मेडिकल जनरल ल्यान्सेटको पछिल्लो प्रतिवेदनअनुसार विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरका घटनामा वृद्धि हुने देखिएको छ । ल्यान्सेटले रिपोर्टमा सन् २०२० मा प्रोस्टेट क्यान्सरका नयाँ केस १४ लाख रहेकोमा सन् २०४० मा २९ लाख पुग्ने बताएको छ ।

सन् २०२० मा प्रोस्टेट क्यान्सरबाट विश्वभर ३ लाख ७५ हजार पुरुषको मृत्यु भएको अनुमान गरिएको छ । सन् २०४० सम्ममा मृत्यु हुनको संख्या ८५ प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रतवेदनमा उल्लेख छ । 

प्रोस्टेट ग्रन्थी पुरुषमा मात्रै पाइने एक प्रकारको ग्रन्थी हो । प्रोस्टेट पुरुष प्रजनन प्रणालीको एक भाग हो । यो पुरुष ग्रन्थी बृद्धि हुँदा प्रोस्टेटको समस्या देखा पर्ने गर्दछ । 

४५ देखि ५० वर्षको उमेरपछि पुरुषमा प्रोस्टेटसम्बन्धी समस्या देखिने चिकित्सकहरू बताउँछन् तर, यसको मतलब यो क्यान्सर हो भन्ने होइन । 

दिल्लीको अल इन्डिया इन्स्टिच्युट अफ मेडिकल साइन्सेज (एम्स) मा सर्जिकल ओन्कोलोजी विभागका प्राध्यापक रहेका डा. एसभीएस देव भन्छन् 'यो रोग उमेर बढ्दै गएपछि देखा पर्छ र यो विस्तारै बढ्दै गएको छ अर्थात् यो शरीरमा विस्तारै बढ्दै जान्छ।'

यसबाहेक, थाइराइड क्यान्सर र केही प्रकारका स्तन क्यान्सरहरू छन् जुन शरीरमा विस्तारै बढ्दै जान्छन् । उनका अनुसार मानिसको औसत उमेर बढ्दै जाँदा प्रोस्टेट क्यान्सरका केस पनि देखा पर्न थालेका छन् ।

तर, यसबाट मृत्यु हुनेको संख्या न्यून रहने उनी बताउँछन् । एकै समयमा, शाकाहारी वा शाकाहारीहरूको तुलनामा मांसाहारी मानिसहरूमा क्यान्सरको जोखिम बढी हुन सक्छ।

यो क्यान्सर पश्चिमी देशहरूमा बढी देखिन्छ किनभने यो जीवनशैलीसँग सम्बन्धित छ । जसमा जंक फूड, धुम्रपान, मदिरा सेवन आदि खाने बानीहरू समावेश छन् जसले क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ।

ल्यान्सेटको प्रतिवेदनले प्रोस्टेट क्यान्सर ढिलो पत्ता लाग्ने र न्यून वा मध्यम आय भएका देशहरूमा पनि ढिलो निदान हुनुको कारण विश्वभर नै देखिएको छ।

यदि कसैको परिवारमा क्यान्सरको इतिहास छ भने, चिकित्सकहरूले परीक्षण गर्न सिफारिस गर्छन् । प्रोस्टेट क्यान्सरको कुनै लक्षण नदेखिने चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

चिकित्सकहरूका अनुसार शुरूमा लक्षण देखिँदैन । तर,  बारम्बार पिसाब लाग्ने, राति ढिलो प्रवाह हुने र पिसाबमा रगत बग्ने सामान्य लक्षण हुन् । 
मानिसमा यस्तो समस्या देखिएमा पीएसए टेस्ट गराइन्छ । 

रगत परीक्षणबाट प्रोस्टेट क्यान्सर पत्ता लगाउन सकिने र अधिकांश प्रयोगशालामा यो सुविधा उपलब्ध रहेको चिकित्सकहरू बताउँछन् । प्रोस्टेट ठूलो भएमा इमेजिङ, अल्ट्रासाउन्ड र एमआरआई पनि गरिन्छ।

प्रारम्भिक चरणमा बिरामीको रोबोटिक शल्यक्रिया गरेर त्यो भाग निकालिन्छ तर, स्टेज अगाडि बढेमा हर्मोन थेरापी दिइने र बिरामीको अवस्था हेरेर उपचार गर्ने गरेको डाक्टरहरू बताउँछन् ।

प्रोस्टेट क्यान्सर रोगी पाँच देखि १५ वर्षसम्म बाँच्न सक्छ किनभने यो क्यान्सर उपचार गर्न सकिन्छ ।

क्यान्सर वंशाणुगत पनि हुने रोग हो अर्थात् तपाईको परिवारमा कसैलाई क्यान्सर भएमा सदस्यलाई क्यान्सर हुने सम्भावना रहने चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

यस्तो अवस्थामा कुनै परिवारमा प्रोस्टेट क्यान्सर वा अन्य कुनै क्यान्सर भएमा परीक्षण गराउनुपर्ने चिकित्सकको सुझाव छ ।

यदि परिवारमा कसैलाई प्रोस्टेट क्यान्सर भएको छ भने, परिवारका पुरुष सदस्यहरूले ४५ वर्षको उमेरपछि प्रत्येक दुई वर्षमा पीएसए परीक्षण गराउनुपर्छ। महिलाहरूले स्तन क्यान्सरको लागि आफैं जाँच गर्नुपर्छ ।

ल्यान्सेट प्रतिवेदनका अनुसार सन् २०२० पछि पूर्वी एसिया, दक्षिण अमेरिका, पूर्वी युरोप, उत्तर अमेरिकाजस्ता देशहरूमा पनि प्रोस्टेट क्यान्सर र मृत्यु हुनेको संख्या बढ्नेछ ।

क्यान्सर स्क्रिनिंग के हो?

क्यान्सर शरीरका कोशिकाहरू नियन्त्रणभन्दा बाहिर बढ्दा लाग्ने रोग हो । क्यान्सर स्क्रिनिङ तपाईलाई कुनै पनि लक्षण देखिनुअघि क्यान्सरका लक्षणहरू हेर्न परीक्षणहरू गरिन्छ । क्यान्सरले लक्षण निम्त्याउँदा यो तपाईंको शरीरका अन्य भागहरूमा फैलिएको हुन सक्छ । स्क्रिनिङ परीक्षणले क्यान्सरलाई चाँडै पत्ता लगाउन मद्दत गर्न सक्छ र उपचार गर्न सजिलो हुन सक्छ।

क्यान्सर स्क्रिनिङले तपाईलाई क्यान्सर छ कि छैन भनेर मात्र बताउँछ। यसले क्यान्सरको निदान गर्दैन । यदि स्क्रिनिङ परीक्षणले क्यान्सरको लक्षण देखाउँछ भने तपाइँलाई क्यान्सर छ कि छैन र यो कत्तिको गम्भीर हुन सक्छ भनेर पत्ता लगाउन अन्य परीक्षणहरू गर्न आवश्यक छ ।