कोट नेपालीहरूको अनिवार्य पोसाकजस्तै बनिसकेको छ । विवाह-ब्रतबन्ध, भोजभतेर होस् वा बर्थडे पाटी जताततै कोट लगाउने चलन बढ्दो छ । पाटी भन्नेबितिक्कै पार्टीको कुरा पनि आइहाल्छ । अहिले पार्टी प्रवेश र परित्याग गर्दा समेत चट्ट कोट लगाउने चलन छ । 

स्कुल-कलेज र विश्वविद्यालयको पोसाकमा पनि प्रायः कोट छुट्दैन । कोट-पाइन्टसँगै छालाको चिल्लो जुत्ता र आँखामा चस्मा लगाई ठाँटिएर हिँड्ने मान्छे अहिले जताततै भेटिन्छन् । एक जमाना थियो कोट लगाउने मान्छेको छुट्टै पहिचान हुन्थ्यो। खैर त्यो कुरा अहिले पुरानो भैसक्यो । अचेल जंगलको बाँदर र सडकको कुकुरलाई समेत कोट लगाइदिन्छ मान्छे ! 

खासमा कोट धेरै रुचाइएको हो कि कोटको महत्त्व गिरेको हो ? त्यो भगवान् जानून् ! तर, कलियुगका भगवान् कोटमै सजिएर आउँछन् । अस्पतालको बेड होस् वा अदालतको बेन्च कोट नभई हुन्न । कोट लगाउनु अहिले सामान्य बनिसकेको छ। कालो, सेतो, खैरो कोट आदि । 

एकताका दौरा सुरुवाल र टोपी सामन्तीको पहिचान भन्दै शर्ट पाइन्टमा ठाँटिएर सरकारमा गएका कमरेडले सत्ताच्युत भएपछि थाहा पाएछन् सत्ताको साँचो त सुरुवालको सुर्कोमा बाँधिएको हुँदो रहेछ। हुन पनि हो कम्मरमा पेटी बाँध्न नजान्नेले कसरी देशमा नीति नियम बाँध्थे होला र ! 

जे हुन्छ नेपाल मै हुन्छ। नेपालीले चान्स पाए गर्छ ! कोट पाइन्टमा ठाँटिएर जागिर खान एक कम्पनीमा अन्तर्वार्ता दिन गएको युवा कोटको रङ्ग र शर्टको बटन थाहा नपाएपछि फालिन्छ । ऊ अहिले खाडीमा पसिना बगाउँदै छ रे !

नसकिने भो ! दौरा सुरुवाल लगाएर सत्तामा बस्नेले युवालाई देशमै कोट लगाउने वातावरण नबनाई दिएपछि कसको के लाग्छ र ! हुन त स्वदेशमा भोटो लगाउन लाज मान्नेलाई पनि के नै भन्न सकिन्छ र ! आफ्नो पहिरन र पहिचान त्यागी विदेशी पहिरनमा रमाउने बढो प्रतिस्पर्धा जो चलेको छ।

विषय र प्रसंगले कुरा अनेकतिर घुमे पनि खासमा कुरा कालो कोटभित्रको सेतो शर्टको गर्नु थियो । अब त्यतैतिर जाऔं है त । च्याउ उम्रे झैँ उम्रेका कानूनमा स्नातक पढाइ हुने 'ल कलेज' आजभोलि जताततै छन् । पढ्न पाँचै वर्ष लाग्छ । बर्सेनि सयौं विद्यार्थी कानूनमा स्नातक गर्न प्रवेश लिन्छन् । एकथरि युवा जो १२ पढेपछि एकछिन नेपालमा रोकिन मान्दैनन् । कसरी हुन्छ विदेश जाने तरखर गर्छन् । अर्कोथरि कानून पढ्नेको धैर्यता पनि मान्नै पर्छ। हिजो औंलामा गन्न सकिने कानून पढ्नेहरू अहिले बजारमा छ्याप्छ्याप्ती छन् । तिनको व्यवस्थापन कसरी हुन्छ ? गम्भीर विषय छ । ल कलेजहरू बेरोजगार उत्पादन गर्ने कारखाना त बन्दै छैनन् ? त्यसो नहोस् । 

खैर ठीकै छ ! कालो कोट, सेतो शर्ट, चट्ट टाई र टल्कने कालो जुत्तामा ठाँटिएर ल कलेज जानु र आफन्त साथीभाइले वकिल सा'प भनेर बोलाइदिँदा मनको लड्डु घिउसँग खानुजस्तै हो ।

सायद सबै कानून पढ्नेहरूको दिनचर्या यस्तै चल्छ । 'मेरो मुद्दा फ्रीमा लड्दिनु है' भन्नेदेखि 'म अपराध गर्छु, मलाई बचाउनू है' भन्नेसम्मका कुरामै चित्त बुझाउनुपर्ने अवस्था छ । 

फलानोको छोरा/छोरी कानून पढ्छ, फलानो वकिल बन्दैछ भन्ने कुरादेखि कालाकोटेहरू दूधलाई पानी र पानीलाई दूध भन्न पछि पर्दैनन् भन्नेसम्म पनि चर्चा हुन्छ । 

कालो कोट भित्रको सेतो शर्टबारे चर्चा गरौं । तिनलाई के थाहा कालो कोटभित्र एक संवेदनशील सेटो शर्ट पनि  छ। म त्यही सेतो शर्टबारे कुरा गर्दै छु, जुन शर्टले हाम्रो कानूनको क्षेत्रमा भविष्य निर्धारण गरेको छ । क्षेत्राधिकार राखेको छ । हदम्याद तोकेको छ । जसले हामीलाई अनुशासन र धैर्यताको कडीमा बाँधेको छ। 

सेतो शर्ट जसमा कुनै दाग लागेपछि मेटाउन बहुतै गाह्रो पर्छ। होसियार भएर पहिरिनु पर्छ । देख्नेले भलै कोटभित्रको सेतो शर्टमा ध्यान नदेलान् तर, नजरअन्दाज पनि गर्दैनन् । झन् मैलो दाग लागेको शर्ट त कालो कोटमा फिटिक्कै सुहाउँदैन। हो त्यहीँ सेतो शर्टजस्तै हो हामी कानून पढ्नेको भविष्य । जसमा दाग लाग्यो भने कानून पढ्नुको कुनै औचित्य नै रहँदैन । जसरी हदम्याद नाघि दर्ता गर्न अदालतमा मुद्दा ल्याइन्छ ।

सेतो शर्ट हाम्रो चरित्र हो। चरित्रमा लागेको दाग मेटाउन मुस्किल पर्छ। सेतो शर्टजस्तै हो हाम्रो व्यक्तित्व । जसरी शर्टलाई सफा राख्न प्रयत्न गर्छौं त्यसरी नै हामीले आफ्नो व्यक्तित्व विकास गर्नु पर्ने हुन्छ । स्वच्छ राख्नु पर्ने हुन्छ । प्रकृतिजस्तै निर्मल राख्नु पर्छ। स्वच्छ व्यक्तित्त्व, असल चरित्र, अनुशासन र धैर्यताविना लिएको कानूनी शिक्षा प्रयोजनरहित नै हुन्छ। 

कानूनका उपभोक्ताले रुचाउने खालको व्यक्तित्व विकास गर्नुपर्छ । तबमात्र कानून पढेकोमा सार्थकता हुन जान्छ। कानूनको अज्ञानता क्षम्य नभए झै कानून पढ्नेलाई पनि आफ्नो सेतो शर्टमा दाग लगाउन छुट हुँदैन । मैलो बनाउन र चरित्र धमिल्याउन पनि । जुनमा पनि दाग छ भनेर पन्छिन पनि मिल्दैन। यो एक संवेदनशील क्षेत्र हो । यस क्षेत्रमा संयमित हुनु अनिवार्य छ ।