कृषि पूर्वाधार संरक्षण र उपयोगविहीन

कृषिउपजलाई बजारीकरण, प्रशोधन र भण्डारणका लागि म्याग्दीमा निर्माण भएका पूर्वाधार संरक्षण र उपयोगविहीन बनेका छन् । 

ग्रामीण क्षेत्रका कृषकले उत्पादन गरेका तरकारी, फलफूल र खाद्यान्न बालीलाई बजारीकरणमा सघाउने उद्देश्यले निर्माण भएका कृषिउपज, बीउ सङ्कलन केन्द्र र हाटबजारका पूर्वाधार बेवारिसे बनेका हुन् । कृषक सङ्गठित हुन नसक्नु, पर्याप्त मात्रामा कृषिउपज उत्पादन नहुनु, बजार र मूल्यको सुनिश्चित हुन नसक्नु तथा सरोकारवालाको बेवास्ताका कारण प्रयोगमा आउन सकेका छैनन् । 

तत्कालीन कृषि विकास कार्यालय र लद्यु उद्यम विकास कार्यालयले बनाएका आठ वटा कृषिउपज सङ्कलन, बीउ प्रशोधन र भण्डारण केन्द्र र एक वटा हाटबजारको भवन उपयोगविहीन बनेका हुन् । 

तीन पूर्वाधार निर्माणमा तत्कालीन अवस्थामा रु दुई करोडभन्दा बढी लगानी भएको थियो । निर्माणलगत्तै केही समय प्रयोग भएका कृषि पूर्वाधारको सञ्चालनका र संरक्षणमा सरोकारवालाको ध्यान पुगेको छैन् । 

केही ठाउँमा स्थानीय तहले ब्यापारीलाई भाडामा लगाएका छन । केही भवनमा सहकारीको कार्यालय सञ्चालन भएको छ । झाडीले घेरिएका अधिकांश भवन निर्माण सामग्री, घाँस राख्ने, छाडा गाईबस्तुको गोठमा परिणत भएका छन् । खबराका कृषक सोवित शर्माले पर्याप्त उत्पादन र कृषक सङ्गठित नहुँदा कृषिउपजको बजारीकरणका लागि निर्माण भएको पूर्वाधार सदुपयोग हुन नसकेको बताए । 
तत्कालीन लद्युउद्यम विकास कार्यक्रमको सहयोगमा अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको खिवाङमा बनाएको कृषिउपज सङ्कलन केन्द्रको भवनमा निर्माण सामग्री भण्डारण गरिएको छ । कृषि विकास कार्यालयले अन्नपूर्णको विरौटा र महभिरमा बनाएको भवन प्रयोगविहीन छ । 

भुरुङ तातोपानीको कृषिउपज बजार सङ्कलन केन्द्रको भवनमा रेष्टुराँ सञ्चालन भएको छ भने ठूलोबगरको खसीबोका सङ्कलन केन्द्र पनि प्रयोग भएको छैन् । मङ्गला गाउँपालिकाको माटेबगरमा हाटबजारका दुई वटा टहरा र कृषिउपज सङ्कलन केन्द्रको दुई वटा भवन छन् । हाटबजारको भवनमा निर्माण सामग्री थुपारिएको छ । कृषिउपज सङ्कलन केन्द्रको एक वटा भवनलाई गाउँपालिकाले भण्डारणमा प्रयोग गरेको छ । अर्को प्रयोग भएको छैन । 

बेनी र बाबियाचौरमा केही समय हाटबजार सञ्चालन भएपनि त्यहाँ कृषकले ल्याएको तरकारी, फलफूल र पशुपन्छी बिक्री नहुँदा त्यसको जिम्मा कसले लिने भन्नेमा समस्या भएपछि निरन्तरता पाएन् । बीउ प्रशोधन र भण्डारणका लागि धौलागिरि गाउँपालिकाको ताकममा अन्नपूर्ण कृषि सहकारीले बनाएको भवनमा कार्यालय सञ्चालन भएको छ । 

बीउ प्रशोधन गर्ने उपकरणसमेत भएका ताकम र मङ्गला गाउँपालिकाको रणवाङको भवन आंशिकरुपमा प्रयोगमा छन् । बीउ प्रशोधन तथा भण्डारण गर्न बेनी नगरपालिका–१ रत्नेचौरमा रहेको भवनमा निर्माण भएदेखिनै ताला लागेको छ । 

सहकारी सञ्चालक समितिले भवन निर्माण गर्दा मजदुरको ज्याला र निर्माण सामग्रीको भुक्तानी नदिएकाले विवादका कारण ताला लगाएको भवन निर्माणको जिम्मेवारी लिएका पुनम पुनले बताउनुभयो । बेनी नगरपालिका–४ तातोपानीको कृषिउपज सङ्कलन केन्द्रको भवनमा हाल योग अभ्यास सञ्चालन हुने गरेको छ । 

करोडाँै लगानीमा बनेका पूर्वाधार बेवारिसे बने पनि कृषकले भने उत्पादितउपजको उचित मूल्य पाउन नसकेको र बजारीकरणका लागि व्यापारीकै भर पर्नुपरेको बताएका छन् । बेनी नगरपालिका–१ लामगराका कृषक महेन्द्र बोगटीले कृषक सङ्गठित नभएको र अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा हुँदा त्यसको फाइदा व्यापारिलाई पुगेको बताए । 

मङ्गला गाउँपालिका–२ का वडाध्यक्ष धनबहादुर खाती क्षेत्रीले कृषक सङ्गठित भएर आएमा कृषि पूर्वाधार प्रयोगमा ल्याउन गाउँपालिकाले सघाउने बताए । रासस