षमता छ । 

सामान्य असन्तुष्टि हो भने त्यसरी सार्वजनिक अभिव्यक्ति किन ?

होइन, त्यहाँ (विधान सम्मेलनमा) हाम्रा देशभरिका कार्यकर्ता छन् । त्यही प्रदेश जहाँ हाम्रा उम्मेदवारले चुनाव हारे, त्यहाँका कार्यकर्ता छन् । 

माओवादीले उठाएको ६ वटामध्ये एउटा उम्मेदवारले हार्छ । गठबन्धनले उठाएका १९ उम्मेदवारमध्ये एउटाले मात्र हार्छ भने हाम्रो राष्ट्रिय सम्मेलनमा त्यो विषय उठ्ने नै भयो । त्यसको समीक्षा नगर्ने भन्ने त कुरै हुन्न नि !

प्रचण्डले भन्नुभएको मात्र हो कि एमालेसँग भित्र–भित्र कुरा भइरहेको छ ? 

नाईं नाईं, त्यो समीक्षा त स्वयं गठबन्धनका दलहरू र कांग्रेससँग पनि भएको छ । भर्खरै भएको परिघटना सम्बन्धमा देशभरका कार्यकर्ता भेला भएको ठाउँमा समीक्षा नगर्ने कुरा त हुन्न नि, त्यही भएर गरिएको हो । घटना विशेषको कुरा हो । 

समग्र गठबन्धनको विकल्प खोज्ने बेला भएको छैन । 

कहिलेसम्म हुँदैन ? 

यो ५ वर्ष जान्छ । 

कांग्रेसले आगामी चुनावमा कसैसँग गठबन्धन नगर्ने भनिरहेको छ नि ! 

हामी पनि एक्लै लड्ने तयारी गरेका छौं । मैले यसअघि पनि एक्लै चुनाव लड्नुपर्छ भनेकी थिएँ । हाम्रो निर्वाचन प्रणालीले गर्दा एउटै दलको बहुमत आउन सक्दैन । सरकार बनाउने बेला गठबन्धन गर्ने हो, चुनाव एक्लै लड्नु पर्छ । 

प्रचण्डको अभिव्यक्तिले भित्रभित्रै एमालेसँग कुराकानीको संकेत गर्दैन ? 

म त के चाहन्छु भने यो देशमा एउटै कम्युनिस्ट पार्टी हुनुपर्छ । वामपन्थीको सहकार्य त हुनैपर्छ । तर अहिले सत्ता गठबन्धनको काउन्टरमा जाने स्थिति छैन ।

अस्ति प्रचण्डले त्यहाँ बोल्ने क्रममा यो सरकार कांग्रेसले बनाइदिएको होइन, एमालेले बनाइदिएको पनि भन्नुभयो नि ? 

पहिला प्रधानमन्त्री त एमालेको सहयोगबाट हुनु भएको हो, पुस १० गते । पछि एमालेले विश्वासको मत फिर्ता लिएपछि फागुनमा कांग्रेससहितको गठबन्धनबाट निरन्तर भएको हो । 

राष्ट्रिय सभा अध्यक्षको चुनावपछि गठबन्धन संकटमा पर्छ भन्ने चर्चा पनि छ नि ? 

त्यस्तो हुँदैन । गठबन्धन टुट्दैन । राष्ट्रिय सभा अध्यक्षमा हामी दाबी गर्छौं । निर्णय सहमतिबाटै हुन्छ । 

आलोपालो प्रधानमन्त्रीको समझदारी कांग्रेससँग छ । माओवादीले प्रधानमन्त्री छाड्दाबित्तिकै संवैधानिक परिषद्मा हाम्रो प्रतिनिधित्व हुँदैन । त्यो भएर राष्ट्रिय सभा अध्यक्षमा हाम्रो दाबी छ, तर एक्लै त जित्दैनौं । संख्याले पनि अरूभन्दा हामी ठूलो दल छौं । राष्ट्रिय सभा अध्यक्षको कारणले गठबन्धन तोड्ने अवस्थामा भने पुग्दैन । 

पछिल्लो समय प्रचण्ड र एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीबीच बारम्बार भेट भइरहेको छ, केका लागि ? 

प्रचण्ड त्यस्तो नेता हो, जसले जमेको ताललाई पनि फुटाउन सक्ने र गुम्म भएको वातावरणलाई पनि चहलपहल गराउन सक्ने (क्षमता राख्छ) । सत्तापक्ष मात्र होइन, प्रतिपक्षसँग पनि मिलेर जानुपर्छ भन्ने, साँच्चै राष्ट्रिय सहमति कायम गर्न सक्ने नेता हो उहाँ । 

प्रतिनिधि सभामा प्रमुख प्रतिपक्षी दलले लेखा समिति मात्र पाउने संसदीय परम्परा थियो । तर, अहिले एमालेले ३ वटा समितिको सभापति लिएको छ ।

प्रतिपक्षलाई पनि विश्वासमा ल्याउने, सानाठूला दललाई सहमतिमा ल्याउन सक्ने क्षमता भएकै कारण तेस्रो पार्टी, त्यो पनि ठूलो अन्तर भएर पनि प्रचण्ड प्रधानमन्त्री हुन सक्नुभएको हो ।  

कांग्रेस–एमालेलाई दबाबमा राखेर प्रचण्ड नै ५ वर्ष प्रधानमन्त्री बन्ने चर्चा पनि सुनिन्छ नि !

प्रधानमन्त्रीमा आलोपालो गर्ने सहमति पहिले नै भइसकेको छ । त्यो समझदारीप्रति प्रचण्ड असाध्यै प्रतिबद्ध हुनुहुन्छ । विगतलाई पनि हेर्नुभयो भने प्रचण्डले आफ्नो तर्फबाट सहमति कहिल्यै तोड्नुभएको छैन । 

त्यसो भए अहिले एमालेसँग सहकार्य हुन्न ? 

अहिले हामी गठबन्धनलाई पाँचै वर्ष लैजाने भन्नेमा छौं ।

त्यसपछि २०८४ सालको चुनावमा एमालेसँग तालमेल गर्ने ? 

आगामी चुनाव हामी एक्लै लड्ने तयारी गर्छौं । अहिले विधान सम्मेलनपछि १६५ निर्वाचन क्षेत्र, प्रदेशका ३३० क्षेत्र र प्रत्येक पालिकास्तरमा संगठन विस्तार गर्छाैं । त्यसले पार्टीको पहिचान बन्छ ।

कहिले रूखलाई, कहिले सूर्यलाई भोट हाल्न लगाउँदा समानुपातिक भोट नआउने र पार्टी सानो भएजस्तो हुने रहेछ । सबै क्षेत्रमा उम्मेदवार उठाएको भए समानुपातिकको भोट दोब्बर आउँथ्यो भन्ने मूल्यांकन गरेका छौं । जीतहार हुन्छ, त्यसैले २०८४ सालमा एक्लै चुनाव लड्ने तयारी गर्छाैं । 

कांग्रेस–एमालेका नेताले माओवादीलाई एक्लै चुनाव लड्न नसक्ने ‘परजीवी पार्टी’ भन्न थाले । माओवादी एक्लै चुनाव लड्न सक्छ ? 

अरूले मिसन २०८४ भनेका छन्, हामी २०६४ मा जस्तै देशको पहिलो दल हुन चाहन्छौ । २०६४ सालमा फर्किने आधार छ । हाम्रो पार्टीको जनाधार छ । पार्टीपंक्ति छ । अत्यन्तै जटिल प्रक्रियामा जनयुद्धमा गएर आएपछि पनि पहिलो बनेको पार्टी हो ।

तर, प्रचण्डको अभिव्यक्तिपछि फेरि कम्युनिस्ट मिल्छन् भन्ने चर्चा सुनिन थालेको छ नि ?

अस्ति राष्ट्रिय सभा निर्वाचनको सन्दर्भमा भएको परिघटनाको समीक्षा हो त्यो, जहाँ धोका भयो । दीर्घकालीनरूपमा र रणनीतिकरूपमा भन्नुपर्दा वामपन्थीहरू नै एक ठाउँमा हुने हो । नेपालमा एउटै कम्युनिस्ट पार्टी बन्नुपर्छ भन्ने माओवादीको धारणा हो । 

राजनीतिको ध्रुवीकरण वामपन्थी र गैर वामपन्थी भएर गर्नुपर्छ । एकीकृत कम्युनिस्ट पार्टी हुनुपर्छ । त्यसका लागि सबै कम्युनिस्ट पार्टीले जिम्मेवार भएर सोच्नुपर्छ । 

त्यो कहिले हुन्छ ? 

अहिलेदेखि नै सोच्नुपर्छ । आउने निर्वाचन र निर्वाचनको परिणाम पछि पनि त्यो सहकार्य हुने परिस्थिति बनोस् भन्ने चाहन्छौं । 

चुनावभन्दा अगाडि पनि हुनसक्छ ? 

हुनसक्छ । एउटै कम्युनिस्ट पार्टी बनाउने अभियान किन शुरू नगर्ने ? हामीले समाजवादी मोर्चा बनाइसकेका छौं, त्यसमा सबै वामपन्थी र कम्युनिस्ट आउनुपर्छ । र, एउटै कम्युनिस्ट पार्टी हो बनाउने– सैद्धान्तिकरूपमा । 

तर, अहिलेको व्यावहारिक कुरा गर्नु पर्दा सत्ता र प्रतिपक्ष दुवैतिर वामपन्थी भएको एउटा स्थिति छ । यो विडम्बना हो ।

ढिलोचाँडो एमालेसँग माओवादीको एकता हुन्छ ? 

अरू वामपन्थी दलसँग पनि । एमाले, माओवादी, साना ठूला वामपन्थी सबैको एउटै कम्युनिस्ट पार्टी भयो भने देशको राजनीतिले पनि सही दिशा लिन्छ । 

यसअघि पनि असफल प्रयास भएको थियो, टिकेन नि ? 

बन्नु राम्रो कुरा थियो, तर टिकेन । त्यसको पनि समीक्षा होला । ढिलोचाँडो एउटै कम्युनिस्ट पार्टी बन्नुपर्छ, नेपालमा । 

विस्तृत कुराकानी हेर्नुहोस् भिडियोमा :